كاشف قديمي ترين موميايي ها

درباره ماكس اوئل ، پدر باستان شناسي آمريكاي جنوبي
ماكس اوئل باستان شناس و زبان شناس آلماني است كه او را پدر باستان شناسي آمريكاي جنوبي مي دانند. به گفته پاول بان:(1) "مطالعه تمدن هاي باستاني آند بدون در نظر گرفتن كار مكس اوئل ناممكن است. وي روش هاي علمي را براي باستان شناسي آمريكاي جنوبي به كار گرفت و پايه اي براي درك روابط بين مردم اين مناطق باستاني به وجود آورد ." او موفق به كشف تعدادي موميايي شد كه قدمت آنها حدود دو هزار سال بيشتر از موميايي هاي مصري
است .

تاريخچه زندگي
 

"فرديك ماكس اوئل" (2) در تاريخ 25 مارس 1856 در شهر درسدن (3) در شرق آلمان به دنيا آمد. در آن زمان ، باستان شناسي هنوز به عنوان يك رشته خاص علمي مطرح نشده بود. اوئل به چندين مدرسه شبانه روزي فرستاده شد و نهايتا در سال 1880مدرك دكتراي خود را از دانشگاه لايپزيگ در رشته زبان شناسي دريافت كرد ، هر چند پس از مدتي به باستان شناسي علاقه مند شد موضوع پايان نامه او درباره دستور زبان چيني بود. پس از آن ، او با "چارلوت گروس"(4) اهل فيلادلفيا (5) ازدواج كرد و شغلي در يك ياز موزه هاي در سدن به دست آورد . در اينجا بود كه در تماس با اشياي باستاني اي كه از سراسر جهاني گرد آمده بودند ، قرار گرفت .در اين موزه او مخصوصا فرصت مطالعه برخي از آٍثار متعلق به تمدن هاي حوزه آند(6) را به دست آورد. اين آثار عموما از طريق افرادي وارد آلمان مي شدن كه از جنگي كه طي سال هاي 1879-1884 بين شيلي ، پرو و بوليوي در گرفته بود ، مي گريختند .در اين زمان ، يك دوست زمين شناس به نام "آلفونس استوبل"(7) ، اطلاعاتي درباره ويرانه هاي شهر تيواناكو(8) تياهواناكو(9)) واقع در بوليوي در اختيار او گذاشت . اين اطلاعات ، شامل تصاوير و اطلاعاتي از معماري آنجا بود.
پس از اين مطالعه از راه دور تمدن هاي آمريكاي جنوبي و انتشار مطالبي درباره تيواناكوو برخي موضوعات ديگر باستان شناسي اين منطقه ، وي سرانجام در اوايل دهه 1890 به آمريكاي جنوبي رفت و در سال 1892 از طرف دانشگاه هاي كاليفرينا و پنسيلوانيا عهده دار تحقيقات ميداني و حفاري در پاچاكاماك (10) ، موچيكا(11) و چيمو(12) ، همگي واقع در پرو شد. اين آغاز يك دوره پركار او به عنوان يك باستان شناس بود. در همين دوره بود كه او خود را به عنوان يكي از برجسته ترين چهره ها در زمينه مطالعات تمدن هاي باستاني آمريكا نشان داد به خاطر كاري كه در معبد خورشيد در پاچاكاماك در پايان قرن نوزدهم انجام داد، عده اي او را پدر باستان شناسي پرو نيز مي نامند ، كه اين نشان دهنده اهميت كار وي در اين محل است . به طور كلي ، كار اوئل از دو جنبه حائز اهميت است : يكي كشف تعدادي از سبك هاي اصلي به كار رفته در آثار باستان شناسي آند ، از جمله سبك هايي كه در ناسكا (13) و تياهواناكو استفاده شده اند ، و ديگري افزايش دانش ما از باستان شناسي آند در آمريكا جنوبي .

مطالعات اوليه
 

نخستين پروژ هاي باستان شناسي اوئل شامل كاوش هايي در آرژانتين ، بوليوي و شيلي بود. تحقيقات او در تيواناكو به تاييد اين نقطه به عنوان يكي از شهرهاي پيش از اينكايي منطقه كمك كرد. وي همچنين دولت بوليوي را متقاعد كرد كه از آن چه امروز يكي از مهم ترين مراكز جذب گردشگر است ، حفاظت كند. تجزيه و تحليل سبك و محتواي نقوش حجازي شده ، اوئل را به اين نتيجه رساند كه تيواناكو يك منطقه پيش از اينكايي است . همچنين كشف همانند بودن سبك هاي كوزه گري و ديگر دست ساخت هاي يافت شده در پاچاكاماك و ديگر در سواحل پرو توسط او ، زمينه ساز تهيه جدول زماني باستان شناسي منطقه آند شد كه امروزه نيز مورد استفاده است ؛ هر چند كه اين جدول در قرن گذشته به طور عمده اي تصحيح شد .
اوئل فاصله بين سال هاي 1897 تا 1899 را در حالي در فيلادلفيا گذراند كه مشغول نوشتن گزارشي درباره پاچاماك بود.
از ديگر نتايج به دست آمده توسط او كه تا اين زمان مورد تاييد بوده است ، طبقه بندي موميايي هاي مردم باستاني چينچورو (15) است كه در سال 1917 انجام داد . چينچورو يك جامعه كوچك از ماهي گيران و شكارچيان دشت ساحلي آتاكاما (16) بود كه اوئل ضمن يك بازديد از شمال شيلي ، به طور اتفاقي متوجه موميايي هاي متعلق به آن شد . او آنها را به سه دسته تقسيم كرد : ساده ، ساده با پوششي از خشت و پيچيده ـ روشي كه هنوز هم به كار مي رود. از آنجايي كه روش هاي تاريخ گذاري امروزي در آن زمان در اختيار اوئل نبود ، او هيچ نظري درباره قدمت موميايي ها نداشت . آزمايش هاي بعدي نشان مي دهد كه اينها قديمي ترين موميايي هاي مصنوعي (17) جهان هستند و حدود دو هزار سال از موميايي هاي متعلق به مصر باستان قديمي ترند.
با وجود همه آنچه كه گذشت ، مشهورترين كار اوئل روي سايت پاچاكاماك بود كه اكنون يك مركز گردشگري در حدود چهل كيلومتري جنوب شرق ليما ، پايتخت پرو ، است . اين نقطه يك استقرارگاه وسيع ساخته شده با خشت و سنگ است كه در خود يكي از مقدس ترين زيارتگاه هاي منطقه آند را كه متعلق به دوره اينكاهاست ، جاي داده است . حفاري هاي اوئل در پاچاتكاماك همراه با تحليل هاي بسيار دقيق و مستندسازي لايه هاي خاك بود . با اين كار ، او قادر بود گونه هاي متعدد و متفاوت سفالگري را تشخيص دهد . استدلال وي چنين بود كه تغييرات در سبك نشان دهنده دوره هاي متفاوت سكونت است . اين كار نه تنها موجب ايجاد يك منبع غني اطلاعات بود ، بلكه باعث ايجاد مجموعه هاي مهم و شگفت آور آثار باستاني نيز شد . علاوه بر اين ، اين كار زمينه را براي مطالعه مستمر پاچاكاماك و روباط زماني و مكاني فرهنگ هاي مختلف باستاني فراهم ساخت . با اين كه او به عنوان پدر باستان شناسي آمريكاي جنوبي شناخته شده ، آثار بسيار كمي را منتشر كرده است . اين آثار عبارتند از :"ويرانه هاي تياهواناكو در كوهستان هاي پروباستان" (همراه با استوبل) ، "و پاچاكاماك : گزارش ويليام پير (18) از هيئت عزامي پرو در سال1896" كه در سال 1903 به چاپ رسيد.
علاوه بر آمريكاي جنوبي ، اوئل حفاري نسبتا مهمي نيز در امري يل (19) در خليج سرانفرانسيكو انجام داد. وي در سال 1944 در برلين درگذشت .

پي نوشت ها :
 

1- Paul Bahn /2- Frederick Max Uhle/3- Dresden/ 4- Charlotte Grosse/ 5- Philadelphia /6- Andes/ 7- Alphons Stubel/8- Tiwanaku/9- Tiahuanaco
10ـ Pachacamac 40 كيلومتري جنوب شرق ليما ، پايخت پرو/11 ـ Mochica تمدني در شمال پور كه حدود سال 100 تا 800 ميلادي شكوفا شد/ 12ـ Chimu تمدن چيمو از حدود 1100 تا دهه 1400 شكوفا بود/13 ـ Nasca يا Nazca نام منطقه وسيعي در ساحل جنوبي پرو كه دوران درخشش از حدود 300 پيش از ميلاد . تا حدود 800 ميالدي بود/ 14ـ Kalasasaya- Kala به معني سنگي و saya يا sayasta به معني متوقف شده است . اين معبد در بوليوي قرار دارد.
15-Chinchoro/ 16- Atacama
17 ـ‌ منظور آنهايي هستند كه توسط بشر موميايي شده اند . موميايي طبيعي نمونه هايي است كه به عنوان مثال در معادل نمك و با بر اثر يخ زدن در مناطق سردسير به وجود مي آيند.
18-William Pepper/19-Emeryville
 

منبع:دانشمند شماره 566
/ع