درباره خواص دارويي و درماني گياهاني که در طبيعت يافت مي شوند، بسيار شنيده ايم و گاهي اوقات از اين معجزه هاي شگفت انگيز طبيعي حيران شده و ديده ايم که خواص درماني اين گياهان اگر بيشتر از داروهاي شيميايي نباشد، کمتر نيست. در ضمن، گياهان دارويي نسبت به داروهاي شيميايي عوارض جانبي کمتري دارد. گياه «آلوئه ورا» هم يکي از اين گياهان شگفت انگيز است که با داشتن خواص مفيد و توانايي هاي درماني متعدد، به بهبود بسياري از بيماري ها کمک مي کند.
آلوئه ورا چيست؟
اين گياه که به آن «صبر زرد» هم مي گويند، يک گياه بادوام با گل هاي زرد است. برگ هاي نيزه اي و آبدار اين گياه تا حدود 50 سانتي متر بلند مي شود و طول اين گياه به حدود 122سانتي متر مي رسد. انسان ها از ديرباز با آلوئه ورا آشنا بوده اند و شواهد نشان مي دهد که اولين گزارش مکتوب درباره اين گياه مربوط به چهار هزار سال پيش از ميلاد مسيح است که در نوشته هاي روي ديواره هاي غارها و کنده کاري هاي روي ظروف مربوط به مصر باستان کشف شده است. در افسانه هاي مصر باستان آمده که اين گياه چنان ارزشي نزد مردمان اين سرزمين داشته است که براي حضور در مراسم پس از مرگ فرعون مي بايست هديه اي از برگ هاي گياه آلوئه ورا تقديم مي کردند. همچنين درباره استفاده کلئوپاترا، ملکه زيباي مصر، از اين گياه براي حفظ زيبايي اش نقل مي شود. گفته مي شود که او هر روز براي در امان ماندن از آفتاب شديد مصر پوست خود را با آن ماساژ مي داده است. مصريان حتي براي موميايي کردن مردگان هم از آن استفاده مي کردند. مصريان تنها کساني نبودند که آلوئه ورا را مي شناختند، بلکه درباره استفاده ارسطو از اين گياه نيز شواهدي وجود دارد. او مشاور اسکندر بود و به تشويق او اسکندر جزيره سوکوترا در اقيانوس هند را تصرف کرد؛ چرا که اين جزيره به خاطر رشد زياد گياه آلوئه ورا مشهور بوده است. در آن زمان براي درمان زخم هاي سربازان سپاه اسکندر از اين گياه استفاده مي شده است. آلوئه ورا در طب سنتي 5هزار ساله هندي نيز بسيار مورد استفاده قرار مي گرفت. تمدن هاي يوناني، رومي، افريقايي ، مايايي، سرخ پوستان آمريکا و چيني ها نيز به ارزش اين گياه پي برده بودند. مسلمانان در برخي نقاط جهان پس از بازگشت از سفر حج اين گياه را بالاي در خانه هاي شان آويزان مي کنند. 96درصد از وزن اين گياه را آب تشکيل مي دهد و مابقي شامل چربي هاي ضروري، آمينو اسيدها، ويتامين ها، املاح، آنزيم ها و گليکوپروتئين است. آلوئه ورا داراي خواص گوناگوني است که همگي براي حفظ و بهبود سلامتي انسان و درمان بيماري ها کاربرد دارند. در اينجا به برخي از اين ويژگي ها اشاره مي کنيم:
آلوئه ورا سيستم ايمني را تقويت مي کند
اگر سيستم ايمني بدن قوي باشد، مي تواند از خود در برابر عوامل بيماري زا دفاع کند و اگر دچار جراحتي شود خودش آن را بهبود بخشد. بيماري هاي خودايمني مانند ام.اس، لوپوس و آرتريت روماتوئيد همگي ناشي از کارکرد نادرست سيستم ايمني هستند. سرماخوردگي هاي مکرر، بيماري هاي پوستي، مشکلات گوارشي مانند ريفلاکس و التهاب روده مي توانند نشانه ضعف سيستم ايمني باشند. مکمل هاي آلوئه ورا حاوي مواد معدني، ويتامين ها، آمينواسيدها، آنزيم ها و ريزمغذي هاي مفيد بسياري هستند که به بدن کمک مي کنند در برابر عوامل بيماري زاي خارجي از خودش دفاع کند. در واقع، وظيفه اصلي سيستم ايمني تمايز قائل شدن بين عوامل بيماري زاي خارجي و عوامل بي خطر داخلي است. به عنوان مثال، گليکوپروتئين هايي که روي يک ويروس را مي پوشانند به بدن تعلق ندارند و باعث بروز بيماري مي شوند. وقتي سيستم ايمني درست کار کند، مي تواند بين اين دو عامل فرق بگذارد و در برابر عوامل بيماري زاي خارجي واکنش مناسب نشان دهد. ولي گاهي سيستم ايمني نمي تواند اين وظيفه را به درستي انجام دهد و بين دشمن ها و دوستان بدن تفاوتي قائل نمي شود. اينجاست که سيستم ايمني به اشتباه، خود بدن را هدف قرار مي دهد و به آن آسيب مي رساند. در اين حالت بيماري هاي خودايمني بروز مي کنند. گياه آلوئه ورا داراي خواصي است که موجب مي شود سيستم ايمني درست عمل کند و عوامل بيماري زا را از خود بدن بازشناسد و در مقابل دشمنان خارجي بدن واکنش مناسب نشان دهد.
آلوئه ورا سرشار از ويتامين هاست
اين گياه دارويي منبع بسيار خوبي از انوع ويتامين هاست. به همين خاطر از آن در بسياري از درمان هاي خانگي استفاده مي کنند. ويتامين هاي موجود در آلوئه ورا براي کساني که پرورش اندام کار مي کنند و البته براي حفظ سلامتي عمومي بدن لازم است. ويتامين ها عملکردهاي زيست شيميايي گوناگوني دارند و مي توانند مانند آنتي اکسيدان ها، هورمون ها يا واسطه هاي پيام رسان سلولي عمل کنند. آلوئه ورا ويتامين هاي B1,B2,B3,C,B6,B12,A,E و اسيد فوليک را در خود دارد. البته اين گياه بيش از آنکه به طور مستقيم اين ويتامين ها را به بدن شما برساند، به آن کمک مي کند تا اين ويتامين ها را از منابع ديگر بهتر جذب کند يا بسازد. آلوئه ورا به دليل داشتن ويتامين C,A,E داراي خواص آنتي اکسيداني است و مي تواند اثر مخرب راديکال هاي آزاد را خنثي کند. ويتامين هاي گروه Bو کولين در متابوليسم آمينواسيدها دخالت دارند و ويتامين B12,براي توليد گلبول هاي قرمز خون لازم است. اسيد فوليک هم براي ايجاد سلول هاي خوني ضروري است. آلوئه ورا داراي آمينواسيدها، آنزيم ها، هورمون ها، ليگنين(يک نوع فيبر)، اسيد ساليسيک، استرول ها، ويتامين ها، مواد معدني و قندهاست. اگر شما قرص هاي حاوي ويتامين هاي موجود در اين گياه را مصرف کنيد، پس از مدتي تغيير محسوسي در وضعيت خود حس خواهيد کرد. ويتامين هاي موجود در آلوئه ورا خواص بسيار مفيدي دارند و وضعيت دستگاه گوارش را بهبود مي بخشند.
آلوئه ورا سرشار از مواد معدني است
مواد معدني گوناگوني در اين گياه باارزش يافت مي شوند که عبارتند از: کلسيم، کروم، مس، آهن، منيزيم، منگنز، پتاسيم، فسفر، سديم و روي. اين مواد معدني براي حفظ سلامتي لازمند و ثابت شده که اثر يکديگر را تقويت مي کنند.
قندها در آلوئه ورا
اين گياه داراي دو مونوساکاريد است. گلوکز و فروکتوز قندهاي موجود در آلوئه ورا هستند که خاصيت ضد التهابي دارند. الوئه ورا همچنين داراي پلي ساکاريدهاست. پلي ساکاريدها به طور طبيعي در سلول هاي بدن يافت مي شوند، ولي بدن در حدود 10سالگي توليد اين نوع قندها را متوقف مي کند و از اين زمان به بعد قندها بايد از منابع خارجي تأمين شوند. آلوئه ورا منبع بسيار خوبي براي تأمين پلي ساکاريدهاست. به خاطر وجود اين قندها در آلوئه ورا اين گياه داراي خاصيت ضد التهابي و ضد ويروسي است. ترکيبات موجود در اين گياه موجب مي شوند که ماکروفاژهاي بدن بيشتر اينترفرون و اينترلوکين توليد کنند. اين دو ماده از تکثير ويروس ها جلوگيري مي کنند. ماکروفاژها در واقع تميز کننده هاي سيستم ايمني هستند که مي توانند تومورها و سموم شيميايي را تجزيه کنند.
خواص درماني آلوئه ورا
خواص درماني اين گياه از ديرباز شناخته شده است و امروزه نيز مردم به اثرات درماني آن ايمان دارند. فرآورده هاي آلوئه ورا طبيعي هستند، به همين دليل مردم هميشه بر خواص درماني مفيد اين گياه تکيه مي کنند. همان طور که گفتيم وجود ويتامين ها، مواد معدني، آنزيم ها، هورمون ها، فاکتورهاي رشد، آمينواسيدها و پروتئين ها در اين گياه ثابت شده است. برگ هاي گياه آلوئه ورا داراي ماده ژل مانندي است که استفاده از آن به صورت موضعي براي درمان سوختگي ها و بهبود زخم ها مفيد است. برخي از ترکيبات موجود در اين گياه موجب افزايش قدرت سيستم ايمني و جلوگيري از رشد تومورها مي شوند. گياه آلوئه ورا داراي بيش از 200ماده مختلف است که همگي براي بدن بسيار مفيدند. مايع زرد رنگ و تلخي که از اين گياه استخراج مي شود، مي تواند به عنوان مسهل به کار رود.
ضايعات پوستي
بسياري از ضايعات و زخم هاي پوستي، آفتاب سوختگي ها، بريدگي ها، آکنه و التهاب مخاط دهان با استفاده از ژل آلوئه ورا به صورت موضعي بهبود مي يابند. استفاده از اين ژل براي بهبود زخم هاي حاصل از جراحي مجاز نيست، چون بهبود زخم را به تأخير مي اندازد.
عفونت هاي دستگاه تناسلي
ترکيبات موجود در گياه آلوئه ورا در درمان عفونت هاي دستگاه تناسلي موثر است.
هايپرليپيدمي
آلوئه ورا براي کنترل اين عارضه بسيار خوب ظاهر مي شود. اين حالت زماني به وجود مي آيد که غلظت هر يک از چربي هاي پلاسماي خون افزايش مي يابد.
ديابت
مواد موجود در اين گياه شگفت انگيز به بيماران ديابتي کمک مي کند تا بهتر بيماري شان را کنترل کنند. مواردي که در بالا گفته شد، تنها اندکي از خواص درماني اين گياه هستند. آلوئه ورا براي تسکين درد هم مفيد است، به شما کمک مي کند از شر خارش ها خلاص شويد و پوست تان را درخشان و شاداب نگه مي دارد. بسياري عقيده دارند که هيچ گياهي روي زمين به اندازه آلوئه ورا اين همه خواص درماني شگفت انگيز ندارد در زير به برخي ديگر از توانايي هاي درماني اين گياه اشاره مي شود:
*کاهش دهنده کلسترول خون
*اکسيژن رساني بهتر به سلول ها
*تسکين دردهاي آرتريتي و کاهش ميزان التهاب در بدن
*جلوگيري از اثر تخريب کنندگي راديکال هاي آزاد و ابتلا به بسياري از بيماريها
*جلوگيري از تشکيل سنگ هاي کليوي و حفاظت از بدن در برابر اگزالات موجود در چاي و قهوه. شيره اين گياه مسهل است، ولي چون ممکن است موجب گرفتگي دردناک عضلات شود، غالبا مورد استفاده قرار نمي گيرد. با مصرف ميزان کمتري از اين شيره مي توان از سنگ کليه پيشگيري يا اندازه سنگ را کوچک تر کرد.
*بهبود و درمان اختلالات گوارشي (بيماري سندرم روده تحريک پذير از جمله اين بيماري هاست)
*کاهش دهنده فشار خون با برطرف کردن علت پرفشاري خون
*درمان سندرم خستگي مزمن
*کمک به سلامت دهان و دندان. دندانپزشکان براستفاده از فرآورده هاي اين گياه در حفظ بهداشت دهان و دندان تأکيد دارند.
*استفاده از فرآورده هاي گياه آلوئه ورا براي بيماران سرطاني که تحت شيمي درماني هستند نيز مفيد است. ديده شده که مصرف اين گياه حالت تهوع را که مشکل شايع بيماران درماني است، کاهش مي دهد.
در قسمت آينده توضيحات بيشتري درباره شيره اين گياه، عوارض جانبي در مصرف بيش از اندازه و رابطه اين گياه با زيبايي پوست ارائه خواهيم داد.
منبع: نشريه ي دنياي سلامت، شماره ي 53.
/ج
