نوروزي زيبا، با تغذيه سالم

سال نو ونوروز باستاني بر همگي هم ميهمان عزيز مبارک باد درآغاز فصل بهار هستيم؛ فصل شکوفايي؛ فصل نوشدن طبيعت وخانه تکاني دل ها. بسياري از هموطنان مان از تعطيلات نوروزاين فصل سرسبز استفاده کرده اوقاتي را به سفر وبازديد از نقاط ديدني و زيباي کشورمان اختصاص مي دهند. برخي ازخانواده ها نيزايام نوروز را در شهر خود وبه ديد وبازديد ازاقوام ودوستان مي گذرانند. درهرحال، تعطيلات نوروز موقعيت بسيارخوبي جهت استراحت وتمدد اعصاب و فراهم نمودن اوقاتي خوش وشاد در زندگي است؛ اما با کمال شگفتي شاهد هستم که گاهي اوقات درايام عيد و پس از پايان تعطيلات نوروزي بعضي، افراد دچار عوارض واختلالاتي مي شوند که آنان را به بستر بيماري مي اندازد ويا باعث رنج و آزار آنان مي گردد؛ حتي در برخي موارد موجب بيماري هاي سخت ولاعلاج مي شود در هر حال اين عوارض، چه شديد وچه خفيف، زندگي را براي بسياري از هموطنان مان تلخ مي کند.

اختلالات رايج درايام نوروز:
 

هيچ يک از اين عوارض، عادي واز پيامدهاي طبيعي تعطيلات نوروزي نيست و صرفاً به علت تغذيه نامناسب و شيوه غلط زندگي در اين ايام دربعضي افراد بروز کرده متأسفانه تعطيلات شيرين و خوش سال نو را بر بسياري از هموطنان مان سخت وناخوشايند مي کند. حال ببينيم علت اصلي واساسي اين بيماري ها وعوارض ناگوار در بعضي اشخاص چيست وچرا گريبانگير برخي افراد مي شود، درحالي که بعضي ديگر، از گزند اين اختلالات درامان هستند؟ قبل از ورود به اين بحث، لازم است به اين مطلب توجه شود که بعضي افراد تصور مي کنند درمواقع جشن و سرور وخوشي نبايد به تغذيه وسلامت خود توجه نمود ومجازيم در مصرف غذا افراط نموده ومواد مضر وبي خاصيت را جزء برنامه غذايي روزانه خود قرار دهيم. اين تصور به هيچ وجه صحيح نيست و مضرات آن مستقيماً گريبانگير فرد خواهد شد.
پس ازاين مقدمه کوتاه به دلايل بروز اختلالات مختلف در بعضي افراد در تعطيلات عيد يا پس ازآن مي پردازيم:

يبوست يا تأخير در تخليه کامل روده
 

يبوست امروزه بلاي قرن محسوب مي شود واکثرافراد به خصوص درشهرهاي بزرگ و صنعتي به آن مبتلا هستند. در تعطيلات نوروز اين مشکل در افراد مستعد تسديد شده وموجب آزارآنان وابتلا به عوارض ناشي از آن مي گردد. يکي از مهم ترين علل ابتلا به يبوست، عدم يا کمبود مصرف فيبرغذايي، به خصوص سبزي و سالاد است؛ زيرا در ايام سفر، افراد به بهداشتي بودن اين مواد در رستوران ها اطمينان ندارند. افرادي هم که دراين اوقات درشهر خود مي مانند؛ و به سفر نمي روند، به علت ديد وبازديد و سرگرمي هاي مخصوص عيد، فرصتي براي شستشو و ضد عفوني کردن سبزي و سالاد پيدا نمي کنند واز خريد اين مواد گياهي غافل مي شوند. غلات با سبوس، ميوه هاي با پوست وحبوبات نيزازمنابع خوب و غني فيبر هستند که درايام عيد دسترسي به اين مواد نيز معمولاً کم مي شود. دراين ايام درخوردن ميوه هاي با پوست بايد احتياط کرد؛ زيرا چنانچه به خوبي شسته و ضد عفوني نشوند، مي توانند بيماري زا باشند. عامل مهم ديگر در بروز يبوست کمبود مصرف آب است.درايام تعطيلات نوروز به علت مسافرت يا ديد وبازديدهاي مکرر، توجهي به مصرف آب کافي نمي شود که يکي از پيامدهاي مهم آن يبوست است. همچنين، کمبود تحرک جسمي و ورزش و پياده روي دراين اوقات از علل ديگر بروز يبوست به شمار مي آيد.

افزايش چربي هاي نامطلوب خون ويا فشارخون
 

گاه شاهد هستيم که برخي افراد ميانسال يا سالمند پس ازتعطيلات نوروزي با اينکه اوقات خوش وشيريني را به همراه خانواده خود گذرانده واز تعطيلات لذت برده اند، ولي مبتلا به افزايش چربي هاي نامطلوب خون يا بالا رفتن فشارخون شده و بيماري و بستري مي شوند و اوقاتي تلخ و دشوار را به منظور مداوا وبازگشت سلامت خود سپري مي کنند.اين گروه ازافراد تصور مي کنند که پرخوري واستفاده ازخوراکي هاي نامناسب چنانچه کوتاه مدت و حدود يکي دو هفته باشد، به سلامت آنان لطمه اي نمي زند؛ درحالي که افراد سالمند يا ميانسال و يا جواناني که در ريسک افزايش چربي هاي خون ويا فشار خون هستند بايد درتمام اوقات مراقب تغذيه و سلامت خود باشند. و ازهرگونه بي توجهي وبي مبالاتي درتغذيه و شيوه زندگي شان جداً بپرهيزند. افراد سالمند يا ميانسال هنگامي که به سفر مي روند ويا در ميهماني ها درجمع فاميل و دوستان غذا ميل مي کنند، معمولاً اشتهاي بيشتري براي صرف غذا دارند و اکثراً تمايل زيادتري نسبت به مواد سرخ کرده وچرب و شيرين از خود نشان مي دهند. پرهيزهاي غذايي معمولاً براي اين دسته از افراد ناخوشايند و زجرآوراست؛ غافل از آنکه اين پرهيزها عامل مهمي درحفظ سلامت و طول عمرآنان مي باشد. در ايام عيد اين عزيزان اکثراً در برنامه غذايي خود اصول صحيح تغذيه اي و بهداشتي را رعايت نکرده و در مصرف شيريني، آجيل شور وغذاهاي سرخ کرده و چرب افراط مي کنند وهمين امر موجب بروز اختلالات جدي وحتي گاه سکته هاي قلبي يا مغزي درآنان مي شود. بنابراين لازم است درتعطيلات عيد نيز مانند سايراوقات سال به برنامه غذايي روزانه خود توجه ودقت داشته باشند تا ايام خوش نوروزي آنان عاقبتي خوب با خاطراتي شيرين در برداشته باشد. همچنين، براي سلامت بيشتر لازم است اين افراد تحرک جسمي وپياده روي و ورزش متعادل ومناسب خود را درايام تعطيلات مانند ساير مواقع حفظ کنند.

اختلالات گوارشي
 

گاه مشاهده مي کنيم افرادي که تعطيلات نوروز را به سفر مي روند ويا حتي کساني که به مسافرت نمي روند واوقات خود را به ديد وبازديد دراين ايام مي گذرانند دچار عوارض گوارشي از قبيل اختلال درهضم غذا، سنگيني دستگاه گوارش، نفخ و دل درد، اسهال و...، مي شوند که عوامل مختلفي دارد؛ از جمله بي نظمي در ساعات مصرف غذا، اکثراً درايام تعطيلات برنامه غذايي افراد از روال طبيعي خود خارج مي شوند؛ مثلاً مصرف صبحانه به دليل دير بيدار شدن از خواب به تعويق مي افتد ويا ساعت مصرف ناهار وشام به علت مسافرت ويا ديد وبازديد دچار تأخير مي شود. اين بي نظمي در ساعات مصرف غذا مي تواند از عوامل مهم بروز عوارض گوارشي باشد. همچنين پرخوري وانباشتن معده ازغذا يا از موادي مانند شيريني، آجيل و...، نيز ريزه خواري به هنگام مسافرت يا درميهماني ها باعث خستگي دستگاه گوارش شده ومنجر به اختلالات گوارشي مي گردد. و اين عارضه درکودکان و سالمندان که دستگاه گوارش ضعيف تري دارند بيشتر بروز مي کند. مشکل ديگري که ممکن است در ايام نوروز به وجود آيد، مسموميت ها وعفونت هاي گوارشي که مي تواند عوارض خطرناکي به دنبال داشته باشد. کساني که در رستوران هاي نامطمئن غذا صرف مي کنند ويا افرادي که در رستوران از سالاد وسبزي که به خوبي شستشو وضد عفوني نشده استفاده مي نمايند، بيشتر درمعرض اين اختلالات قرار مي گيرند. بنابراين افرادي که در تعطيلات عيد به مسافرت مي روند ويا کساني که دراين ايام ترجيح مي دهند بيشتر در رستوران غذا صرف کنند، بايد حتماً رستوران هايي را انتخاب کنند که به بهداشتي بودن آنها اطمينان دارند. ضمناً از مصرف سبزي، سالاد و ميوه هاي با پوست در رستوران جدًا خودداري کنند.

کاهش قدرت ايمني بدن وابتلا به بيماري هاي مختلف
 

بعضي افراد درپايان تعطيلات نوروزي يا در طول اين ايام، از ضعف قواي جسماني، خستگي وکوفتگي ويا بروز عفونت هاي تنفسي وسرماخوردگي هاي مکرر يا طولاني شکايت مي کنند. کاهش قدرت ايمني بدن، عامل مهم بروز اين عوارض است وقربانيان آن افرادي هستند که در تعطيلات عيد، شيوه تغديه وبرنامه زندگي نامناسبي را دنبال مي کنند. بسياري ازافراد به خصوص نوجوانان و جوانان دراين ايام از مصرف غذاها و ميان وعده هاي سالم و مفيد خانگي امتناع کرده و از غذاهاي آماده بيرون استفاده مي کنند. اين مواد اکثراً حاوي مقدار زيادي چربي، نمک، سس هاي چرب يا شکرو مواد افزودني شيميايي هستند و نه تنها ارزش تغذيه اي بالايي ندارند، بلکه براي سلامت افراد زيان آورند. نوجوانان وجوانان اکثراً درايام تعطيلات نوروز از مصرف سبزي، سالاد، ميوه ها و آب ميوه هاي تازه و نيزشيرو دوغ وساير لبنيات خودداري مي کنند؛ در نتيجه مواد مغذي ضروري، به خصوص ويتامين ها ومواد معدني به ميزان لازم وکافي به بدن آنان نمي رسد. خلاصه آنکه درايام عيد الگوي غذايي اين افراد ازحالت سالم وطبيعي خارج شده واز موادي استفاده مي شود که براي سلامت اين گروه که اکثراً درمرحله رشد وتحرک شديد جسمي و فکري هستند، مفيد نيست که نتيجه آن کاهش مقاومت بدن و بروز اختلالات فراوان از جمله سرماخوردگي و بيماري هاي غفوني مکرر و طولاني مي باشد.

پوسيدگي وخرابي دندان ها
 

گاه مشاهده مي شود که دندان بعضي افراد، به خصوص کودکان و سالمندان، بعد از پايان تعطيلات عيد دچار پوسيدگي وخرابي مي شود، افراط در خوردن مواد شيرين، به خصوص چنانچه بعد از مصرف آن، دندان ها شسته نشوند، ونيز شکستن مغزهاي داراي پوست سفت مانند بادام، پسته، فندق وامثال آن با دندان ها، از عوامل مهم خرابي دندان ها است؛ زيرا به ميناي دندان لطمه مي زند. بسياري از افراد در مسافرت ها يا ديد و بازديدهاي نوروزي، اين مساله را رعايت نمي کنند وسلامت دندان هاي خود را به خطر مي اندازند. به خاطر داشته باشيم که مفهوم جشن وشادي و خوشي، ايجاد اختلال در شيوه زندگي و برقراري تغييرات نامناسب در الگوي غذايي نيست، بلکه بايد اين ايام را فرصتي مناسب جهت تمدد اعصاب و بازسازي هرچه بيشترسلامت جسمي و روحي خود بدانيم وبا برنامه ريزي صحيح تغذيه اي واصلاح شيوه زندگي، براي برقراري سلامت بيشتر و آرامش روح و روان خود تلاش کنيم.
منبع:نشريه آشپزباشي، شماره 50.