شگفت آيد مرا بر دل ازين زندان سلطاني

شاعر : سنايي غزنوي

که در زندان سلطاني منم سلطان زنداني		شگفت آيد مرا بر دل ازين زندان سلطاني
به دست دشمنان درمانده اندر چاه ظلماني		غريب از جاه طوراني ز نافرماني لشکر
همه در عشوه مغرورند از غمري و ناداني		سپاه بي‌کران داري وليکن بي وفا جمله
ز گلشنهاي روحاني به گلخنهاي جسماني		ز بدرويي و خودرايي همه يکبارگي رفته
که گلشنهاي جسماني ست گلخنهاي روحاني		طلبکارند نزهت را و نشناسند اين مايه
که قوت گير دار جان را دهي ياقوت رماني		روا باشد که قوت جان به اندازه‌ي حشم گيرد
که جزع او به قيمت تر بود از در عماني		در آن دريا فگن خود را که موجش باشد از حکمت
خوشا خاموش گويا و خوشا پيداي پنهاني		اگر گويا و پيدايي يکي خاموش پنهان شو
کجا واقف تواند شد کسي بر سر يزداني		برستي گر ترا بر سر جان خود وقوف افتد
از آن بيهوده سرگردان چنان گردون گرداني		ثبات دل همي جويي درون گنبد گردان
که اندر بند هفت اختر اسير چار ارکاني		ازيرا در مکان جهل همواره به کيني تو
چرا چون انسي و جني در اندوه تن و جاني		چرا در عالم عقلي نپري چون ملايک تو
چه پوشي جامه‌ي شهوت دل و جان را چه رنجاني		چه پيچاني سر از طاعت چه باشي روز و شب غافل
چنان دان بر خط دين بر که دست تاج مرداني		که تا دست جوانمردي به دنيا در نيفشاني
نبيني عاقل هرگز نه ايواني نه کيواني		چه بندي دل در آن ايوان که هستش پاسبان کيوان
نداري همت کيوان چو اندر خورد ايواني		تو خود ايوان نمي‌داني تو خود کيوان نمي‌بيني
سزاي پنبه و دوکي نه مرد رزم و ميداني		بدين همت که اندر سر همي داري سراندر کش
عزيزست اي مسلمانان علي‌الجمله مسلماني		ببيني تا چه سودست اين که در عالم همي بيني
ببايد در ره ايمان يکي تسليم سلماني		اگر خواهي که با حشمت ز اهل البيت دين باشي
خمار ار زين کند فردا کمال خويش نقصاني		اي مي خورده‌ي غفلت کنون مستي و بي‌هوشي
نه آگاهي که آباداني ايدون هست ويراني		ز آباداني دنيا بکردي دين خود ويران
گر از شبهت نه چون ابليس بر پيکار عصياني		به پيش آدم شرعي سجود انقياد آور
ازين زندگاني چو مردي بماني		بمير اي حکيم از چنين زندگاني
که گر گست و نايد ز گرگان شباني		ازين زندگي زندگاني نخيزد
ور آيد بود سير سيرالسواني		درين زندگي سير مردان نيايد
کني چون سگان رايگان پاسباني		برين خاکدان پر از گرگ تا کي
بسوز اين کفن ژنده‌ي باستاني		به بستان مرگ آي تا زنده گردي
ز توز تموزي و خز خزاني		رهاند ترا اعتدال بهارش
سگان سقر را کند ميهماني		از آن پيش کز استخوان تو مالک
به عياري اين خانه‌ي استخواني		به پيش هماي اجل کش چو مردان
ازين زندگي ترس کاکنون در آني		ازين مرگ صورت نگر تا نترسي
اسير ارغوان و امير ارغواني		که از مرگ صورت همي رسته گردد
که آنجا امانست و اينجا اماني		به درگاه مرگ آي ازين عمر زيرا
غرور شياطين انسي و جاني		به گرد سرا پرده‌ي او نگردد
ز حيواني و از نباتي و کاني		به نفسي و عقلي و امرت رساند
ازين زندگي تا نميري نداني		سه خط خدايند اين هر سه ليکن
نداني تو تفسير سبع‌المثاني		ز سبع سماوات تا بر نپري
نه زنده نه مرده بود جاوداني		ازين جان ببر زان که اندر جهنم
منه نام جان بر بخار دخاني		نه جانست اين کت همي جان نمايد
که تا با شه جان به حضرت پراني		پياده شو از لاشه‌ي جسم غايب
که تا همچو عيسا شوي آسماني		به زير آر جان خران را چو عيسا
که تا چرمه در ظل طوبا چراني		برون آي ازين سبزه جاي ستوران
به جمع عزيزان عقلي و جاني		چو مرگت بود سايق اندر رسي تو
ز مشتي لت انبان آبي و ناني		چو مرگت بود قايد اندر رهي تو
که از مرگ رويت شود زعفراني		تو روي نشاط دل آنگاه بيني
کند مهرباني پس از بي‌زباني		چو از غمز او کرد آمن دلت را
بود بي‌زياني پس از بي‌زباني		نخستت کند بي‌زبان کادمي را
همه گنج محمود زابلستاني		به يک روزه رنج گدايي نيرزد
که مرگ‌ست دروازه‌ي آن جهاني		بدان عالم پاک مرگت رساند
که مرگست سرمايه‌ي زندگاني		وزين کلبه‌ي جيفه مرگت رهاند
کند روح را ايمن از «لن تراني»		کند عقل را فارغ از «لاابالي»
بدانجاي چندان که خواهي تواني		همه ناتوانيست اينجا چو رفتي
ازين کنج صورت به گنج معاني		ز ناداني و ناتواني رسي تو
ز مشتي سگ کاهل کاهداني		بجز بچه‌ي مرگ بازت که خرد
که بگذر ازين منزل کارواني		بجز مرگ در گوش جانت که خواند
که تو ميزبان نيستي ميهماني		بجز مرگ با جان عقلت که گويد
ازين شوخ چشمان آخر زماني		بجز مرگت اندر حمايت که گيرد
ز درس گرانان و درس گراني		اگر مرگ نبود که بازت رهاند
تف مرگ در جانت آرد رواني		گر افسرده کردست درس حروفت
به مرگ آي تا قلب آنهم بداني		به درس آمدي قلب اين را بديدي
ز ننگ لقبهاي ايني و آني		تو بي‌مرگ هرگز نجاتي نيابي
چه آب و چه نان و چه ميده چه پاني		اسامي درين عالمست ار نه آنجا
ز تقليد راي فلان و فلاني		بجز مرگ در راه حقت که آرد
نه بازت رهاند همي جاوداني		اگر مرگ خود هيچ راحت ندارد
وگر بدخويي از گران قلتباني		اگر خوش خويي از گران قلتبانان
گرت هم سنايي کند نردباني		به بام جهان برشوي چون سنايي

شگفت آيد مرا بر دل ازين زندان سلطاني

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته