هر شاخه از موي سر انسان داراي يک سيکل رشدي مي باشد که به طور ژنتيکي براي آن طراحي شده و اين سيکل شامل رشد، پيري و ريزش است. به طور متوسط روزانه 50 تا 100 مومي ريزد. البته در افراد مختلف متفاوت است. همچنان که يک مو مي ريزد، موي جديد جاي آن را مي گيرد. مشکل زماني آغاز مي شود که موهاي ريزش يافته، بيشتر و سريع تر از موهاي رويش يافته جديد باشد يا رشد موهاي جديد ضعيف شود. در اين حالت بعد از مدتي، از تعداد کل موها کاسته شده و فرد متوجه کاهش حجم موهايش مي شود. اين علت اصلي ريزش مو مي باشد. عوامل مختلفي مي توانند روي سيکل رشد مو اثر کنند و باعث ريزش موقت يا دايمي شوند.
1-ريزش با تأخير ناشي از استرس
استرس مي تواند عامل مهمي در ريزش مو محسوب شود. به طور طبيعي 5 تا 10 درصد از موهاي سر در مرحله استراحت به سر مي برند. يک استرس شديد باعث مي شود درصد زيادي از موها در يک زمان وارد مرحله تلوژن شده و رشدشان متوقف مي گردد.چند ماه بعد از استرس وارد شده، موهاي در حال استراحت دچار ريزش شده و اين ريزش به حدي شديد است که باعث نگراني فرد مي شود. اين استرس مي تواند شامل يک ضربه روحي ناگهاني (مرگ يکي از نزديکان، از دست دادن شغل، جدايي ) يا بيماري ( تب شديد، عفونت، آنفولانزا )يا خستگي شديد ناشي از کار زياد و داشتن عمل جراحي باشد. چون اين حادثه چند ماه قبل اتفاق افتاده، فرد ريزش موي خود را به آن نسبت نمي دهد. اين شرايط موقتي است و طي چند ماه موهاي جديد با سيکل طبيعي شروع به رشد مي کنند و در سيکل آينده درصد زيادي از موها وارد مرحله استراحت نمي شوند.
2-ريزش ناگهاني
آناژن افلوويوم شرايطي است که در صد زيادي از موهاي در حال رشد به طور ناگهاني ريزش پيدا مي کنند. شيمي درماني و راديوتراپي در درمان سرطان عامل پر قدرتي است که باعث توقف فاز رشد و ريزش مو مي شود. شيمي درماني و راديوتراپي روي سلول هايي از بدن که به سرعت تقسيم مي شوند، مثل سلول هاي سرطاني اثر کرده و باعث از بين رفتن آنها مي شود.متأسفانه چون سلول هاي ناحيه فوليکول مو سرعت تقسيم بالايي دارند، اين داروها روي آنها هم اثر کرده و باعث از بين رفتن فوليکول ها مي شود. البته اين حالت هم موقت بوده و چند ماه بعد از توقف شيمي درماني موها شروع به رشد مي کنند.
3- تغذيه نامناسب
بعد از مدتي تغذيه نامناسب بدن با کمبود ويتامين، پروتئين و آهن مواجه شده و هر کدام از اين کمبودها مي توانند باعث ريزش شديد مو شوند.البته اثر آنها مي تواند موقت باشد و در صورتي که کمبودها اصلاح شوند، ريزش مو طبيعي مي شود.
4- طاسي آندروژنتيک
معمول ترين علت ريزش مو در آقايان عامل پر قدرت آندروژنتيک مي باشد. همان گونه که از نام آن مشخص است، دو فاکتور مهم هورمون آندروژن و ژنتيک نقش اصلي را در اين ريزش مو دارند. در خانم ها هم اين نوع ريزش مو ايجاد مي شود ولي معمولاً باعث نازک شدن مو و ريزش مختصر در سرمي گردد. در آقايان بعد از بلوغ به دنبال افزايش سطح هورمون هاي آندروژني، نازک شدن موها و عقب رفتن موهاي ناحيه پيشاني شروع مي شود.
5 -تستوسترون و طاسي مردانه
هيچ شکي وجود ندارد که هورمون تستوسترون نقش مهمي در رشد و نحوه پراکندگي موهاي بدن دارد. در زمان بلوغ رشد موهاي ثانويه در نواحي زير بغل و شرمگاهي و همچنين رشد مو در صورت آقايان و موهاي کوتاه و نازک تر در بدن شان، به دليل افزايش هورمون مردانه تستوسترون است. در سلول هاي خاصي از بدن، هورمون تستوسترون به هورمون هاي قوي تر دي هيدرو تستوسترون تبديل مي شود. اين هورمون اثر مخرب براي فوليکول هاي سر دارد و باعث ضعيف شدن آنها شده و موهاي در آمده، نازک تر به نظر مي رسند تا اين که ديگر مويي از آن فوليکول رشد نمي کند.
6- کوچک سازي يا مينياتور شدن
دي هيدرو تسترون از طريق کوتاه کردن سيکل رشد مو باعث مي شود موي ضخيم در فوليکول هاي حساس موي سر، به موي کرکي و نازک تبديل شود. اين کار باعث مي شود يک فوليکول قبل از رسيدن به مرحله آخر رشد، به طور زودرس وارد فاز استراحت شده و رشد بيشتر آن متوقف مي شود. در صورتي که اين سيکل رشد معيوب چند بار تکرار شود، يک موي ضخيم به موي کرکي تبديل شده و سرانجام ديگر موي قابل رؤيتي از اين فوليکول رشد نخواهد کرد، فوليکول مو مرده و طاسي کامل مي شود. اين پديده کوچک سازي يا مينياتوري شدن مو ناميده مي شود.
7- نقش ژن ها در ريزش مو
بر اساس برخي از مطالعات، ژن طاسي روي کروموزوم اتوزومال قرار گرفته و روي کروموزوم جنسي نيست. جايگاه دقيقي که روي کدام يک از کروموزوم هاي اتوزومال شماره 1 تا 22 مي باشد، مشخص نشده. اين ژن در مردان به صورت اتوزومال غالب و در زنان اتوزومال مغلوب ظاهر مي شود. در مرحله تشکيل جنين، ژن طاسي باعث مي شود يکسري از فوليکول هاي مو نسبت به دي هيدرو تستوسترون حساس شوند و بعد از بلوغ به دنبال افزايش سطح هورمون هاي اندروژني، اين فوليکول هاي حساس وارد مرحله کوچک سازي شده و از بين مي روند.
8-فاکتورهاي شيميايي
مواد شيميايي که در رنگ کردن موها، فر کردن، صاف کردن و دکلره استفاده مي شوند، مي توانند باعث خشک و خرد شدن موها شده و ريزش موقت ايجاد کنند. در مواردي اين ريزش موها دايم شده و موهاي ريخته شده دوباره رشد نمي کنند.
منبع:نشريه کوچه ما، شماره 16.
