پرسشي از دكتر ابراهيم رزم‌پا متخصص بيماري هاي گوش، حلق و بيني
با صداي تو دماغي‌اش مي‌گويد: «از بچگي سينوزيت دارم... سرما که به سر و صورتم بخورد، آب از بيني و گلويم راه مي‌افتد و سردرد امانم نمي‌دهد...» اين جملات را حتما شنيده‌ايد.
خيلي‌ها در زمستان شال به پيشاني مي‌بندند، کلاه بر سر مي‌گذارند و تصور مي‌کنند گريزي از سينوزيت مزمن نيست. دکتر ابراهيم رزم‌پا، استاد دانشگاه علوم‌پزشکي تهران، بعضي از اين باورها را درست مي‌داند اما معتقد است سينوزيت هم مانند بسياري از بيماري‌هاي ديگر، حتي در نوع مزمن خود، قابل درمان است.
آقاي دکتر! سينوس‌ها در بدن ما چه وظيفه‌اي دارند؟
سينوس‌ها حفره‌هاي داخل استخواني هستند و در استخوان‌هاي صورت قرار دارند. اين حفره‌ها توسط مجرايي به بيني متصل هستند. سطح داخل سينوس‌ها با مژک‌هايي پوشيده شده که حرکت نوساني به سمت حلق دارند. سينوس‌ها روزانه حدود يک ليتر ترشح دارند. مژک‌ها اين ترشحات را همراه ميکروب‌ها، گرد و غبار و مواد حساسيت‌زا به عقب مي‌رانند. با هر بار بلع مقداري از بزاق دهان همراه با ترشحات سينوس‌ها بلعيده مي‌شود. اين ترشحات در لطيف نگه‌داشتن مخاط پوشاننده سينوس‌ها و بيني موثر است و در تميز كردن هوايي كه از بيني به ريه مي‌رسد، نقش مهمي دارد.
اين حفره‌ها چه فايده‌اي براي بدن دارند؟
اين حفره‌ها وزن سر را کم مي‌کنند. اگر قرار بود استخوان‌هاي سر و صورت همه تو پر باشند سر بسيار سنگين مي‌شد. از طرفي سينوس‌ها به عنوان ضربه‌گير مغز عمل مي‌کنند و قدرت دفاعي استخوان‌ها را بيشتر مي‌کنند. اگر ضربه شديدي به صورت وارد شود به دليل وجود سينوس‌ها استخوان‌هاي صورت مي‌شکند. درنتيجه نيروي واردشده کمتر به جمجمه و مغز منتقل مي‌شود. اين حفرات به بيني و مجاري تنفسي راه دارند و در زيبا شدن صدا موثر هستند. اگر سينوس‌ها عفونت کنند و پر شوند صدا حالت تودماغي پيدا ميکند.
بيماري سينوزيت يا همان عفونت سينوس‌ها چه علايمي دارد؟
معمولا بيمار از سردرد و احساس سنگيني سر شکايت دارد. سردرد با حرکت سر تشديد مي‌شود؛ مخصوصا حرکت دادن سريع و ناگهاني سر به سمت جلو. قرار دادن سر بين زانوها و خم شدن به جلو سردرد را تشديد ميکند. اين درد در عرض چند روز شديدتر مي‌شود و ممکن است پشت چشم‌ها، دندان‌هاي آسياي بالا يا گوش تير بکشد. معمولا کودکان دچار سرفه و بوي بد دهان مي‌شوند. تب، علامت شايعي نيست و تنها در نيمي از بيماران وجود دارد. ترشح زرد يا سبز و چرکي از بيني و وجود احساس خلط در پشت حلق هم از علايم شايع هستند. اين ترشحات ممکن است باعث تحريک حلق و احساس حالت تهوع و استفراغ شوند. معمولا تنفس از راه بيني مشکل و صداي بيمار تودماغي مي‌شود.
اين علايم، مشابه سرماخوردگي هستند. آيا ارتباطي بين سرماخوردگي و سينوزيت وجود دارد؟
اگر علايم سرماخوردگي بيشتر از يك هفته باقي بماند، ممكن است به سينوزيت تبديل شده باشد. سينوزيت معمولا به دنبال سرماخوردگي و آنفلوآنزا بروز مي‌كند. عفونت اوليه، مخاط سينوس‌ها را ملتهب ميکند. بدن هم در پاسخ ترشحات سينوس را افزايش مي‌دهد. افزايش اين ترشحات باعث مي‌شود که دهانه سينوس‌ها تنگ شود. درنتيجه ترشحات و ميکروب‌ها درون حفره سينوس تجمع ميکند. به اين ترتيب، سينوس به کانوني براي رشد و تکثير ميکروب‌ها تبديل مي‌شود. گاهي عفونت قارچي هم به اين عفونت‌ها اضافه مي‌شود.
اين علايم با سينوزيت مزمن چه تفاوتي دارند؟
اگر اين علايم بيشتر از 4 هفته ادامه پيدا کنند، سينوزيت مزمن را به وجود مي‌آورند. سينوزيت مزمن ممکن است تا سال‌ها بيمار را گرفتار کند. معمولا عوامل آلرژي‌زا، آسم و عفونت‌هاي باکتريايي باعث ايجاد سينوزيت مزمن مي‌شوند. همچنين پوليپ بيني و اختلال ساختماني بيني هم مي‌توانند زمينه‌ساز سينوزيت مزمن باشند. حدود 20 درصد از بيماران مبتلا به سينوزيت مزمن، به پوليپ بيني مبتلا هستند.
چگونه مي‌توان از اين بيماري پيشگيري کرد؟
عوامل متعددي در پيشگيري از سينوزيت موثر هستند. رعايت بهداشت شخصي و شستن دست‌ها از مهم‌ترين عوامل هستند. بايد از مواد آلرژي‌زا دوري کرد و آلرژي را تحت کنترل درآورد. سرماخوردگي را بايد فورا درمان کرد. طولاني شدن سرماخوردگي، سينوس‌ها را در معرض عفونت قرار مي‌دهد. دوري از دود سيگار و هواي آلوده بسيار کمک‌کننده است.
سيگار چه تاثيري بر سينوس‌ها دارد؟
آلودگي هوا و استعمال سيگار مي‌توانند حركات مژك‌ها را مختل کنند. اختلال حرکت مژک‌ها باعث تجمع ترشحات سينوس و رشد ميکروب‌ها در اين محيط مي‌شود.
چه راه‌هاي ديگري براي پيشگيري از سينوزيت وجود دارد؟
يک راه، اين است که در خانه از دستگاه بخور و رطوبت‌ساز استفاده کنيد. اين کار باعث مي‌شود ترشحات سينوس‌ها روان شوند و ميکروب‌ها در سينوس تجمع نکنند. مايعات خيلي سرد ننوشيد. به طور منظم ورزش کنيد و فعاليت بدني داشته باشيد. از تماس با افرادي كه مبتلا به سرماخوردگي يا عفونت ويروسي مجاري تنفسي فوقاني هستند، اجتناب كنيد. در هواي خيلي گرم يا خيلي سرد نمانيد. در منزل از دستگاه‌هاي تصفيه هوا استفاده كنيد. مشروبات الكلي ننوشيد زيرا باعث تورم مخاط بيني و سينوس‌ها مي‌شوند. هنگام شنا شيرجه نرويد. از سفرهاي هوايي پرهيز يا حداقل پيش از سفرهاي هوايي از قطره ضداحتقان بيني استفاده كنيد. رطوبت منزل خود را كنترل كنيد. هواي خيلي خشك يا خيلي مرطوب، سينوزيت را تشديد مي‌كند. عطر و ادكلن نيز مي‌توانند باعث تورم مخاط بيني شوند بنابراين بايد از آنها اجتناب كنيد. حداقل روزي 7 ليوان آب بنوشيد. هنگام خروج از منزل در فصول سرد سال، به وسيله شال و كلاه سينوس‌هاي خود را گرم نگه داريد. به منظور برخورداري از سيستم ايمني قوي بايد تغذيه مناسبي داشته باشيد.
منبع:www.salamat.com
