پام درد مي کنه

يعني دارم بزرگ مي شم؟
علت دردهاي اسکلتي درکودکان
يکي از شايع ترين دلايل مراجعه مادران و کودکان به کلينيک هاي کودکان، دردهاي اسکلتي است که بيشتر مربوط به درد اندام ها و مفاصل آنها است. خوشبختانه عمده اين ناراحتي ها مسأله جدي نيست ودردهاي غير اختصاصي بوده که با کمي صبر برطرف مي شود. درصد بسيار کمي از اين ناراحتي ها جدي بوده و نشانه يک بيماري التهابي هستند ولي اين موارد آن قدر اهميت دارد که والدين کودکان خود را با هرگونه درد جهت معاينه و اطمينان از سلامت نزد پزشک متخصص کودکان ببرند.

انواع دردهاي اسکلتي
 

دردهاي اسکلتي به دو دسته تقسيم مي شوند: دردهاي التهابي که نشانه يک بيماري جدي هستند ودردهاي غير التهابي (مکانيکي).

دردهاي التهابي
 

اين گونه دردها ممکن است داراي يک يا چند مشخصه زير باشند: همراهي با تب، درد و خشکي صبحگاهي، اختلال خواب شبانه به گونه اي که کودک نيمه شب به دليل درد از خواب بر مي خيزد و تداوم درد در طول روز وشب ( با شدت متفاوت).
علائم ديگري از بيماري اصلي نيز ممکن است همراه با درد وجود داشته باشد بي حالي وبي اشتهايي، ضايعات پوستي، کاهش وزن ورنگ پريدگي. به والدين توصيه مي شود درصورتي که درد اندام و مفاصل کودک همراه با اين علايم است حتماً کودک را نزد پزشک متخصص کودکان يا به کلينيک تخصصي روماتولوژي کودکان ببرند تا بررسي هاي لازم درمورد بيماري هاي جدي انجام شود. نکته مهم دراين بين اين است که اکيداً توصيه مي شود تا زماني که علت درد اندام ها مشخص نشده بايد از دادن داروهاي مثل مسکن و تب بر پرهيز کنيد چون درد درکودکان مثل تب يک علامت است واگر علامت را از بين ببريم، ممکن است علايم بيماري مهم پوشانده شود وپزشک درتشخيص بيماري گمراه شود.

دردهاي غير التهابي (مکانيکي)
 

اين دردها درمقابل دردهاي التهابي هستند هر چند برخي علل دردهاي غير التهابي نيز مهم هستند ولي تأخير در تشخيص آنها به اندازه دردهاي التهابي مخاطره آميز نيست و بنابراين توصيه مي شود با اين دردها مدت بيشتري مدارا شود وتاخير در تشخيص علت ويا کنترل درد چندان ضرري به بيماري نمي زند. هر چند توصيه ما به والدين اين است که به هر حال تعيين علت را به پزشک واگذار کنند وحتماً مراجعه پزشکي داشته باشند تا متخصص هم کودک را معاينه کرده واين نظر را تاييد کند. دردهاي غير التهابي معمولاً به دنبال فعاليت ايجاد مي شوند، با استراحت کاهش يافته يا بهبود پيدا مي کنند وبا يک سري اقدامات مانند مالش دادن و گرم کردن، تخفيف پيدا مي کند وکودک مي تواند بعد از يکي دو ساعت فعاليت عادي خود را از سر بگيرد. دراين گونه دردها معمولاً هيچ علايم همراه ديگري که در دردهاي التهابي ذکر شد وجود ندارد. شدت اين نوع دردها معمولاً با شدت فعاليت مطابقت دارد وهرچه فعاليت شديدتر باشد، مدت وشدت درد بيشتر است. تابلوي شايع اين گونه دردها اين است که کودکي در طي روز ورزش و بازي کرده وعموماً تا هنگامي که سر پااست، شکايت جدي ندارد، ولي شب از درد شاکي بوده و با شکايت به خواب مي رود ولي بعد از خوابيدن درد آنها را بيدار نمي کند وبا استراحت، درد تخفيف وحتي برطرف مي شود علت اين دردها گاهي شناخته شده و گاهي شناخته نشده است اما به هر حال، سير آن نشان مي دهد بيماري جدي نبوده و برطرف خواهد شد.
چند علت مهم اين دردها ذکر مي شود:

دردهاي رشد
 

يکي از مسايلي که سبب بروز دردهاي اسکلتي درکودکان مي شود ومتأسفانه تشخيص برخي از بيماري هاي جدي در پوشش اين تشخيص به تاخير مي افتد، دردهاي رشد است. دردهاي رشد همان طور که از نام اش پيدا است. مختص به سن رشد بوده ودرزماني که سرعت رشد کودک بالاست است، درد رشد بيشتر ديده مي شود. دريک کودک 2 ساله که ميزان رشد دراو خيلي زياد نيست وفعاليت خيلي شديدي نيز ندارد ميزان درد رشد بسيار کم است ونمي توان به سادگي درد او را به رشد ارتباط داد. همين طور درکودکاني که دوران بلوغ را طي کرده ودر واقع سن نوجواني که دوران بلوغ را طي کرده ودر واقع سن نوجواني هستند. تشخيص درد رشد درگام اول معقول نيست. درد رشد معمولاً از سنين 4-3 سالگي تا 8-9 سالگي ديده مي شود وعلت آن خيلي مشخص نيست. شايد تنها علت آن اين باشد که دراين سن، کودکان درحال رشد قدي سريع هستند ونيازهاي تغذيه اي با نيازهاي رشد چندان متناسب نباشد. همان طور که گفته شد از ويژگي هاي اين دردها افزايش درد در ساعات پاياني روز است ودر روزهايي که ميزان فعاليت شديدتر باشد بيشتر ديده مي شود. اين دردها هيچ علامت همراه ديگري ندارد.

شلي مفاصل
 

دومين ناراحتي که شايد شيوع آن از درد رشد نيز بيشتر باشد ومتأسفانه همکاران آن را با درد رشد اشتباه مي گيرند، شلي مفاصل است. حدود 15 تا 20 درصد کودکان به اين اختلال مبتلا هستند. شلي مفصل يعني نوعي انعطاف پذيري بيش از حد مفاصل. اين عارضه يک اختلال است، نه يک بيماري چرا که شيوع بالايي دارد ودر اکثر موارد به تدريج برطرف شده و عموماً عارضه پايداري نيز به جاي نمي گذارد. ولي هر چه سن بالاتر مي رود. ميزان شيوع آن کاهش يافته وبه تدريج مفاصل شلي خود را از دست مي دهند. شلي مفصل به خودي خود مشکلي ايجاد نمي کند وجز درموارد خيلي شديد که شايد بتواند سبب در رفتگي هاي مکرر وبد شکلي هاي مفاصل شود، در موارد خفيف تا متوسط مشکلي ايجاد نمي کند وتنها به دنبال فعاليت شديد، دردهاي مفصلي را به دنبال دارد. گاهي نيز به دنبال فعاليت، کودک دچار در رفتگي مفاصل به ويژه در اندام تحتاني مانند زانو ومچ پا مي شود. در اندام فوقاني در رفتگي شانه و مچ دست ديده مي شود. کودکاني که مبتلا به شلي مفصل هستند دردهاي طولاني تري نسبت به کودکان مبتلا به درد رشد دارند، يعني روزهاي درگيري با درد مفصلي و طول مدت درد در هر اپيزود درد بيشتر است. اين کودکان معمولاشب ها با ماساژ اندام ها توسط والدين به خواب مي روند.
از لحاظ درماني در سنين پايين کار مهمي براي اين کودکان نمي توان انجام داد چون کودک چندان آموزش پذير نيست ونمي توان ورزش هاي خاص را به آنان به راحتي آموزش داد. اما از 3 تا 4 سالگي به بعد برخي برنامه هاي درماني غير دارويي را مي توان براي کودکان تجويز کرد وبا انجام برخي فعاليت هاي ورزشي تقويت کننده عضلات مي توان شدت درد را کاهش داد. اين برنامه براي تاثير گذاشتن، حداقل به 3تا 6 ماه وقت نياز دارد. از کارهاي ديگري که براي پيشگيري مي توان انجام داد، کنترل کردن فعاليت هاي فيزيکي کودکان است. نمي توان به کودک گفت: چون شب دچار پا درد مي شود. بازي نکند، اما با کنترل فعاليت ها ودور نگه داشتن آنها از فعاليت هاي خيلي شديد مثل پريدن از ارتفاع که مي تواند به دررفتگي پا شکستگي منجر شود، مي توان از درد شديد مفاصل درشب وعوارض جدي تر مانند در رفتگي هاي پيشگيري کرد. درضمن بايد فواصل فعاليت هاي فيزيکي کودک را زير نظر گرفت وبين آنها زماني براي استراحت تعيين کرد. براي کودکاني که درسن مهد کودک هستند توصيه مي شود روزهايي که ورزش دارند، حتماً يکي دو ساعت در روز استراحت کنند.
نحوه برخورد با درد مفاصل در شب مانند درد رشد است وبا ماساژ دادن وگرم کردن موضع، درد تخفيف پيدا کرده و کودک مي تواند خواب راحتي داشته باشد. درصورتي که درد خيلي شديد باشد، با کمک برخي مسکن هاي ساده مثل استامينوفن مي توان درد را تسکين داد.

اندام هاي درگير
 

دردهاي رشد وشلي مفاصل معمولاً اندام هاي تحتاني را درگير مي کند علت آن هم زياد بودن فشار روي اندام هاي تحتاني است. به جز دردهايي که ناشي از شلي مفصل در اندام هاي تحتاني است، درد در انگشتان به دنبال قلم دست گرفتن هاي طولاني هم شايع است که بيشتر در کودکان سنين مدرسه ديده مي شود. توصيه به ورزش هايي مثل گرفتن موم در دست مي تواند سبب تقويت عضلات و مفاصل بين انگشتان وکاهش شدت درد شود. با اطمينان دادن به کودک و والدين درمورد اين که اين نوع دردها بيماري نيست واختلالي است که با افزايش سن از بين مي رود. مي توان از نگراني والدين کاست واز مراجعات مکرر و غير ضرور بيماربه پزشک جلوگيري کرد. درکنار دردهاي رشد و درد ناشي از شلي مفصلي همواره دردهاي ناشي از ضربه واحياناً در رفتگي و شکستگي نيز مطرح مي شوند. اين دردها نيز غيرالتهابي هستند ولي از مشخصات بارز اين دردها محدود بودن به يک مفصل، حاد بودن آن وسابقه ضربه درکودک است. اين دردها مي تواند با تورم موضعي همراه باشد. لذا اين موارد نيز بايد جدي گرفته شود وکودک هر چه زودتر توسط پزشک معاينه شود.
منبع:نشريه شهرزاد، شماره 22.