که به من آستانه مي نرسد | | پيشگاه مراد چون طلبم |
به يکي زين دوگانه مي نرسد | | جان دو اسبه دوان پي دل و عمر |
طرب زنگيانه مي نرسد | | من چو هندو نيم مرا از بخت |
ناوکي بر نشانه مي نرسد | | آه کز چرخ آه ياوگيان |
که يکي بر کرانه مي نرسد | | غرقهي خون هزار کشتي هست |
ز آن که نقد از خزانه مي نرسد | | نسيه بر نام روزگار نويس |
سايه پرورد خانه مي نرسد | | ميوه آن به که آفتاب پزد |
ز آن سوي آشيانه مي نرسد | | پر بريده است مرغ خاقاني |
که فلک بر زبانه مي نرسد | | شمع اقبال شه چنان افروخت |
گوي دولت ز صولجان ملوک | | صولت جان رباي او بربود |
بذل او نافهي کرم بشکافت | | عدل او زهرهي ستم بشکافت |
بخل را چون صدف شکم بشکافت | | ظلم را چون هدف جگر بدريد |
رحم مادر عدم بشکافت | | قهرش از بهر قطع نسل عدو |
ماهي از بهر آن شکم بشکافت | | بختش انگشتري وديعت داد |
چون گريبان صبح دم بشکافت | | آسمان نبوت ار مه را |
جگر آفتاب هم بشکافت | | تيغ شه زهرهي زحل بدريد |
نيل را چون سر قلم بشکافت | | تيغ او دست موسوي است از آنک |
چون علي خيبر ستم بشکافت | | اي چراغ يزيديان که دلت |
ذوالفقار تو لاجرم بشکافت | | تارک ذوالخمار بدعت را |
ناف سهراب روستم بشکافت | | بر شکافي دماغ خصم چنانک |
مرکب بخت زير ران ملوک | | جز به نام تو داغ بر ران نيست |
باد جودي شکاف ناوک توست | | روضهي آتشين بلارک توست |
آرزومند پاي و تارک توست | | تخت جمشيد و تاج نوشروان |
انتظار بلوغ کودک توست | | بخت تو کودک و عروس ظفر |
بذل بسيار و حرص اندک توست | | ملک الموت مال و عيسي حال |
که سعادت سجل آن چک توست | | مشتري چک نويس قدر تو بس |
چه کني جبرئيل اتابک توست | | با يتيمي چو مصطفي ميساز |
مادح حضرت مبارک توست | | در جهان مالک جهان سخن |
چون به خلق آفتاب صد يک توست | | شد عطارد به نطق صد يک او |
عار دارم ز آستان ملوک | | گر بمانم ز آستان تو دور |
چون من اختر ضمير نتوان يافت | | چون تو گردون سرير نتوان يافت |
اختران را مسير نتوان يافت | | آفتابي و جز به درگاهت |
ناقدان بصير نتوان يافت | | جز به صدرت عيار دانش را |
کم ز سي نيزهگير نتوان يافت | | گفتي از رسم سي هزار درم |
اين قلم را نظير نتوان يافت | | ليک از صد هزار نيزه و تير |
عوض ناگزير نتوان يافت | | سخن اين است ناگزير جهان |
خاطرم را چو تير نتوان يافت | | تا چو تيغم به زر نيارائي |
آب از او خير خير نتوان يافت | | چشمهي خاطر است سنگ انبار |
از دم او صفير نتوان يافت | | بلبلي را که سينه بخراشي |
کار ساز دبير نتوان يافت | | قلمي را که موي در سر ماند |
در تنورش فطير نتوان يافت | | خانهي پيرزن که طوفان برد |
ساحري را که شد زبان ملوک | | پدرت ديدهاي که چون ميداشت |
نرسد در تو چشم و خود مرساد | | در کمال تو چشم بد مرساد |
آفتي کز فلک رسد، مرساد | | بر رکاب فلک جنيبت تو |
بر فلک بانگ نامزد مرساد | | دختر بخت را جز از در تو |
روزش از يک به ده، به صد مرساد | | آن که عمرت هزار سال نخواست |
حاسدان را قبا نمد مرساد | | بر اميد کلاه دولت تو |
حال بد جز به کالبد مرساد | | دشمنت را که جانش معدوم است |
ران يک رانت را لگد مرساد | | ز ابلق چار کامهي شب و روز |
از زباني به دام و دد مرساد | | جيفهي دشمنان جافي تو |
رخنه در کعبهي خرد مرساد | | صدر عاليت کعبهي خرد است |
کاي ملک ز آسمانت بد مرساد | | اين دعا ورد جان خاقاني است |
دولتت باد دايگان ملوک | | صولتت باد سايه دار ظفر |
الصبوح اي حريف محرم صبح | | خندهي سر به مهر زد دم صبح |
گوي زر يافت جيب ملحم صبح | | ناف شب سوخت تف مجمر روز |
شاه گردون گرفت عالم صبح | | به سر تازيانهي زرين |
قطرهي ژاله اشک مريم صبح | | صبح شد مريم، آفتاب مسيح |
کفتاب است طاس پرچم صبح | | طاس زرين کش آفتاب آسا |
لب لب جام خواه و دم دم صبح | | پي پي عشق گير و کم کم عقل |
خوان فکن خوانچه کن مسلم صبح | | سيم کش بحر کش ز کشتي زر |
کم زن عشق باش و گو کم صبح | | عاشقان را ز صبح و شام چه رنگ |
سه يکي خور به روي خرم صبح | | از تن عقل پنج يک برگير |
زر فشان ز آستين معلم صبح | | يد بيضاي آفتاب نگر |
در جل زر کشيد ادهم صبح | | که آسمان پيش شه به نوروزي |
ملک بخش و ظفرستان ملوک | | بوالمظفر خدايگان ملوک |
کوه را خلعه در سر اندازند | | برقع صبح چون براندازند |
طفل خونين به خاور اندازند | | بر درند از صبا مشيمهي صبح |
عابدان سبحهها دراندازند | | ترک سبوح گفته وقت صبوح |
نورهان زر و زيور اندازند | | نوعروسان حجلهي نوروز |
تا مثلث در آذر اندازند | | ز آن مربع نهند منقل را |
مرغ ياقوت پيکر اندازند | | قفس آهنين کنند و در او |
کافتاب زحل خور اندازند | | در مشبک دريچه پنداري |
سرخ زنبور کافر اندازند | | يا در آن خانهي مگس گيران |
عاشقان بوسهي تر اندازند | | بر لب خشک جام رعنا فش |
جرعه بر مير لشکر اندازند | | گرچه ميران لشکرند همه |
جان به شاه مظفر اندازند | | چون همه جان شوند چون مي و صبح |
ملک ابن الملک ميان ملوک | | سر سامانيان و تاج کيان |
بر در ميکده علم برکش | | ساقيا توبه را قلم درکش |
عقل را ميل آتشين درکش | | زهد را بند آهنين بر نه |
رقم لايباع بر در کش | | خانهي دل سبيل کن بر مي |
هم تو داغ سگيش بر سرکش | | جان سگ طوق دار مجلس توست |
ور به جان خشندي خر اندر کش | | گر به دل قانعي دو اسبه درآي |
بيخودي را چو حله در برکش | | خود پرستي چو حلقه بر در نه |
ور نهاي دهر، کينه کمتر کش | | گر نهاي زهر، سينه کمتر سوز |
در سماع خوش قلندر کش | | دست گير آفتاب را چون صبح |
خيز و خط بر خط مزور کش | | روز و شب چون خط مزور نيست |
ياد شه گير و کشتي زر کش | | پيش دريا کشي چو خاقاني |
ظل حق آفتاب جان ملوک | | افسر خسروان جلال الدين |
عيد جانها هلال ابروي توست | | ترک من کفتاب هندوي توست |
که ترازوش زلف جادوي توست | | جوجو از زر منم در آن بازار |
قرص خورشيد در ترازوي توست | | جو زرين چه سنجدت که به نقد |
سايهي موي بند گيسوي توست | | پيش چشمت خيال هستي من |
کنهم از دستبرد نيروي توست | | از فلک زخمهاست بر دل من |
کن جراحت به مهر بازوي توست | | نکنم مرهم جراحت خويش |
کسمان هم به نالش از خوي توست | | نالش از آسمان کنم ني ني |
پهلوي چرب هم ز پهلوي توست | | پهلو از من تهي مکن که مرا |
درد تو هم مزاج داروي توست | | وصل و هجرت مرا يکي است از آنک |
چکند چشم عالمي سوي توست | | جان سپند تو ساخت خاقاني |
عقد پروين بهاي لولوي توست | | لل افشان تويي به مدحت شاه |
کهف ملت، نگاهبان ملوک | | حرز امت سپاهدار عجم |
مدد مرهم از ميان بگسست | | زخم هجرت ميان جان بگسست |
به همه دل اميد جان بگسست | | از همه تا همه دلي که مراست |
مرکب ناله را عنان بگسست | | بر سر کويت از درازي راه |
رفت و زنجير آسمان بگسست | | جور تو حلقهي جهان بگرفت |
رشتهي جانم از نهان بگسست | | کشتهي صبرم آشکارا سوخت |
صد طويله به رايگان بگسست | | پيش خاک در تو چشم از در |
چند نوبت به يک زمان بگسست | | نفس من ز درد همنفسان |
مدد جوي عمر از آن بگسست | | بر سر چاه بختم آمد چرخ |
دلو بدريد و ريسمان بگسست | | آب خون کرد و چاه سر بگرفت |
طمع هستي از جهان بگسست | | دست خون ماند با تو خاقاني |
در ثناي خدايگان بگسست | | جوشن چرخ را به تير ضمير |
هر غلاميش پهلوان ملوک | | شهريار فلک غلام که هست |
دل بر آن لعل جان همي ريزد | | لعلت از خنده کان همي ريزد |
که سها اختران همي ريزد | | چون بخندي خبر دهد دهنت |
زير پايت روان همي ريزد | | دست بالاست کار تو که فلک |
که به مشکين سنان همي ريزد | | نيزه بالاست خون ز غمزهي تو |
خاک بر آسمان همي ريزد | | آسمان هم ز جور تو چون من |
خون من هر زمان همي ريزد | | نه از آن طيرهام که طرهي تو |
نافهها رايگان همي ريزد | | ليک از آن در خطم که از خط تو |
کب رويم زبان همي ريزد | | به چه زهره زبان حديث تو کرد |
کب سوي دهان همي ريزد | | چشم من شد گناه شوي زبان |
صاعقه بر جهان همي ريزد | | ابر خونبار چشم خاقاني |
بر سر اخستان همي ريزد | | صدف خاطرش جواهر نطق |
خانه داران خاندان ملوک | | خانه زادند و بندهي در شاه |
تير هجرانم از جگر برکش | | جوشن سرکشي ز سر برکش |
يا دلم ز آتش سقر برکش | | يا فرو بر تنم به آب عدم |
پيشتر نوک نيشتر برکش | | رگ جانم گشاده گشت ببند |
دامن حله بيشتر برکش | | موج خون منت به کعب رسيد |
که ترازو بيار و زر برکش | | بوسهاي کردم آرزو، گفتي |
شو بها بر نه و شکر برکش | | زر ندارم وليک جان نقد است |
جان بدين کفهي دگر برکش | | گر بدان کفه زر همي سنجي |
وز گريبان عشق سر برکش | | دامن دوست گير خاقاني |
بر در کعبهي ظفر برکش | | رايت نطق را عرابي وار |
آبي از زمزم هنر برکش | | از پي محرمان کعبهي شاه |
صولتش رزم هفتخوان ملوک | | صلتش بزم هشت خوان بهشت |
دل جوجو شده ز جان برگير | | جو به جو جور دلستان برگير |
يوسفت گرگ شد گمان برگير | | به گمان يوسفيت گم شده بود |
چون جگر گوشهاي است خوان برگير | | بر سر خوان زندگي خورشت |
پاي اهليت از ميان برگير | | نيست در حلقهي جهان يک اهل |
برو اي دل دل از جهان برگير | | اهل دل کس نيافت ز اهل جهان |
يک به يک غدر آسمان برگير | | دو به دو با حريف جان بنشين |
به نگه عمر ز آسمان برگير | | بس خراب است لهو خانهي دهر |
تا نگيرند نقب از آن گير | | بر در نقب اين خرابه تو را |
خسک از راه دوستان برگير | | گل انصاف کار خاقاني |
مهر ازين شوم خاکدان برگير | | چون منوچهر خفته در خاک است |
اخستان افسر کيان ملوک | | ميوهي دولت منوچهر است |
مرغ همت به دانه مي نرسد | | دل به گرد زمانه مي نرسد |
که به نقش زمانه مي نرسد | | از زمانه چه آرزو خواهم |