فراداده نویسی

فراداده ها رکن اصلی سیستم های ذخیره و بازیابی اطلاعات محسوب می شوند و انتخاب سنجیده و دقیق استانداردهای فراداده ای می تواند ضامن توفیق کتابخانه های دیجیتالی در ارائه اطلاعات صحیح و سریع به کاربر نهایی باشد. فراداده های یک شیئی دیجیتال شامل عناصری است که در قالب فرانماهای خاص (Metadata Schema) ارائه می شوند، و تمام جنبه های ضروری برای نگهداری، فراخوانی و دسترسی آسان به فایل های دیجیتال را ثبت و مستندسازی می کنند. هر فرانما برای مقصود و هدف خاصی سفارشی سازی شده و از سایر فرانماها متمایز و قابل تفکیک است.

انواع فراداده:
 

فراداده های توصیفی: برای توصیف محتوا
فراداده های مدیریتی: حاوی اطلاعات مدیریتی داده ها
فراداده های ساختاری: برای توضیح ارتباطات بین فایل ها و اشیاء دیجیتال
فراداده های حقوقی: برای مشخص نمودن حقوق معنوی شیء دیجیتال
فراداده های فنی: حاوی اطلاعات فنی اشیاء دیجیتال
فراداده های حفاظتی: حاوی اطلاعات برای تضمین حفاظت بلند مدت اشیاء دیجیتال

* فراداده های توصیفی
 

لازمست فراداده های شیء دیجیتال از فرانماهای استاندارد و واژگان های کنترل شده منطبق با نیازهای مجموعه پیروی کنند. در حال حاضر کنسرسیوم محتوا برای ثبت فراداده های توصیفی، از فرانمای مُدز (Mods) پیروی می کند. فرانمای مدز که توسط دفتر استانداردهای مارک کتابخانه کنگره تدوین شده، فرانمای . اکس . ام. الی (XML) است که برای ارائه فراداده های توصیفی شیء دیجیتال تهیه شده و با فرمت کتابشناختی مارک 21 کاملا سازگار است. مدز حاوی گزیده فیلدهای مارک است و به جای تگ های عددی، تگ های زبانی را به کار می گیرد. عناصر اصلی مدز عبارتنداز:

Titlelnfo	عنوان
Name	نام
Type Of Resource	نوع منبع
Genre	ژانر
Originlnfo	منشأ
Language	زبان
physicalDescription	توصیف ظاهری
Abstract	چکیده
tableOfContents	فهرست مندرجات
targetAudience	مخاطبین
Note	یادداشت
Subject	موضوع
Classification	رده بندی
Relatedltem	اقلام مرتبط
Identifier	شناساگر
Location	محل
accessCondition	شرایط دسترسی
Part	بخش
Extension	ادامه
recordlnfo	اطلاعات رکورد

* نوع منبع
 

اصطلاحی که گویای ویژگی ها و نوع محتوای اثر است.

* ژانر (نوع)
 

اصطلاحی مربوط به دسته بندی اثر که معرف سبک، فرم، یا محتوای خاصی، مثلا ادبی، هنری، موسیقایی و مانند آن است.

* منشاء (اطلاعات منبع)
 

اطلاعاتی مربوط به منشا اثر که شامل محل نشر، ناشر، و تاریخ های مختلف مربوط به آن می شود.

* زبان
 

زبان محتوای اثر را مشخص می کند.

* توصیف ظاهری
 

عنصری پوششی است که شامل تمام عناصر فرعی مربوط به توصیف ظاهری اثر می شود.

* چکیده
 

خلاصه محتوای اثر را در بر می گیرد.

* فهرست مندرجات
 

محتوای اثر را نشان می دهد.

* مخاطبین
 

سطح مخاطبان مورد نظر اثر را تعیین و دسته بندی می کند.

* یادداشت
 

اطلاعات کلی مربوط به اثر که به صورت متن ارائه می شود.

* موضوع
 

اصطلاح یا عبارتی که موضوع یا موضوع های اصلی محتوای اثر را نشان می دهد.

* رده بندی
 

با استفاده از یک سیستم کدگذاری پیش ساخته، آثار را بر حسب حوزه موضوعی شان سازماندهی می کند.

* اقلام مرتبط
 

حاوی اطلاعاتی درباره دیگر آثار مرتبط با اثر حاضر است.

* شناساگر
 

شماره یا کد استاندارد منحصر به فردی است که برای شناسایی اثر به کار می رود.

* محل
 

سازمان یا انباره ای را مشخص می کند که اثر در آن موجود است، یا نشانی الکترونیکی که اثر در آن قابل دسترسی است.

* وضعیت دسترسی
 

اطلاعاتی درباره شرایط یا محدودیت های دسترسی به اثر را در اختیار می گذارد.

بخش
 

اطلاعات تفصیلی درباره بخش های مختلف اثر ارائه می دهد.

* ملحقات
 

اطلاعات اضافی است که در مدز جایی برای آن در نظر گرفته نشده است مانند عناصر خاص محلی.

* اطلاعات رکورد
 

اطلاعات مربوط به رکورد فراداده ای را بدست می دهد.
منبع: نشريه محتواي ملي شماره 3