10 ابزار پنهان ويندوز

اگر براي مدتي يک کامپيوتر در اختيار داشته باشيد،احتمالاً متوجه اين نکته مي شويد که ويندوز به همراه تعداد زيادي ابزار مفيد ارائه مي شود. شما احتمالاً با استفاده از ماشين حساب محاسبات خود را انجام داده ايد، با استفاده از Backup از فايل هاي تان محافظت کرده ايد و حتي با به کارگيري Resuorce Monitor ويندوز 7 توانايي هاي سيستم تان را اندازه گيري کرده ايد.
اگرچه احتمال اين وجود دارد که در مواقعي کامپيوتر شما با اشکالاتي مواجه شده باشد و شما از در اختيار داشتن ابزار لازم براي برطرف نمودن اين اشکالات اطمينان نداشته ايد. ويندوز و برنامه هاي کاربردي که بر روي آن اجرا مي شوند مي توانند کند شوند، براي شان اشکال ايجاد شود يا فقط به شکلي غريب کار کنند و حتي باعث تعجب کاربران حرفه اي شوند. اما تمام ابزار ويندوز واضح و روشن نيستند.
وقتي اکثر ما فکر مي کنيم وقت دست کشيدن از کار رسيده، ممکن است با متخصصي که مي داند چگونه با استفاده از ابزاري که به کارگيري آن ها زياد هم دشوار نيست يک مشکل را برطرف کند تماس بگيريم: اين ابزارها فقط در جايي پنهان شده اند. در اين مقاله ما به شما نشان خواهيم داد که ده تا از اين ابزارها را در کجا پيدا کنيد و به چه شکل از آن ها بهره برداري نمائيد.

1) خط فرمان
 

قبل از ظهور سيستم عامل هاي گرافيکي مثل ويندوز، اغلب PCها از DOS يا Disk Operating System که يک سيستم مبتني بر متن است که در آن شما با تايپ فرمان ها، فايل ها را منتقل و برنامه ها را اجرا مي کنيد، استفاده مي کردند. در واقع، ويندوز به شکل بسيار مؤثري بعد از اين سيستم عامل قديمي پا به عرصه وجود گذاشت و شامل ويندوز 98 و Me مي شد. نسخه هاي مدرن ويندوز هنوز هم مي توانند يک اينترفيس شبيه DOS را با استفاده از خط فرمان يا Command Prompt ايجاد کنند.
خط فرمان در استفاده روزمره ما از کامپيوتر زياد مفيد نيست اما وقتي برنامه ها يا ويندوز به درستي کار نمي کنند مي تواند يک ابزار حياتي محسوب شود. Command Prompt مي تواند دستورالعمل هاي اضافي را براي تعداد زيادي از برنامه هاي تحت ويندوز فراهم کند و به آن ها بگويد وقتي راه اندازي مي شوند به شکل مشخصي کار کنند. حتي از اين همه مهم تر، استفاده از خط فرمان تنها راه اجراي برخي از حرفه اي ترين ابزار ويندوز نظير تعدادي که در ادامه به آن ها اشاره خواهيم کرد است. در ويندوز XP، با کليک بر روي دکمه Start Run و سپس تايپ cmd در جعبه اي که ظاهر مي شود و کليک بر روي OK، خط فرمان را اجرا کنيد.
راه اندازي خط فرمان در ويندوز ويستا و 7 حتي از اين هم راحت تر است: کافي است بر روي Start کليک کنيد، Command را در جعبه جست و جوي منوي Start تايپ کنيد تا Command Prompt را در نتايج مشاهده کنيد. کليک چپ بر روي اين، يک خط فرمان عادي را راه اندازي مي کند اما براي اجراي اغلب ابزار حرفه اي شما نياز به اين داريد که خود را به عنوان Administrator به سيستم معرفي کنيد. براي انجام اين کار، بر روي ورودي Command Prompt در نتايج جست و جو کليک راست کنيد و گزينه Run as Administrator را انتخاب نمائيد. به جعبه متني User Account Controlي که ظاهر مي شود پاسخ مثبت ( Yes) بدهيد.
خط فرمان به شکل يک پنجره سياه که مي توانيد در آن متن را با رنگ سفيد تايپ کنيد ظاهر مي شود. براي الان، کافي است با تايپ Close و فشردن دکمه Enter پنجره خط فرمان را ببنديد و يا مي توانيد پنجره را ببنديد اما اگر يکي از يوتيليتي هايي را که در زير ذکر مي کنيم در حال اجرا باشند اين روش را توصيه نمي کنيم.

2)Ping
 

Ping ابزار پنهاني اي است که هنگام کوشش براي کشف اشکالات کامپيوتر بر روي شبکه بسيار سودمند است. همانند بسياري از ابزار پيشرفته ديگر Ping فقط از درون خط فرمان قابل دسترسي است، بنابراين براي باز کردن آن دستورالعمل هايي را که در بالا تشريح شد، دنبال کنيد.
هدف Ping، تست اين نکته است که آيا دو کامپيوتر يا وسيله قادر هستند با يکديگر ارتباط برقرار کنند يا خير. براي استفاده از اين ابزار، Ping را با يک فاصله و سپس وسيله اي را که مي خواهيد به آن متصل شويد در پنجره خط فرمان تايپ کنيد و دکمه Enter را فشار دهيد.به عنوان مثال، اگر شبکه شما داراي دو کامپيوتر به اسامي Dave و Sally است با راه اندازي يک خط فرمان بر روي کامپيوتر Sally و تايپ ping Dave و فشردن دکمه Enter مي توانيد ببينيد آيا اين دو کامپيوتر قادر به برقراري ارتباط با هم هستند يا نه.
اگر شبکه در حال کار باشد شما بايد خط هايي از متن را که با Reply آغاز مي شوند و شامل زمان بر حسب ميلي ثانيه هستند، مشاهده کنيد. اگر يک پيام خطا دريافت کرديد يا پاسخي نگرفتيد زمان چک کردن کابل يا شبکه بي سيم فرا رسيده است. براي چک کردن سريع اين که آيا خود اتصال اينترنتي( به جاي مرورگر وب) برقرار هست يا نه، ping google.com را تايپ کنيد و دکمه Enter را فشار دهيد.

3)Info
 

هيچ کس نمي تواند جزئيات کامپيوترش را به خاطر بسپرد اما زمان هايي هست که شما نياز به چک کردن اين مشخصات داريد. آگاهي از تمام قطعات سخت افزاري و برنامه هاي نرم افزاري براي هر کسي که پشتيباني فني را ارائه مي کند اطلاعات حياتي به شمار مي رود در حالي که حتي يک ديد کلي در مورد حداقل نيازمندي هاي سخت افزاري براي خريد يک نرم افزار جديد نيز مي تواند به شما کمک کند و از يک خريد پرهزينه جلوگيري به عمل آورد.
ويندوز يک راه حل ساده اما پنهان به شکل System Information براي اين دو مورد دارد. در ويندوز ويستا يا 7 مي توانيد با تايپ System Information در جعبه جست و جوي منوي Start و سپس کليک بر روي بالاترين نتيجه اي که ظاهر مي شود آن را اجرا کنيد . System Information در ويندوز XP کمي پنهان تر است و شما قبل از کليک بر روي OK بايد با کليک بر روي دکمه Start, Run و تايپ c:\windows\system32\dllcache\msinfo32.exe در جعبه اي که ظاهر مي شود آن را اجرا نمائيد.
ابزار System Information با ارائه خلاصه اي از سيستم شما که معمولاً شامل کلي اطلاعات مفيد است، آغاز مي شود. به عنوان مثال تنها راه فهميدن اين که چه مادربردي در داخل کامپيوتر شما است؛ بدون اين که بخواهيد از يک پيچ گوشتي استفاده کنيد اجراي System Information است. کليک بر روي Components يا Software Environment در ستون سمت چپ، جزئيات بيش تري در مورد سخت افزار و نرم افزار سيستم در اختيار شما قرار مي دهد. جعبه جست و جويي که در انتهاي صفحه وجود دارد کار جست و جوي يک قطعه خاص يا نام سازنده را تسهيل مي کند که اين موضوع در زماني که پيام هاي خطايي از يک قطعه را که هرگز چيزي در مورد آن نشنيده ايد مشاهده کنيد و بخواهيد ببينيد چه کاري انجام مي دهد مفيد است. بهتر از همه اين ها اين است که نيازي نيست وحشت کنيد زيرا اين ابزاري براي ارائه اطلاعات است و بنابراين شما از اين جا نمي توانيد باعث خرابي چيزي شويد.

4) Disk Cleanup
 

کامپيوترهاي امروزي با فضاي ذخيره سازي بسيار زيادي عرضه مي شوند اما حتي هوشمندترين کاربران نيز متوجه مي شوند با گذشت زمان ديسک سخت کامپيوتر آن ها پر مي شود. دانستن اين که حذف چه چيزهايي بي ضرر است دشوار مي نمايد بنابراين ويندوز به همراه ابزاري ارائه مي شود که در اين زمينه به شما کمک مي کند. Disk Cleanup را مي توانيد با باز کردن Computer( يا My Computer در ويندوز XP) از منوي Start يا Desktop، کليک راست بر روي ديسکي که فضاي ذخيره سازي آن رو به اتمام است يا پر شده، انتخاب Properties و سپس کليک بر روي دکمه Disk Cleanupي که ظاهر مي شود اجرا کنيد.
Disk Cleanup به دنبال فايل هايي که مي توانند از روي يک ديسک پاک شوند، مي گردد و درليستي آن ها را ارائه مي کند. هاي لايت يک آيتم، توضيحات بيش تري در مورد آن ارائه مي کند. بنابراين شما مي توانيد تصميم بهتري در مورد آن آيتم خاص اتخاذ کنيد.برگه More Options امکان حذف برنامه هاي نصب شده، اجزاي ويندوز يا restore points را امکان پذير مي کند و حتي فضاي بيش تري را آزاد مي نمايد. ما توصيه مي کنيم در اين جا مراقب و هوشيار باشيد زيرا امکان حذف چيزهايي که نمي دانيد به آن ها نياز داريد، وجود دارد. ما همچنين توصيه مي کنيم هنگام استفاده از گزينه Compress old files که در ويندوز XP وجود دارد، مراقب باشيد؛ زيرا عليرغم اين که حذف آن مي تواند فضاي زيادي را آزاد کند به اتمام رسيدن آن ممکن است ساعت ها طول بکشد.

5) restore and repair( بازيابي و تعمير)
 

اغلب کاربران C لحظاتي را تجربه کرده اند که فکر مي کردند:« اي کاش اين کار را انجام نداده بودم». در بسياري از موارد ابزار System Restore مي تواند به اين آرزو جامه عمل بپوشاند. اين يوتيليتي که در پس زمينه کار مي کند بر تغييرات عمده نظير نصب يک نرم افزار جديد يا بازيابي يک نسخه پشتيبان نظارت مي کند. وقتي قرار است چنين تغييراتي رخ دهد، System restore يک snapshot از وضعيت فعلي PC مي گيرد. اگر اشکالي پيش بيايد يا اگر کاربر نظر خود را عوض کند، مي توان از System Restore براي برگرداندن تغييرات و بازگرداندن وضعيت کامپيوتر به حالت قبل از اعمال تغييرات استفاده کرد.
کاربران ويندوز XP مي توانند System restore را با باز کردن منوي Start کليک بر روي All Programs، سپس System Tools , Accessories,
System restore راه اندازي کنند. کاربران ويندوز ويستا و ويندوز 7 با جست و جوي اين ابزار در منوي Start کار را ساده تر انجام مي دهند و ممکن است قبل از اجراي آن از آن ها اجازه گرفته شود. وقتي اين يوتيليتي اجرا شد، به کاربر اجازه مي دهد نقطه اي را که مي خواهد به آن بازگردد،انتخاب کند و حتي ويندوز 7 برنامه ها و درايوهاي را که ممکن است حذف يا در هر نقطه بازيابي دوباره نصب شوند، نشان مي دهد.

6) Memory Diagnostics Tool
 

يک مشکل سخت افزاري مي تواند باعث عدم پايداري ويندوز شود اما در حالي که رديابي برخي از اين اشکالات ساده است، مواقعي هست که اين مشکلات واقعاً باعث گرفتاري مي شوند: حافظه خراب. مشکلات مربوط به حافظه مي توانند ناپايداري هاي جدي به وجود آورند اما البته با نگاه کردن به حافظه نمي توان اشکال آن را تشخيص داد.
ويندوز ويستا شامل يک ابزار جديد Memory Diagnostics Tool است که با تايپ memory diagnostics در جعبه جست و جوي منوي Start قابل دسترسي است. اين ابزار در ويندوز 7 نيز وجود دارد و به آن Windows Memory Diagnostics گفته مي شود.
اين ابزار ابتدا از شما در مورد راه اندازي دوباره و انجام يک چک سريع يا اجراي آن بعد از راه اندازي دستي کامپيوتر توسط شما سؤال مي کند. وقتي PC از نو راه اندازي مي شود قبل از اين که ويندوز مجموعه اي از تست هاي سنگين را بر روي چيپ حافظه کامپيوتر شما اجرا کند اين ابزار بارگذاري مي شود. شما مي توانيد با فشردن کليد F1 در زمان اجراي آن به ساير تنظيمات پيشرفته اين ابزار دسترسي پيدا کنيد. اگرچه اين ابزار به همراه ويندوز XP ارائه نمي شود شما مي توانيد آن را به طور رايگان از آدرس www.snipca.com/x1605 از مايکروسافت دانلود کنيد. هرچند استفاده از اين نسخه ساده نيست و اين يوتيليتي از شما مي خواهد يک فلاپي ديسک يا CD ويژه ايجاد کنيد. شما مجبور هستيد براي اجراي تست، کامپيوتر را با استفاده از اين ديسک راه اندازي کنيد.

7) System Settings
 

گاهي اوقات اگر ويندوز کند کار کند يا از راه اندازي درست خودداري کند، اين امر ممکن است به دليل يک قطعه نرم افزاري که بطور اتوماتيک اجرا مي شود، باشد. شما مي توانيد با اجراي ويندوز در حالت Safe Mode ( فشردن کليد F8 بعد از اين که کامپيوتر در وضعيت راه اندازي صداي بيپ کرد) به اين مشکل بپردازيد اما مي توانيد اين کار را به روشي ساده تر نيز انجام دهيد: ابزار System Configuration.
شما مي توانيد با تايپ system config در جعبه جست و جوي ويندوز ويستا يا 7 به اين ابزار دسترسي پيدا کنيد.کاربران ويندوز XP معمولاً اين ابزار را با کليک بر روي Run، Start و سپس تايپ c:\windows\pchealth\helpctr\binaries\MSConfig.exe در جعبه اي که ظاهر مي شود و کليک بر روي OK اجرا مي کنند. وقتي system configuration اجرا شد اين ابزار قدرتمند به شما اجازه مي دهد هر بار که ويندوز اجرا مي شود چيز دقيقي را که رخ مي دهد، انتخاب کنيد. برگه Startup به شما اجازه مي دهد ساير يوتيليتي هاي گوناگوني را که به طور نرمال با راه اندازي ويندوز اجرا مي شوند انتخاب کنيد و به شما اجازه مي دهد از اجراي عامل ناپايداري احتمالي ويندوز جلوگيري به عمل آوريد اما شما بايد با نهايت دقت اين انتخاب ها را برگزينيد.
ما توصيه مي کنيم هنگام استفاده از برگه Services با احتياط عمل کنيد زيرا برداشتن تيک گزينه هاي موجود در اين برگه مي تواند دردسر بيش تري براي شما ايجاد کند. شايد سودمندترين گزينه، برگه Tools باشد که ليست کاملي از ابزار تشخيصي ويندوز را نشان مي دهد که بسياري از آن ها پنهان هستند. يکي را انتخاب و براي اجراي آن بر روي Launch کليک کنيد.

8) Windows Resource Checker
 

درحالي که سخت افزارهاي دچار اشکال مي توانند مشکلاتي را براي يک PC ايجاد کنند، بسياري از مشکلات روزمره به نرم افزارهايي که به درستي نصب نشده اند يا ممکن است دچار خرابي شده باشند مربوط مي شود، شايد اين مشکلات در اثر يک Shutdown نامناسب کامپيوتر ايجاد شده باشد. وقتي اين مشکل براي يک فايل مهم ويندوز ايجاد مي شود، مي تواند منجر به ناپايداري کامپيوتر شده يا باعث شود کامپيوتر نتواند وظيفه خاصي را به انجام برساند.
در چنين مواقعي، بازيابي کامپيوتر به حالت قبلي با استفاده از System Restore و اسکن با استفاده از يک برنامه ضدويروس مي تواند ايده خوبي باشد اما اگر اين کارها مشکل را برطرف نکرد مي توانيد از Windows Resource Checker استفاده کنيد. اين فرمان ساده، که از طريق يک خط فرمان اجرا مي شود باعث مي شود تا ويندوز تمام فايل هاي مهمي را که براي راه اندازي موفقيت آميز نياز دارد، چک کند. اگر هريک از اين فايل ها خراب شده يا از بين رفته باشد با نسخه درست جايگزين مي شوند اما شما بايد از CD نصب ويندوزاستفاده کنيد.
Resource checker با راه اندازي Command prompt اجرا مي شود اما به خاطر داشته باشيد اگر از ويندوز ويستا يا ويندوز 7 استفاده مي کنيد بايد مجوزهاي Administrator را داشته باشيد. اگر به واسطه عدم راه اندازي ويندوز نمي توانيد از اين ابزار استفاده کنيد از حالت Safe Mode بهره بگيريد.( بعد از بيپ کامپيوتر، دکمه F8 را فشار دهيد). در خط فرمان، SFC/scannow را تايپ کنيد و دکمه Enter را فشار دهيد. فرآيند چک کردن و جايگزيني فايل ها مي تواند مدتي طول بکشد اما در برخي از موارد اين کار مي تواند شما را از دردسرهاي نصب دوباره ويندوز رهايي بخشد.

9) Remote Assistance
 

کاربران کامپيوترهاي مدرن اغلب به کمک نياز دارند و اگر شما يک کاربر باتجربه باشيد به احتمال زياد معمولاً به ديگران کمک مي کنيد. اگر هر دوي شما در يک مکان باشيد اين کار ساده اي است؛ اما اگر بخواهيد به يکي از افراد خانواده تان که در آن سوي کشور يا آن سوي کره زمين زندگي مي کند کمک کنيد بايد چکار کنيد؟ اگرچه از زمان ويندوز XP به اين طرف، مايکروسافت remote Assistance را که يک ابزار عالي است و مي تواند به يک تکنسين راه دور اجازه دهد کامپيوتر شما را درست مثل خود شما ببيند، در ويندوز گنجانده است. اگر شما بخواهيد حتي مي توانيد به آن ها اجازه دهيد کنترل کامپيوتر شما را به دست بگيرند تا مستقيماً اشکالات آن را برطرف کنند.
متأسفانه remote assistance ويندوز XP يک مشکل بسيار بزرگ دارد: ديواره آتش توکار بسياري از مسيرياب هاي مدرن امروزي ابزار پيام رساني سريع را بلوکه مي کند مگر اين که هر دو کامپيوتر از ابزار پيام رساني Windows Messenger مايکروسافت استفاده کنند. اگر از ويندوز 7 يا ويستا بر روي PC استفاده مي کنيد اين موضوع براي تان اشکالي ايجاد نخواهد کرد.
کاربران XP مي توانند Remote Assistance را در All Programs در منوي Start پيدا کنند. کاربران ويندوز ويستا و ويندوز 7 مي توانند با تايپ windows remote در جعبه جست و جوي منوي Start به آن دسترسي پيدا کنند. اين ابزار وقتي اجرا شود ايجاد يک درخواست کمک را که مي تواند به عنوان يک فايل از طريق ايميل، يا ( فقط در نسخه XP) به يک کاربر Windows Messenger( برنامه پيام رساني سريع مايکروسافت) ارسال شود تسهيل مي کند. کاربران ويندوز 7 گزينه ساده تري به نام Easy Connect در اختيار دارند.
بعد از يک چک نهايي کلمه عبور، يک کمک کننده مجاز مي تواند دسک تاپ کامپيوتر هدف را ببيند و به فرد درخواست کننده، کمک کند. فرد متخصص مي تواند دستورالعمل ها را از طريق چت ارسال کند يا فايل هايي مثل برنامه نصب يک برنامه ضدويروس را انتقال دهد.
با وجود مشکلات پيچيده، فردي که کمک دريافت مي کند مي تواند به فرد متخصص اجازه دهد کنترل راه دور کامپيوتر او را به دست بگيرد و يا حتي هر زمان که بخواهد اين نشست را قطع کند.

10) ديسک سخت را مرتب کنيد
 

جديدترين ديسک هاي سخت به شکل خارق العاده اي سريع هستند اما هنوز هم از مشکلاتي که ديسک هاي اوليه را تحت تأثير قرار مي دادند در عذاب هستند. وقتي فايل ها ذخيره مي شوند، به قطعاتي که بر روي اولين شکاف هاي در دسترس روي ديسک نوشته مي شوند، مي شکنند. به دليل اين که اين شکاف ها اغلب به اندازه کافي براي ذخيره کل فايل بزرگ نيستند، موجب چرخيدن بسياري از شکاف ها مي شوند که اين موضوع نيز به نوبه خود باعث پراکنده شدن شکاف هاي دربردارنده اطلاعات مي شود. اين پراکندگي فايل ها، کامپيوتر شما را کند مي کند زيرا پيدا کردن قطعات پراکنده فايل ها را دشوار مي نمايد.
خوشبختانه ويندوز به همراه يک يوتيليتي( براي defragment ديسک) ارائه مي شود. کاربران ويندوز XP مي توانند اين يوتيليتي را با کليک بر روي Start، All Programs، Accessories و سپس System Tools و انتخاب Disk Defragmenter اجرا کنند. استفاده از اين برنامه بسيار ساده است اما به خاطر داشته باشيد که اجراي آن ممکن است خيلي به طول بينجامد( گاهي اوقات بهتر است آن را در طول شب اجرا کنيد).
از ويندوز ويستا به اين طرف، مايکروسافت امور را به گونه اي تغيير داده است که ديسک ها به طور اتوماتيک و بدون اين که از کاربر سؤال شود و معمولاً هفته اي يک بار Defrag مي شوند. کاربران ويندوز ويستا مي توانند اجراي آن را زمان بندي کنند و يا به طور دستي آن را با تايپ Defragment در جعبه جست و جوي منوي Start و کليک بر روي Disk Defragmenter اجرا کنند. در ويندوز 7 اين ابزار وضعيت تک تک ديسک ها را نشان مي دهد و کنترل بيش تري در اختيار شما مي گذارد.
بسياري از ابزار PC که در اين مقاله تشريح کرديم با دقت زيادي پنهان شده اند در حاليکه يافتن ساير ابزار به راحتي از طريق منوي Start امکان پذير است اما تمام اين 10 ابزار در تمام طول عمر کامپيوتر شما قابل استفاده هستند.
اگر با احتياط از آن ها استفاده کنيد، اين ابزار مي توانند درک بهتري از کامپيوتر، چگونگي کارکرد آن و برطرف نمودن مشکلات در اختيار شما قرار دهند. و حتي اگر ويندوز فاقد يوتيليتي که به آن نياز داريد باشد، امکان اين وجود دارد که بتوانيد آن را بدون پرداخت هزينه از مايکروسافت و يا از کمپاني ديگري دانلود کنيد.
با استفاده از چنين ابزار مفيدي شما هرگز نبايد فکر کنيد مشکلات ويندوز غيرقابل حل هستند.

منبع:نشريه بزرگراه رايانه، شماره 132.