چگونه تميز باشيم اما وسواسي نباشيم؟
نويسنده:دکتر محمدرضا خدايي*
وقتي بچه‌ها کوچک و کم‌سن و سال هستند تمام هم‌و‌غم‌شان اين است که عين دستورات والدين را اجرا کنند تا رضايت‌خاطر آنها جلب شود. براي همين هر توصيه‌اي که به آنها مي‌کنيد بايد اين نکته را مدنظر قرار دهيد که در آن هيچ نشاني از افراط و تفريط نباشد. بچه‌ها هم‌زمان با آموزش توالت رفتن در سنين پيش‌دبستاني نکاتي را مبني بر رعايت اصول نظافت ياد مي‌گيرند. گاهي اوقات تاکيدهاي افراطي والدين در مورد رعايت نکات بهداشتي و يا رعايت اصول اخلاقي نه تنها مفيد نيست بلکه موجب مي‌شود بچه‌ها در مورد اين مسايل دچار وسواس شوند. اين حالت به خصوص در خانواده‌هايي که يک فرد مبتلا به وسواس وجود دارد مثلا مادر وسواس شستشو دارد يا پدر وسواس‌هاي فکري خاصي دارد بايد بيشتر مورد توجه قرار گيرد.
براي اينکه کسي به وسواس دچار شود کافي است سه عامل را هم‌زمان داشته باشد. اول از نظر ژنتيکي مثبت باشد. دوم اينکه در خصوصيات شخصيتي‌اش زمينه وسواس را داشته باشد و درنهايت به عنوان فاکتور سوم مستعدکننده ابتلا به وسواس در محيط خانوادگي يا اجتماعي‌اش در شرايطي پرورش يابد که او را به سوي وسواسي شدن سوق دهد. برخي از والدين با آموزش‌هاي نابه‌جا، نا‌خواسته باعث مي‌شوند فرزندشان يک فرد وسواسي شود و در آينده از اين مشکل رنج ببرد. منظورم از آموزش‌هاي نابه‌جا مواردي است که نکات آموزشي در موقع مناسب و در مکان مناسب ارايه نشود.
اگر مي‌خواهيد فرزند شما اصول اخلاقي و بهداشتي و به طور کلي زندگي کردن سالم را بياموزد بايد آموزش‌هايي که به او مي‌دهيد به موقع و به‌جا باشد. به عنوان نمونه بعد از دست‌شويي رفتن و يا قبل از ناهار خوردن و يا به محض اينکه از بازي و محيط بيرون وارد خانه مي‌شود بهترين زمان براي يادآوري اين نکته است که بايد دست و صورت‌اش را بشويد و يا لباس‌هاي‌اش را در صورت آلوده بودن عوض کند. نکته بعدي اينکه بهتر است آموزش‌هاي‌تان به طور غيرمستقيم باشد نه مستقيم. استفاده از کتاب داستان‌ها يا وسايل کمک آموزشي مثل سي‌دي و فيلم‌هايي که در مورد شستشوي دست‌ها و اينکه چه‌طور ميکروب‌ها با آب و صابون مي‌ميرند و يا مسواک زدن و... هم کارايي بهتري دارد و هم مانع از توصيه‌هاي افراطي شما و درنهايت وسواسي شدن بچه‌ها مي‌شود.
راه‌حل بهتري هم هست و آن اينکه هنگام بازي آموزش‌هاي خود را به بچه‌ها بدهيد. چه در مورد شستشو و نظافت و چه در مورد مسايل اخلاقي به وضوح مي‌بينيد که بچه‌ها اين موارد را خوب ياد مي‌گيرند و به ذهن مي‌سپارند. «خب حالا به نظرت شنگول و منگول بايد چه کار کنند؟ آفرين چون مي‌خواهند بخوابند بايد مسواک بزنند!» «حالا خرگوشه کجا مي‌رود؟ معلومه چون کثيف شده بايد حمام کند!» همان‌قدر که افراط مي‌تواند به بچه‌ها ضرر بزند و از آنها بزرگسالاني وسواسي بسازد تفريط و اهمال‌کاري در مورد آموزش‌هاي اين‌چنيني نيز مي‌تواند از بچه‌هاي شما بزرگسالاني شلخته و نامرتب بسازد که همين امر آنها را منزوي مي‌‌کند و از زندگي خود لذت نمي‌برند.
براي اينکه کسي به وسواس دچار شود کافي است سه عامل را هم‌زمان داشته باشد. اول از نظر ژنتيکي مثبت باشد. دوم اينکه در خصوصيات شخصيتي‌اش زمينه وسواس را داشته باشد و درنهايت به عنوان فاکتور سوم مستعدکننده ابتلا به وسواس در محيط خانوادگي يا اجتماعي‌اش در شرايطي پرورش يابد که او را به سوي وسواسي شدن سوق دهد. برخي از والدين با آموزش‌هاي نابه‌جا، نا‌خواسته باعث مي‌شوند فرزندشان يک فرد وسواسي شود و در آينده از اين مشکل رنج ببرد. منظورم از آموزش‌هاي نابه‌جا مواردي است که نکات آموزشي در موقع مناسب و در مکان مناسب ارايه نشود.
اگر مي‌خواهيد فرزند شما اصول اخلاقي و بهداشتي و به طور کلي زندگي کردن سالم را بياموزد بايد آموزش‌هايي که به او مي‌دهيد به موقع و به‌جا باشد. به عنوان نمونه بعد از دست‌شويي رفتن و يا قبل از ناهار خوردن و يا به محض اينکه از بازي و محيط بيرون وارد خانه مي‌شود بهترين زمان براي يادآوري اين نکته است که بايد دست و صورت‌اش را بشويد و يا لباس‌هاي‌اش را در صورت آلوده بودن عوض کند. نکته بعدي اينکه بهتر است آموزش‌هاي‌تان به طور غيرمستقيم باشد نه مستقيم. استفاده از کتاب داستان‌ها يا وسايل کمک آموزشي مثل سي‌دي و فيلم‌هايي که در مورد شستشوي دست‌ها و اينکه چه‌طور ميکروب‌ها با آب و صابون مي‌ميرند و يا مسواک زدن و... هم کارايي بهتري دارد و هم مانع از توصيه‌هاي افراطي شما و درنهايت وسواسي شدن بچه‌ها مي‌شود.
راه‌حل بهتري هم هست و آن اينکه هنگام بازي آموزش‌هاي خود را به بچه‌ها بدهيد. چه در مورد شستشو و نظافت و چه در مورد مسايل اخلاقي به وضوح مي‌بينيد که بچه‌ها اين موارد را خوب ياد مي‌گيرند و به ذهن مي‌سپارند. «خب حالا به نظرت شنگول و منگول بايد چه کار کنند؟ آفرين چون مي‌خواهند بخوابند بايد مسواک بزنند!» «حالا خرگوشه کجا مي‌رود؟ معلومه چون کثيف شده بايد حمام کند!» همان‌قدر که افراط مي‌تواند به بچه‌ها ضرر بزند و از آنها بزرگسالاني وسواسي بسازد تفريط و اهمال‌کاري در مورد آموزش‌هاي اين‌چنيني نيز مي‌تواند از بچه‌هاي شما بزرگسالاني شلخته و نامرتب بسازد که همين امر آنها را منزوي مي‌‌کند و از زندگي خود لذت نمي‌برند.
پي نوشت ها :
* روان‌پزشک
منبع:www.salamat.com
