اگر داري تو عقل و دانش و هوش

شاعر : عبيد زاکاني

بيا بشنو حديث گربه و موش		اگر داري تو عقل و دانش و هوش
که در معناي آن حيران بماني		بخوانم از برايت داستاني
قصه‌ي موش و گربه برخوانا		اي خردمند عاقل ودانا
گوش کن همچو در غلطانا		قصه‌ي موش و گربه‌ي مظلوم
بود چون اژدها به کرمانا		از قضاي فلک يکي گربه
شير دم و پلنگ چنگانا		شکمش طبل و سينه‌اش چو سپر
شير درنده شد هراسانا		از غريوش به وقت غريدن
شير از وي شدي گريزانا		سر هر سفره چون نهادي پاي
از براي شکار موشانا		روزي اندر شرابخانه شدي
همچو دزدي که در بيابانا		در پس خم مي‌نمود کمين
جست بر خم مي خروشانا		ناگهان موشکي ز ديواري
مست شد همچو شير غرانا		سر به خم برنهاد و مي نوشيد
پوستش پر کنم ز کاهانا		گفت کو گربه تا سرش بکنم
که شود روبرو بميدانا		گربه در پيش من چو سگ باشد
چنگ و دندان زدي بسوهانا		گربه اين را شنيد و دم نزدي
چون پلنگي شکار کوهانا		ناگهان جست و موش را بگرفت
عفو کن بر من اين گناهانا		موش گفتا که من غلام توام
نخورم من فريب و مکرانا		گربه گفتا دروغ کمتر گوي
آروادين قحبه‌ي مسلمانا		ميشنيدم هرآنچه ميگفتي
سوي مسجد شدي خرامانا		گربه آنموش را بکشت و بخورد
ورد ميخواند همچو ملانا		دست و رو را بشست و مسح کشيد
ندرم موش را بدندانا		بار الها که توبه کردم من
من تصدق دهم دو من نانا		بهر اين خون ناحق اي خلاق
تا بحدي که گشت گريانا		آنقدر لابه کرد و زاري کردي
زود برد اين خبر بموشانا		موشکي بود در پس منبر
زاهد و عابد و مسلمانا		مژدگاني که گربه تائب شد
در نماز و نياز و افغانا		بود در مسجد آن ستوده خصال
همه گشتند شاد و خندانا		اين خبر چون رسيد بر موشان
هر يکي کدخدا و دهقانا		هفت موش گزيده برجستند
هر يکي تحفه‌هاي الوانا		برگرفتند بهر گربه ز مهر
وان دگر بره‌هاي بريانا		آن يکي شيشه‌ي شراب به کف
وان دگر يک طبق ز خرمانا		آن يکي طشتکي پر از کشمش
وان دگر ماست با کره نانا		آن يکي ظرفي از پنير به دست
افشره آب ليمو عمانا		آن يکي خوانچه پلو بر سر
با سلام و درود و احسانا		نزد گربه شدند آن موشان
کاي فداي رهت همه جانا		عرض کردند با هزار ادب
کرده‌ايم ما قبول فرمانا		لايق خدمت تو پيشکشي
رزقکم في السماء حقانا		گربه چون موشکان بديد بخواند
رزقم امروز شد فراوانا		من گرسنه بسي بسر بردم
از براي رضاي رحمانا		روزه بودم به روزهاي دگر
روزيش ميشود فراوانا		هرکه کار خدا کند بيقين
قدمي چند اي رفيقانا		بعد از آن گفت پيش فرمائيد
تنشان همچو بيد لرزانا		موشکان جمله پيش ميرفتند
چون مبارز به روز ميدانا		ناگهان گربه جست بر موشان
هر يکي کدخدا و ايلخانا		پنج موش گزيده را بگرفت
يک به دندان چو شير غرانا		دو بدين چنگ و دو بدانچنگال
زود بردند خبر به موشانا		آندو موش دگر که جان بردند
خاکتان بر سر اي جوانانا		که چه بنشسته‌ايد اي موشان
گربه با چنگها و دندانا		پنج موش رئيس را بدريد
شد لباس همه سياهانا		موشکانرا از اين مصيبت و غم
اي دريغا رئيس موشانا		خاک بر سر کنان همي گفتند
مي‌رويم پاي تخت سلطانا		بعد از آن متفق شدند که ما
از ستم‌هاي خيل گربانا		تا بشه عرض حال خويش کنيم
ديد از دور خيل موشانا		شاه موشان نشسته بود به تخت
کاي تو شاهنشهي بدورانا		همه يکباره کردنش تعظيم
اي شهنشه اولم به قربانا		گربه کرده است ظلم بر ماها
حال حرصش شده فراوانا		سالي يکدانه ميگرفت از ما
چون شده تائب و مسلمانا		اين زمان پنج پنج ميگيرد
شاه فرمود کاي عزيزانا		درد دل چون به شاه خود گفتند
که شود داستان به دورانا		من تلافي به گربه خواهم کرد
سيصد و سي هزار موشانا		بعد يکهفته لشگري آراست
همه با سيف‌هاي برانا		همه با نيزه‌ها و تير و کمان
تيغ‌ها در ميانه جولانا		فوج‌هاي پياده از يکسو
از خراسان و رشت و گيلانا		چونکه جمع آوري لشگر شد
هوشمند و دلير و فطانا		يکه موشي وزير لشگر بود
نزد گربه به شهر کرمانا		گفت بايد يکي ز ما برود
يا که آماده باش جنگانا		يا بيا پاي تخت در خدمت
شد روانه به شهر کرمانا		موشکي بود ايلچي ز قديم
که منم ايلچي ز شاهانا		نرم نرمک به گربه حالي کرد
عزم جنگ کرده شاه موشانا		خبر آورده‌ام براي شما
يا که آماده باش جنگانا		يا برو پاي تخت در خدمت
من نيايم برون ز کرمانا		گربه گفتا که موش ... خورده
لشگر معظمي ز گربانا		ليکن اندر خفا تدارک کرد
از صفاهان و يزد و کرمانا		گربه‌هاي براق شير شکار
داد فرمان به سوي ميدانا		لشگر گربه چون مهيا شد
لشگر گربه از کهستانا		لشگر موشها ز راه کوير
رزم دادند چون دليرانا		در بيابان فارس هر دو سپاه
هر طرف رستمانه جنگانا		جنگ مغلوبه شد در آن وادي
که نيايد حساب آسانا		آنقدر موش و گربه کشته شدند
بعد از آن زد به قلب موشانا		حمله‌ي سخت کرد گربه چو شير
گربه شد سرنگون ز زينانا		موشکي اسب گربه را پي کرد
که بگيريد پهلوانانا		الله الله فتاد در موشان
بهر فتح و ظفر فراوانا		موشکان طبل شاديانه زدند
لشگر از پيش و پس خروشانا		شاه موشان بشد به فيل سوار
با کلاف و طناب و ريسمانا		گربه را هر دو دست بسته بهم
اين سگ روسياه نادانا		شاه گفتا بدار آويزند
غيرتش شد چو ديگ جوشانا		گربه چون ديد شاه موشانرا
کند آن ريسمان به دندانا		همچو شيري نشست بر زانو
که شدندي به خاک يکسانا		موشکان را گرفت و زد بزمين
شاه از يک جهت گريزانا		لشگر از يکطرف فراري شد
مخزن تاج و تخت و ايوانا		از ميان رفت فيل و فيل سوار
يادگار عبيد زاکانا		هست اين قصه‌ي عجيب و غريب
که شوي در زمانه شادانا		جان من پند گير از اين قصه
مدعا فهم کن پسر جانا		غرض از موش و گربه برخواندن

اگر داري تو عقل و دانش و هوش

مقالات مرتبط

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته