گفتگو با دکتر اعظم‌السادات موسوي*
با حلول ماه رمضان، بسياري از خانم‌هاي باردار و شيرده به اين سوال فکر مي‌کنند که آيا آنها هم قادرند روزه بگيرند و اين نخوردن و نياشاميدن در طول روز به علت روزه‌داري و گرسنگي و تشنگي متعاقب آن تاثيري روي بارداري و شيردهي آنان دارد يا خير و آيا به جنين آنها آسيب نخواهد رسيد؟ آيا نوزادشان رشد مناسبي خواهد داشت؟ اين سوالات در تعداد زيادي از زنان شيرده و باردار مطرح است. از اين رو با دکتر اعظم‌السادات موسوي، متخصص زنان و زايمان و دانشيار دانشگاه علوم پزشکي تهران به گفتگو نشسته‌ايم تا پاسخ‌هاي اين پرسش‌ها را بشنويم.
مادر باردار در چه مرحله‌اي از بارداري مي‌تواند روزه بگيرد؟
زن باردار در سه ماه اول بارداري به ويژه هشت هفته اول به دليل تشکيل سلول‌هاي مغزي جنين نبايد روزه بگيرد. کمبود قند در سه ماه اول بارداري به شدت روي رشد عمومي جنين موثر است و اين امر به ويژه در فصولي که مدت روزه‌داري طولاني‌تر است از حساسيت بيشتري برخوردار است.
روزه‌داري در سه ماهه دوم تاثيرات سويي بر جنين ندارد اما در سه ماه سوم براي اينکه 50 تا 70 درصد انرژي جنين از گلوکز خون مادر تامين مي‌شود، روزه‌داري سبب افزايش برداشت ذخاير چربي و به دنبال آن افزايش ميزان گلوکز خون مادر مي‌شود که اين ترکيبات از طريق جفت وارد گردش خون جنين شده و به سيستم عصبي او آسيب مي‌رساند بنابراين در اين دوره، روزه توصيه نمي‌شود.
آيا با استراحت يک زن باردار قادر است روزه بگيرد؟
زن باردار زماني مي‌تواند فريضه روزه را به جا آورد که فعاليت روزانه کمي داشته باشد و آزمايش‌هاي خون و ادرار او نيز طبيعي باشد. اگر خانم‌هاي باردار روزه گرفتند نبايد از خانه بيرون بروند و بايد فعاليت کمي داشته باشند. خصوصا اگر هوا گرم است حتما بايد در منزل باشند.
وضعيت تغذيه‌اي آنان بايد چگونه باشد؟
بايد مقدار کالري مورد نياز آنها براساس قد، وزن و سن حاملگي به وسيله پزشک محاسبه شود. اگر مقدار کالري با وعده‌هاي سحري، افطاري و شام و ميان‌وعده‌هاي ميان آنها مناسب بود، مي‌توانند با مشورت پزشک روزه بگيرند. البته اگر بيماري خاصي نداشته باشند. علاوه بر اين رژيم غذايي براي زنان باردار سالم روزه‌دار بايد حاوي پروتئين، سبزي و ميوه‌ها و خوراکي‌هاي شيرين مفيد و مغذي مانند خرما باشد. در وعده‌هاي افطار بايد از مايعات و مواد غذايي سبک استفاده کنند و به فاصله چند ساعت شام ميل کنند و هنگام سحر از مواد غذايي کربوهيدرات، گردو، خشکبار و خرما استفاده کنند. و در صورت بروز سردرد و سرگيجه، روزه را متوقف کنند. بعضي از افراد در مواقع گرسنگي دچار سردرد، ضعف، سرگيجه و بي‌حالي مي‌شوند. اين افراد حتما بايد با مشاوره با پزشک روزه بگيرند.
روزه براي چه مادراني ضرر دارد؟
کمبود وزن اوليه مادر زير 50 کيلوگرم، نامناسب بودن رشد جنين در داخل رحم، کاهش مايع آمنيوتيک اطراف جنين، افزايش فشارخون در دوران حاملگي و مسموميت حاملگي از مواردي است که زنان باردار در صورت بروز نبايد بر روزه گرفتن اصرار داشته باشند.
آيا روزه‌داري روي رشد جنين و بهره هوشي او تاثير دارد؟
در تحقيقي که به وسيله محققان دانشگاه شهيد بهشتي به منظور تعيين تاثير درازمدت روزه‌داري مادران در ماه رمضان بر رشد مغزي جنين و بهره هوشي 98 کودک و نوجوان چهار تا 13 سال که مادرشان هنگام بارداري روزه گرفته بودند انجام شد، مشخص شد که 30 روز روزه‌داري مادران حتي وقتي طول روز به طور متوسط 12 ساعت است، تاثير نامطلوبي روي بهره هوشي کودکان ندارد و روزه‌داري سبب کاهش وزن نوزادان نشده است. روزه‌داري اثر قابل‌توجهي روي رشد جنين و جثه نوزاد در هنگام تولد ندارد. البته شايد روزه‌داري بيش از 15 روز موجب کاهش وزن‌گيري مادر شود اما روي رشد جنين تاثير چنداني ندارد.
آيا مادراني که ويار دارند مي‌توانند روزه بگيرند؟
با توجه به اينکه در ماه‌هاي اول بارداري عده‌اي از زنان دچار تهوع و ويار مي‌شوند و در حالت عادي هم امکان مصرف وعده‌هاي غذايي را ندارند، روزه‌داري اين مشکل را تشديد مي‌کند و موجب کاهش سريع قندخون‌شان مي‌شود. زناني که در سه ماه اول بارداري خون ويار دارند ميل چنداني به غذا نداشته و دچار حالت تهوع شديد، افت فشار خون و کمبود قند هستند و نبايد روزه بگيرند.
آيا مادران شيرده مي‌توانند روزه بگيرند؟
روزه‌داري زنان شيرده در صورت رعايت برنامه غذايي مناسب در رشد کودک اختلالي ايجاد نمي‌کند. البته مادران در شش ماهه اول شيردهي نبايد روزه بگيرند زيرا کودک وابسته به شيرمادر است و گرسنگي طولاني‌مدت مادر در رشد کودک اختلال ايجاد مي‌کند. رژيم غذايي مادران شيرده بايد از پروتئين، کلسيم و آهن و انواع ويتامين‌ها باشد که در غير اين صورت رشد کودک و سلامت مادر به خطر مي‌افتد. در صورتي که روزه‌داري موجب کاهش شير مادر شود نبايد روزه بگيرند.
چه توصيه‌اي به مادران شيرده که مي‌خواهند بعد از شش ماهگي شيرخوارشان روزه بگيرند، داريد؟
توصيه مي‌شود هنگام افطار و سحر از موادغذايي سرشار از آهن، گوشت، حبوبات، کلسيم، شير و لبنيات مصرف کنند. اين مادران بايد در هنگام سحر از شير و مايعات استفاده کنند چون کمبود مايعات سبب کاهش حجم شير آنها مي‌شود. علاوه بر اين بايد از انجام فعاليت‌هاي سنگين هم اجتناب کنند. به ياد داشته باشيد که شما بيش از هر کس ديگري حتي پزشکتان مي‌توانيد ارزيابي کنيد که روزه براي شما و فرزندانتان مضر است.
پي نوشت ها :
*متخصص زنان و زايمان
منبع:www.salamat.com
/ك
