آشنایی با سیستم خنک کاری خودرو
چون در موتور عمل احتراق صورت مي گيرد بنابراين در قطعات داخل موتور اتومبيل حرارت توليد مي شود و اگر اين حرارت به وسيله دستگاه خنك كننده گرفته نشود، باعث خسارات زيادي مي گردد و از طرفي كمبودحرارت نيز باعث خرابي موتور خواهد شد پس موتور بايد هميشه داراي حرارت متعادل باشد. بهترين حرارت براي موتور 8/73 الي 82 درجه سانتي گراد (65 الي182 درجه فارنهايت) است.
ب) دستگاه خنك كننده غير مستقيم، كه كليه دستگاه با آب خنك مي شودو داراي رادياتور مي باشند.
ب) پمپ آب
پ) تسمه
ج) بدنه سيلندر
د) رادياتور
ه) سرسيلندر
و) ترموستات
ز) شيلنگ فوقاني
ح) پروانه
رادياتور: مخزني از جنس مس یا آلومینیوم مي باشد كه با توجه به كانالهاي تعبيه شده در آن، وظيفه انتقال حرارت موجود در آب را به عهده دارد بنابراين بايستي همواره كنترل نمود كه سطح آب در مخزن رادياتور بيش از دو سانتيمتر پائين تر از دهانه مخزن نباشد.
پروانه: وسيله كه از موتور به وسيله تسمه و در بعضي خودروها توسط الكتروموتور انرژي لازم را دريافت مي نمايد و كار آن، مكش هوا از شبكه هاي رادياتور و خنك نمودن آب رادياتور مي باشد.
پمپ آب: وسيله اي است كه به منظور گردش سريع و راحت آب موجود در رادياتور و در اطراف موتور بكار رفته و حركت آن از طريق موتور و تسمه پروانه تامين مي گردد. بدين صورت كه چون هميشه در قسمت پائين رادياتور آب خنك و در بالاي آن آب گرم (برگشت داده شده از موتور) وجود دارد، لذا براي رساندن آب جهت خنك كردن قطعات موتور از شيلنگ پائين رادياتور، آب بوسيله مكش حاصل از واترپمپ وارد كانالهاي بدنه سيلندرهاي موتور شده و پس از گردش در اطراف سيلندرها و خنك كردن آنها، در حاليكه خود آب مقداري گرم شده از طريق كانالهاي سيلندر به گرمترين نقطه موتور كه سرسيلندر ها مي باشد هدايت و پس از عبور از اطراف سوپاپها وشمعها و خنك نمودن آنها از طريق ترموستات و لوله هاي بالا جهت خنك شدن مجدد وارد رادياتور مي گردد.
ترموستات: سوپاپي است كه درمسير راه آب برگشتي از موتور به رادياتور قراردارد و كار آن ثابت نگهداشتن دماي آب موتور مي باشد.
با توجه به اينکه بيشترين سائيدگي قطعات موتور زماني است که موتور در حال سرد کار مي کند. در نتيجه براي جلوگيري از اين نوع سائيدگي در موتور روشهاي مختلفي وجود دارد از جمله نصب ترموستات، استفاده از مواد خنک کننده و پروانه اتوماتيک را ميتوان نام برد.
منبع انبساط: منبع انبساط ظرفي است با گنجايش حدود 2 ليتر از جنس پلاستيک که در کنار رادياتور نصب ميشود. هنگام جوش آوردن و گرم شدن بيش از حد موتور، آب اضافي رادياتور با باز شدن سوپاپ فشار در رادياتور از طريق شيلنگ سر ريز وارد منبع انبساط ميشود و از هدر رفتن آب جلوگيري ميشود.
تذکر: اتومبيلهايي که منبع انبساط دارند براي اضافه کردن آب نياز به باز کردن در رادياتور ندارند بلکه آب را داخل منبع انبساط ميريزند اين کار به کمتر زنگ زدن رادياتور کمک ميکند.
تسمه: واسطه حرکتي ميباشد که حرکت را از فولي ميل لنگ گرفته و به فولي واترپمپ و فولي دينام انتقال داده و باعث به گردش دراوردن واترپمپ و دينام مي گردد.
تنظيم کشش تسمه پروانه: اگر انگشت دستمان را روي تسمه گذاشته ويک کيلو گرم نيرو وارد کنيم به اندازه 8 تا 10 ميليمتر بايستي تسمه کشش داشته باشد.
ضد يخ: آب در مقابل سرما يخ مي بندد و چنانچه در زمستان ضد يخ در موتور ريخته نشود سيلندر مي تركد.
براي جلوگيري از يخ زدن آب داخل موتور و رادياتور در هواي سرد زمستان که موجب خسارت زيادي در موتور و رادياتور ميشود از ضد يخ استفاده ميشود. جنس ضد يخ بايد به گونهاي تهيه شود که اثر نامطلوب بر روي قطعات نداشته باشد.
خواص ديگر ضد يخ، ضد زنگ و ضد جوش بودن آن است به اين مفهوم که ضد يخ علاوه بر خاصيت ضد يخ داشتن از زنگ زدگي قطعات داخل موتور جلوگيري ميکند و نقطه جوش را نيز بالا مي برد. نسبت مخلوط ضد يخ با آب بستگي به سرما و برودت هوا دارد.
محلول ضد يخ در سيستم خنك كننده از منجمد شدن مايع موجود در سيستم جلوگيري و بلوك سيلندر را از خطر تركيدن محافظت مي كند. در صورت موجود نبودن ضد يخ كافي در مايع خنك كننده ممكن است در درجه حرارتهاي خيلي پايين حتي در حالي كه موتور نيز كار مي كند آب در منبع تحتاني رادياتور منجمد شود. وجود مقداركمي آب كه پس از تخليه بلوك سيلندر داخل آن باقي مي ماند ممكن است در درجه حرارتهاي بسياركم حادثه ساز باشد.
در صورت وجود نشتي آب از سيستم، با اضافه كردن ضد يخ وبه دليل بالا بودن قابليت نفوذ اين محلول، ميزان نشتي سيستم شديدتر خواهد شد بنابراين قبل از اضافه كردن ضد يخ مطمئن شويد که در سيستم هيچ گونه نشتي وجود ندارد.
جنس ضد يخ متداولي كه اثر نامطلوب روي قطعات ندارد، اتيل گليكول است.
طريقه تهيه ضديخ مناسب: مقدار مناسبي ضد يخ را با نصف مقدار آب مورد نياز براي پركردن سيستم در داخل ظرف تميزي مخلوط كنيد. سپس اين مخلوط را داخل رادياتوري كه قبلاً آنرا شستشوي كامل داده ايد، ريخته و بقيه حجم رادياتور را با آب تميز پر كنيد موتور را روشن كنيد و اجازه دهيد كه ضد يخ با آب كاملاً مخلوط شود.
2- اندازه و شرايط ضديخ را بررسي نمائيد. در صورت کثيف بودن يا داشتن مواد ناشي از زنگ زدن فلزات آن را عوض کنيد.
3- دستگاه را براي اطمينان از عدم وجود نشتي، تحت فشار (ترجيحاً وقتي ضد يخ سرد است) آزمايش کنيد.
4- در پوش و لوله متصل به در پوش رادياتور را بازرسي کنيد.
5- لوله ها را بازبيني نمائيد و محل اتصال لوله ها را محکم کنيد.
6- تسمه پروانه ها را از لحاظ سالم بودن و کشش صحيح، کنترل کنيد.
7- در صورتي که دماي آب رادياتور بيش از حد گرم يا سرد مي شود، ترموستات را کنترل کنيد.
8- در تمام فصول سال محلول ضد يخ در رادياتور باشد
2- كمي آب رادياتور.
3- كثيف بودن رادياتور و گرفتگي شيارهاي آن.
4- كار نكردن واتر پمپ (پمپ آب)
5- خراب بودن ترموستات.
6- ناميزاني باد لاستيك.
7-کثيفي بدنه موتور و ممانعت از تبادل حرارتي خوب
8- تازه تعمير بودن موتور يا نو بودن موتور.
9- بار زياد.
10- استفاده زياد از دنده هاي سنگين.
11- سربالائي زياد.
12- ناميزاني سوپاپها.
13- شكستن پره هاي پروانه.
15- کثيف بودن فيلتر هواکش کاربراتور
16- خرابي درب رادياتور
17- سوراخ بودن رادياتور
18- سفت بودن يا کارنکردن سوپاپ ها
19- خرابي آب پخش کن واترپمپ
21- وزش باد مخالف
22- گرفتگي اگزوز دود که عمل تخليه براحتي صورت نمي گيرد.
23- گرفتن لوله خروج بخار آب در رادياتور
24- گير کردن ترمز يکي از سيلندرهاي چرخ
منبعنمايندگی 1992 ايران خودرو:
انواع دستگاههاي خنك كننده:
ب) دستگاه خنك كننده غير مستقيم، كه كليه دستگاه با آب خنك مي شودو داراي رادياتور مي باشند.
متعلقات دستگاه خنك كننده:
ب) پمپ آب
پ) تسمه
ج) بدنه سيلندر
د) رادياتور
ه) سرسيلندر
و) ترموستات
ز) شيلنگ فوقاني
ح) پروانه
رادياتور: مخزني از جنس مس یا آلومینیوم مي باشد كه با توجه به كانالهاي تعبيه شده در آن، وظيفه انتقال حرارت موجود در آب را به عهده دارد بنابراين بايستي همواره كنترل نمود كه سطح آب در مخزن رادياتور بيش از دو سانتيمتر پائين تر از دهانه مخزن نباشد.
پروانه: وسيله كه از موتور به وسيله تسمه و در بعضي خودروها توسط الكتروموتور انرژي لازم را دريافت مي نمايد و كار آن، مكش هوا از شبكه هاي رادياتور و خنك نمودن آب رادياتور مي باشد.
پمپ آب: وسيله اي است كه به منظور گردش سريع و راحت آب موجود در رادياتور و در اطراف موتور بكار رفته و حركت آن از طريق موتور و تسمه پروانه تامين مي گردد. بدين صورت كه چون هميشه در قسمت پائين رادياتور آب خنك و در بالاي آن آب گرم (برگشت داده شده از موتور) وجود دارد، لذا براي رساندن آب جهت خنك كردن قطعات موتور از شيلنگ پائين رادياتور، آب بوسيله مكش حاصل از واترپمپ وارد كانالهاي بدنه سيلندرهاي موتور شده و پس از گردش در اطراف سيلندرها و خنك كردن آنها، در حاليكه خود آب مقداري گرم شده از طريق كانالهاي سيلندر به گرمترين نقطه موتور كه سرسيلندر ها مي باشد هدايت و پس از عبور از اطراف سوپاپها وشمعها و خنك نمودن آنها از طريق ترموستات و لوله هاي بالا جهت خنك شدن مجدد وارد رادياتور مي گردد.
ترموستات: سوپاپي است كه درمسير راه آب برگشتي از موتور به رادياتور قراردارد و كار آن ثابت نگهداشتن دماي آب موتور مي باشد.
با توجه به اينکه بيشترين سائيدگي قطعات موتور زماني است که موتور در حال سرد کار مي کند. در نتيجه براي جلوگيري از اين نوع سائيدگي در موتور روشهاي مختلفي وجود دارد از جمله نصب ترموستات، استفاده از مواد خنک کننده و پروانه اتوماتيک را ميتوان نام برد.
منبع انبساط: منبع انبساط ظرفي است با گنجايش حدود 2 ليتر از جنس پلاستيک که در کنار رادياتور نصب ميشود. هنگام جوش آوردن و گرم شدن بيش از حد موتور، آب اضافي رادياتور با باز شدن سوپاپ فشار در رادياتور از طريق شيلنگ سر ريز وارد منبع انبساط ميشود و از هدر رفتن آب جلوگيري ميشود.
تذکر: اتومبيلهايي که منبع انبساط دارند براي اضافه کردن آب نياز به باز کردن در رادياتور ندارند بلکه آب را داخل منبع انبساط ميريزند اين کار به کمتر زنگ زدن رادياتور کمک ميکند.
تسمه: واسطه حرکتي ميباشد که حرکت را از فولي ميل لنگ گرفته و به فولي واترپمپ و فولي دينام انتقال داده و باعث به گردش دراوردن واترپمپ و دينام مي گردد.
تنظيم کشش تسمه پروانه: اگر انگشت دستمان را روي تسمه گذاشته ويک کيلو گرم نيرو وارد کنيم به اندازه 8 تا 10 ميليمتر بايستي تسمه کشش داشته باشد.
ضد يخ: آب در مقابل سرما يخ مي بندد و چنانچه در زمستان ضد يخ در موتور ريخته نشود سيلندر مي تركد.
براي جلوگيري از يخ زدن آب داخل موتور و رادياتور در هواي سرد زمستان که موجب خسارت زيادي در موتور و رادياتور ميشود از ضد يخ استفاده ميشود. جنس ضد يخ بايد به گونهاي تهيه شود که اثر نامطلوب بر روي قطعات نداشته باشد.
خواص ديگر ضد يخ، ضد زنگ و ضد جوش بودن آن است به اين مفهوم که ضد يخ علاوه بر خاصيت ضد يخ داشتن از زنگ زدگي قطعات داخل موتور جلوگيري ميکند و نقطه جوش را نيز بالا مي برد. نسبت مخلوط ضد يخ با آب بستگي به سرما و برودت هوا دارد.
محلول ضد يخ در سيستم خنك كننده از منجمد شدن مايع موجود در سيستم جلوگيري و بلوك سيلندر را از خطر تركيدن محافظت مي كند. در صورت موجود نبودن ضد يخ كافي در مايع خنك كننده ممكن است در درجه حرارتهاي خيلي پايين حتي در حالي كه موتور نيز كار مي كند آب در منبع تحتاني رادياتور منجمد شود. وجود مقداركمي آب كه پس از تخليه بلوك سيلندر داخل آن باقي مي ماند ممكن است در درجه حرارتهاي بسياركم حادثه ساز باشد.
در صورت وجود نشتي آب از سيستم، با اضافه كردن ضد يخ وبه دليل بالا بودن قابليت نفوذ اين محلول، ميزان نشتي سيستم شديدتر خواهد شد بنابراين قبل از اضافه كردن ضد يخ مطمئن شويد که در سيستم هيچ گونه نشتي وجود ندارد.
جنس ضد يخ متداولي كه اثر نامطلوب روي قطعات ندارد، اتيل گليكول است.
طريقه تهيه ضديخ مناسب: مقدار مناسبي ضد يخ را با نصف مقدار آب مورد نياز براي پركردن سيستم در داخل ظرف تميزي مخلوط كنيد. سپس اين مخلوط را داخل رادياتوري كه قبلاً آنرا شستشوي كامل داده ايد، ريخته و بقيه حجم رادياتور را با آب تميز پر كنيد موتور را روشن كنيد و اجازه دهيد كه ضد يخ با آب كاملاً مخلوط شود.
معمولاً کارهاي زير در اول هر بهار و پاييز بايد انجام شود:
2- اندازه و شرايط ضديخ را بررسي نمائيد. در صورت کثيف بودن يا داشتن مواد ناشي از زنگ زدن فلزات آن را عوض کنيد.
3- دستگاه را براي اطمينان از عدم وجود نشتي، تحت فشار (ترجيحاً وقتي ضد يخ سرد است) آزمايش کنيد.
4- در پوش و لوله متصل به در پوش رادياتور را بازرسي کنيد.
5- لوله ها را بازبيني نمائيد و محل اتصال لوله ها را محکم کنيد.
6- تسمه پروانه ها را از لحاظ سالم بودن و کشش صحيح، کنترل کنيد.
7- در صورتي که دماي آب رادياتور بيش از حد گرم يا سرد مي شود، ترموستات را کنترل کنيد.
8- در تمام فصول سال محلول ضد يخ در رادياتور باشد
علل جوش آمدن آب رادياتور(گرم كردن موتور):
2- كمي آب رادياتور.
3- كثيف بودن رادياتور و گرفتگي شيارهاي آن.
4- كار نكردن واتر پمپ (پمپ آب)
5- خراب بودن ترموستات.
6- ناميزاني باد لاستيك.
7-کثيفي بدنه موتور و ممانعت از تبادل حرارتي خوب
8- تازه تعمير بودن موتور يا نو بودن موتور.
9- بار زياد.
10- استفاده زياد از دنده هاي سنگين.
11- سربالائي زياد.
12- ناميزاني سوپاپها.
13- شكستن پره هاي پروانه.
15- کثيف بودن فيلتر هواکش کاربراتور
16- خرابي درب رادياتور
17- سوراخ بودن رادياتور
18- سفت بودن يا کارنکردن سوپاپ ها
19- خرابي آب پخش کن واترپمپ
21- وزش باد مخالف
22- گرفتگي اگزوز دود که عمل تخليه براحتي صورت نمي گيرد.
23- گرفتن لوله خروج بخار آب در رادياتور
24- گير کردن ترمز يکي از سيلندرهاي چرخ
منبعنمايندگی 1992 ايران خودرو:
/ج
