کتابخانه ديجيتال اروپا (Europeana)
نويسنده: سودابه نوذري
دانشجوي دکتراي کتابداري و عضو هيأت علمي سازمان اسناد و کتابخانه ملي ايران
پروژه «کتابخانه ديجيتال اروپا» (يوروپيانا(1)) به طور رسمي از سال 2006، با درخواست دولت فرانسه از کتابخانه ملي فرانسه (BNF) براي تهيه سندي مفهومي، در زمينه ايجاد کتابخانه ملي اروپا، مطرح شد يک سال بعد (2007) اين کتابخانه به مجموعه اي متشکل از 7000 منبع از کتابخانه ملي فرانسه، 4000 منبع از کتابخانه ملي مجارستان و 1000 منبع از کتابخانه ملي پرتغال آغاز به کار کرد.
هدف، ايجاد فضايي بود که در آن، ميراث فرهنگي و علمي اروپا در پورتالي (درگاهي) واحد و چند زبانه، به صورت يکپارچه ارائه شود. مکان هاي فرهنگي و اطلاعاتي اروپا (موزه ها، کتابخانه ها، آرشيوها، و مجموعه هاي ديداري و شنيداري) طي دهه گذشته، تصوير، فيلم، کتاب، عکس، صدا، روزنامه، نسخه هاي خطي، و مدارک آرشيوي ارزشمندي را ديجيتال سازي کرده بودند. اما اين منابع، در گستره وب پنهان بوده و به ندرت با موتور جستجو قابل بازيابي بودند.
کميسيون اروپا اعتقاد دارد، دسترسي رايگان به محتواي ارزشمند فرهنگي در توسعه اقتصادي موثر است، اين امر ايده ها و فرصت هاي جديدي را به منظور کسب ارزش افزوده براي مؤسسه ها فراهم مي آورد، و خدمات جديدي را در بخش آموزش و گردشگري ايجاد مي کند؛ با تأسيس اين کتابخانه، فهرست کتابخانه هاي ملي 46 کشور اروپايي به طور يکپارچه در دسترس قرار گرفته است.
کاربران کتابخانه ديجيتال اروپا شامل کاربران عمومي، دانش آموزان، کاربران دانشگاهي (دانشجويان، مقاطع تکميلي و اساتيد)، محققان و کاربران حرفه اي مانند؛ کتابداران، آرشيويست ها و موزه داران هستند.
کار فراهم آوري محتوا، با درج پرسش نامه اي در وب سايت آغاز شد. هدف از اين پرسش نامه کسب اطلاعات درباره موضوع منابع، کيفيت فايل ها و استانداردهاي فراداده بود.
غالبا، گردآوري و آماده سازي داده به صورت دستي انجام شده است. از ابتدا تيم کتابخانه با تهيه کننده محتوا از نزديک کار مي کرد تا عناصر مورد نياز منحصر به فرد باشد. سپس پايگاه هاي توصيف شده در XML جمع آوري مي شدند. تقريباً نيمي از برداشت (2) از طريق پروتکل آرشيوهاي باز براي جمع آوري فرا داده(3) و نيمي ديگر، از طريق سرورهاي ftp صورت گرفته است. در صد کوچکي از فايل هاي الحاقي از طريق پست الکترونيکي تحويل شده اند، و کمتر از 1 درصد آن ها به صورت دي وي دي ارائه شده اند.
محتواي اين کتابخانه 146000000 قلم است که قالب آن ها شامل:
* تصوير، نقاشي، طرح، نقشه، عکس و تصاوير اشياي موزه اي؛
* متن- کتاب، روزنامه، نامه، يادداشت هاي روزانه، برگه هاي آرشيوي؛
* صدا- موسيقي، سخنراني، نوار، لوح فشرده و پخش هاي راديويي؛
* ويديو، فيلم، فيلم خبري کوتاه و پخش هاي تلويزيوني.
برخي آيتم ها و موضوع ها از شهرت جهاني برخوردارند، مانند؛ کتاب قوانين حرکت اسحاق نيوتون، نقاشي هاي لئوناردو داوينچي، نقاشي دختري با گوشواره هاي مرواريد از يوهانس ورمير يا تصاوير قطعات ديوار برلين.
مرور منابع در کتابخانه ديجيتال اروپا (Europeana) بر اساس نمايش چهار مجموعه صورت گرفته است. اين مجموعه ها عبارتند از :
* گشتي در زمستان شگفت انگيز.
* نمايشگاه مجازي هنر مدرن؛
* فرهنگ اروپا با کتاب؛
* جادوي افسانه.
بررسي اين چهار مجموعه نشان مي دهد: دوره هاي تاريخي 1851- 1895، 1900- 1909، قرن نوزدهم و 1510- 1687 به ترتيب بيشترين ميزان منابع را به خود اختصاص داده اند. گذشته از مجموعه «فرهنگ اروپا با کتاب» که تمام منابع آن را قالب کتاب تشکيل مي دهد، ميزان بسيار بالاي قالب عکس در سه مجموعه ديگر، نشان از اهميت اين ماده (عکس) در فرهنگ اروپا و نيز نبود منابع ارزشمندي چون کتاب و دست نوشته در اين منطقه از جهان است. اما بررسي کتاب هاي موجود در مجموعه «فرهنگ اروپا با کتاب»، نشان مي هد بر اهميت کتاب بسيار واقفند و سعي شده است هر آنچه ارزش فرهنگي و تاريخي دارد گردآوري شود. از جمله مي توان به دست نوشته هاي ارزشمندي چون نخستين نسخه هايدي و کتاب قوانين حرکت اسحاق نيوتون در اين مجموعه، اشاره کرد.
منابع:
Purday ,Jon(2009)."Think culture: Europeana. eu from concept to construction".Electronic Library. Vol. 27 No .6,pp.919-937.
2. http://www.europeana.eu/portal/
3. Walk in a winter wonderland
4. Art nouveau virtual exhibition
5.European culture through the book
6. magic of fairy tales
پروژه «کتابخانه ديجيتال اروپا» (يوروپيانا(1)) به طور رسمي از سال 2006، با درخواست دولت فرانسه از کتابخانه ملي فرانسه (BNF) براي تهيه سندي مفهومي، در زمينه ايجاد کتابخانه ملي اروپا، مطرح شد يک سال بعد (2007) اين کتابخانه به مجموعه اي متشکل از 7000 منبع از کتابخانه ملي فرانسه، 4000 منبع از کتابخانه ملي مجارستان و 1000 منبع از کتابخانه ملي پرتغال آغاز به کار کرد.
هدف، ايجاد فضايي بود که در آن، ميراث فرهنگي و علمي اروپا در پورتالي (درگاهي) واحد و چند زبانه، به صورت يکپارچه ارائه شود. مکان هاي فرهنگي و اطلاعاتي اروپا (موزه ها، کتابخانه ها، آرشيوها، و مجموعه هاي ديداري و شنيداري) طي دهه گذشته، تصوير، فيلم، کتاب، عکس، صدا، روزنامه، نسخه هاي خطي، و مدارک آرشيوي ارزشمندي را ديجيتال سازي کرده بودند. اما اين منابع، در گستره وب پنهان بوده و به ندرت با موتور جستجو قابل بازيابي بودند.
کميسيون اروپا اعتقاد دارد، دسترسي رايگان به محتواي ارزشمند فرهنگي در توسعه اقتصادي موثر است، اين امر ايده ها و فرصت هاي جديدي را به منظور کسب ارزش افزوده براي مؤسسه ها فراهم مي آورد، و خدمات جديدي را در بخش آموزش و گردشگري ايجاد مي کند؛ با تأسيس اين کتابخانه، فهرست کتابخانه هاي ملي 46 کشور اروپايي به طور يکپارچه در دسترس قرار گرفته است.
کاربران کتابخانه ديجيتال اروپا شامل کاربران عمومي، دانش آموزان، کاربران دانشگاهي (دانشجويان، مقاطع تکميلي و اساتيد)، محققان و کاربران حرفه اي مانند؛ کتابداران، آرشيويست ها و موزه داران هستند.
کار فراهم آوري محتوا، با درج پرسش نامه اي در وب سايت آغاز شد. هدف از اين پرسش نامه کسب اطلاعات درباره موضوع منابع، کيفيت فايل ها و استانداردهاي فراداده بود.
غالبا، گردآوري و آماده سازي داده به صورت دستي انجام شده است. از ابتدا تيم کتابخانه با تهيه کننده محتوا از نزديک کار مي کرد تا عناصر مورد نياز منحصر به فرد باشد. سپس پايگاه هاي توصيف شده در XML جمع آوري مي شدند. تقريباً نيمي از برداشت (2) از طريق پروتکل آرشيوهاي باز براي جمع آوري فرا داده(3) و نيمي ديگر، از طريق سرورهاي ftp صورت گرفته است. در صد کوچکي از فايل هاي الحاقي از طريق پست الکترونيکي تحويل شده اند، و کمتر از 1 درصد آن ها به صورت دي وي دي ارائه شده اند.
محتواي اين کتابخانه 146000000 قلم است که قالب آن ها شامل:
* تصوير، نقاشي، طرح، نقشه، عکس و تصاوير اشياي موزه اي؛
* متن- کتاب، روزنامه، نامه، يادداشت هاي روزانه، برگه هاي آرشيوي؛
* صدا- موسيقي، سخنراني، نوار، لوح فشرده و پخش هاي راديويي؛
* ويديو، فيلم، فيلم خبري کوتاه و پخش هاي تلويزيوني.
برخي آيتم ها و موضوع ها از شهرت جهاني برخوردارند، مانند؛ کتاب قوانين حرکت اسحاق نيوتون، نقاشي هاي لئوناردو داوينچي، نقاشي دختري با گوشواره هاي مرواريد از يوهانس ورمير يا تصاوير قطعات ديوار برلين.
مرور منابع در کتابخانه ديجيتال اروپا (Europeana) بر اساس نمايش چهار مجموعه صورت گرفته است. اين مجموعه ها عبارتند از :
* گشتي در زمستان شگفت انگيز.
* نمايشگاه مجازي هنر مدرن؛
* فرهنگ اروپا با کتاب؛
* جادوي افسانه.
بررسي اين چهار مجموعه نشان مي دهد: دوره هاي تاريخي 1851- 1895، 1900- 1909، قرن نوزدهم و 1510- 1687 به ترتيب بيشترين ميزان منابع را به خود اختصاص داده اند. گذشته از مجموعه «فرهنگ اروپا با کتاب» که تمام منابع آن را قالب کتاب تشکيل مي دهد، ميزان بسيار بالاي قالب عکس در سه مجموعه ديگر، نشان از اهميت اين ماده (عکس) در فرهنگ اروپا و نيز نبود منابع ارزشمندي چون کتاب و دست نوشته در اين منطقه از جهان است. اما بررسي کتاب هاي موجود در مجموعه «فرهنگ اروپا با کتاب»، نشان مي هد بر اهميت کتاب بسيار واقفند و سعي شده است هر آنچه ارزش فرهنگي و تاريخي دارد گردآوري شود. از جمله مي توان به دست نوشته هاي ارزشمندي چون نخستين نسخه هايدي و کتاب قوانين حرکت اسحاق نيوتون در اين مجموعه، اشاره کرد.
منابع:
Purday ,Jon(2009)."Think culture: Europeana. eu from concept to construction".Electronic Library. Vol. 27 No .6,pp.919-937.
2. http://www.europeana.eu/portal/
3. Walk in a winter wonderland
4. Art nouveau virtual exhibition
5.European culture through the book
6. magic of fairy tales
پي نوشت ها :
1. Europeana
2. Harvesting
3. Open Archives Initiative Protocol for Metadata Harvesting(OAI-PMH)[
4. نوذري، سودابه. بررسي چهار طرح ديجيتال ملي و فراملي
