عيد نوروز در کشورهاي ديگر

عيد نوروز، جشني باستاني است که نه تنها درايران، بلکه درافغانستان، تاجيکستان، ازبکستان، قرقيزستان، ترکمنستان، قزاقستان، آذربايجان، مناطق کردنشين عراق، سوره و ترکيه و حتي در بسياري از شهرهاي روسيه نيز برگزار مي شود.
نوروز را صدها ميليون نفر در آسياي ميانه، خاورنزديک و خاورميانه جشن مي گيرند. اين جشن در کشورهاي اسلامي به طور گسترده برگزار مي شود؛ درايران باز مي گردد به قرن پنجم پيش از ميلاد که در آن زمان نيزجشني پر آوازه بود. مردم کشورهاي مختلف نوروز را به اشکال مختلف جشن مي گيرند، در اينجا به طور کوتاه در خصوص اين سنت باستاني در چند کشور توضيح مي دهيم:

ازبکستان:
 

درازبکستان جشن نوروز جشني دولتي است، اما رسماً سال نو طبق تقويم اروپايي برگزار مي شود. ازچند روز مانده به عيد، مردم اين کشورخانه تکاني مي کنند؛ خانه هاي خود، شهرها و روستاها را مي آرايند؛ زيرا اين امري طبيعي است که در لباسي زيبا و خانه اي زيبا به استقبال سال نو بروند. طبق رسوم، تا پيش از آغاز سال نو بايد تمامي کارهاي مربوط به آماده کردن غذا و وسايل پذيراي پايان بيابند. غذاي فراوان و متنوع، نماد اميدواري به برداشت محصولات بسيار دراين سال است. در روز نوروز، سفره عيد که درازبکستان «دستار خوان» ناميده مي شود، پهن مي شود و بر گوسفند و يا گاو آب پزشده، پيراشکي با پيازچه و سمنو (سومالياک) قرار مي گيرد. سمنوپزي از رسوم ديرينه در ازبکستان است که خانم ها به آن مي پردازند و در هنگام پخت آن شعرهايي شاد مي خوانند، مي رقصند، براي هم افسانه مي گويند و شوخي مي کنند. ازبک ها تنها يک بار در سال و آن هم در نوروز سمنو مي پزند که جوانه گندم آن سمبل زندگي ابدي است. يکي ازعقايد جالبي که در بين مردم ازبکستان وجود دارد، اين است که مي گويند اگر در سمنوي ميهمان سنگ کوچکي بيفتد، نشان خوبي است و بدين معناست که تا نوروزديگر او شاد، موفق و تندرست خواهد بود.

تاجيکستان:
 

درتاجيکستان در تمامي شهرها و مناطق و حتي روستاهاي دوردست کشور مراسمي باشکوه به مناسبت فرا رسيدن نوروز برپا مي شود. درآغاز سال «امامعلي رحمان» رئيس جمهور تاجيکستان نوروز را به مردم کشور تبريک مي گويد. سپس مسابقاتي در رشته هاي سنتي ورزشي و نيز شعرخواني برگزارمي شوند و همه مردم براي گردش و تفريح به خيابان ها مي آيند.
بنا بررسمي ديرينه، در روز جشن، مردم تمامي ناراحتي ها و کدورت هاي که از يکديگر به دل گرفته بودند را مي بخشند و آناني که قهربودند، آشتي مي کنند. بسياري به ملاقات فقرا، افراد تنها و ناتوان مي روند، از آنها مراقبت مي کنند، هديه مي دهند. جشن هاي نوروزي درتاجيکستان حدود يک ماه به طول مي انجامد. بايد گفت : «که نوروز چيزي بيش از يک جشن معمولي محسوب مي شود. دراين روز براي مخارج نوروزي به کودکان عيدي مي دهند، مردم به هم هديه مي دهند و به يتيمان و بينوايان کمک مي کنند.»

ترکمنستان:
 

طبق روايات ترکمن ها، جشن بهاري نوروز، بيش از 3 هزار سال پيش در خراسان، همزمان با آغاز کشاورزي ايجاد شد و در تمامي کشورهاي همسايه رواج يافت. ريشه نوروز در دين زرتشتي است. نوروز باستاني ترين جشن کشاورزان است که پديدارشدن آن مرتبط با ايجاد تقويم کشاورزي است. فردوسي وعمرخيام که در زمان ملک شاه سلجوقي در خاک کنوني ترکمنستان خدمت مي کردند، نوروز را مرتبط با پادشاهان افسانه اي ايراني، از جمله جمشيد و کيومرث مي دانستند.
طبق سنت، تا پيش از فرارسيدن سال نو مردم بايد خانه و حياط هاي خود را تميز کرده و بدهي هاي خود را بپردازند.

آذربايجان:
 

درآذربايجان، «شيخ الاسلام حاجي الله شکور پاشازاده» مفتي مسلمانان قفقاز فرا رسيدن «نوروزبايرام» را به مردم آذربايجان تبريک گفته و آرزوي شادي، تندرستي و خوشبختي براي مردم اين کشور مي کند. او گفت که نوروز نه تنها نماد نو شدن طبيعت، بلکه نماد اجراي خواسته ها و اميدهاي انسان هاست.

قزاقستان:
 

همزمان با نزديک شدن به نوروز، خيابان ها و معابرعمومي جمهوري قزاقستان آذين بندي و چراغاني شده است. نظافت و تميز کردن شهرازطرف مردم از ديگر برنامه هاي آماده شدن براي نوروز است. مردم قزاقستان مي گويند «اگر در هنگام تحويل سال خانه تميز باشد افراد دچار بيماري و ناراحتي نمي شوند.»
نور سلطان نظربايف رئيس جمهور قزاقستان سال گذشته پيشنهاد آغاز سال جديد را با آغاز فصل بهار مطرح کرد. ديد و بازديد از بزرگان، حضور در جشن ها در ميادين مرکزي شهر و برگزاري مراسم عروسي از برنامه هاي مردم قزاقستان در ايام نوروزاست. تعطيلات نوروز در قزاقستان سه روز است اما بزرگداشت آن تا يک ماه ادامه دارد. نوريز اسم سومين ماه در تقويم قزاقي است و ازاعياد بسيار مهم همچون عيد سعيد فطر، قربان و ژانويه براي مردم قزاقستان است.
منبع:نشريه کوچه ما، شماره 12.
/ج