بهاي سنگين تغيير

يکي از تغييرات منفي، تغيير الگوهاي تغذيه اي است. به نظر مي رسد برخي از الگوها، ما را به سمت فرهنگ مصرفي و نه اصلاح بعضي الگوهاي نادرست گذشته سوق مي دهند.
ما هم مستثنا نيستيم. طبيعي است که عادت هايي غذايي، رفتاري، اقتصادي، فرهنگي و حتي هنري ما نيز هم سو با تحولات جهاني تغيير مي کند اما مهم حد اين تغيير و اثرات به جامانده از اين دگرگوني روي هر يک از اين متغيرهاست.
بگذاريد به «تغيير» به عنوان يک عامل دو سويه نگاه کنيم؛ سويي مثبت و سويي منفي. از سوي مثبت، تغيير در عادت هاي ما، متأثر از تغييرات جهاني، مي تواند ساختار زندگي مان را به سمت بهبود و تغيير الگوها به سمت الگوهاي مثبت سوق دهد اما سوي منفي آن مي تواند عادت هاي ما را به جاي «اصلاح» به سمت «افراط و تفريط» پيش برد؛ اتفاقي که حالا کم و بيش در برخي از رفتارها و عادت هاي ما نمايان است. يکي از تغييرات منفي، تغيير الگوهاي تغذيه اي ماست. به نظر مي رسد برخي از الگوها، ما را به سمت فرهنگ مصرفي و نه اصلاح بعضي الگوهاي غلط گذشته سوق مي دهند.

-نگاه سرانگشتي
 

کافي است فقط براي يک ساعت در نزديکترين سوپر محله يا يکي از مراکز خريد بايستيم و به سبد هاي خريد، دقيق شويم. دورتر نرويم؛ پيش از دقيق شدن در رفتارهاي غذايي ديگران، براي يک هفته به سبد غذايي خودمان دقيق شويم. شايد به نتايجي شبيه به اين برسيم.
1. صنعتي به جاي سنتي: الگوي مصرف ما در زمينه نوشيدن انواع نوشيدني ها تغيير کرده است. سهم عمده اي از خريد بسياري از ما به خريد انواع نوشيدني هاي صنعتي اعم از نوشابه هاي گازدار، آبميوه هاي صنعتي و... اختصاص يافته است. خوراکي هايي که از نظر اقتصادي و بهداشتي، مورد تأييد نبوده و تنها با هدف گرايش جامعه به سمت مصرف گرايي و تجمل توليد و عرضه مي شوند. با يک حساب به کلاهي که احتمالا سرمان گذاشتند و مي گذارند، بيشتر پي مي بريم. کالري ناشي از مصرف هر بطري نوشابه تک نفره حدودا معادل 20حبه قند است در واقع ما به 20حبه قند به علاوه کمي گاز و اسانس پول پرداخت مي کنيم که اگر کالري حاصل از اين مقدار نوشابه و اثرات منفي ناشي از مصرف اين مقدار کالري به بدن را محاسبه کرده و آن را با مشکلات ديگر ناشي از خوردن اين مقدار نوشابه مثل پوسيدگي دندان، آسيب به معده اضافه کنيم، متوجه فرو رفتن کلاه گشاد مورد نظر به سرمان خواهيم شد! دوغ به ويژه انواع طعم دار آن يکي از نوشيدني هاي سنتي ايراني است که حالا اين نوشابه ها جايگزين آن شده اند. مصرف انواع نوشيدني هاي تهيه شده با عرقيات مانند شربت نعنا، شاه نسترن، گلاب، کاکوتي، يخ در بهشت و...از ديگر عادت هاي غذايي ما بود که حالا مصرف آنها فراموش شده و کمي خنده دار به نظر مي رسد. آب انار، طالبي و هويج طبيعي نوشيدني هاي سنتي ديگري بوده اند که حالا نوع صنعتي و پر ضرر آن، جايگزين انواع طبيعي آن شده است.
2. قيمت پايه هر کيلو گرم انواع آن از حداقل 3هزار تومان و يا شايد کمي کمتر شروع مي شود. اين مبلغ مربوط به اقلام کم کيفيت و بي کيفيت انواع سوسيس و کالباس است که با بالا رفتن کيفيت آن بي ترديد بهاي هر کيلو از آن نيز افزايش مي يابد. به اين گروه اضافه کنيم انواع کنسرو، همبرگر، کتلت، کباب، ناگت مرغ و... حاضري را. سهم عمده اي از سبد غذايي خانواده هاي ما را مصرف اين اقلام خوراکي مضر تشکيل مي دهد ؛ خوراکي هايي که به راحتي جايگزين غذاهاي سنتي و سالم را چون اشکنه ، عدسي ، املت ، انواع آش و سوپ ، انواع کوکو ، کوفته ، خوراک لوبيا يا لوبيا پخته شده اند.
3. الگوي مصرف کودکان و نوجوانان مان تغيير کرده است. مصرف انواع چيپس و پفک ، پاستيل و مواردي از اين قبيل جايگزين ميان وعده هاي سالم شده اند. اثرات منفي اين تغيير الگو، کم نيست؛ از افزايش وزن تا اثرات پنهان و آشکاري چون پوسيدگي دندان ها و مشکلات گوارشي از همه مهم تر رواج مصرف غذاهاي حاضري.
در واقع انواع آجيل هاي خام، نان و پنير و گردو، ميوه تازه فراموش و استفاده از اين خوراکي ها، در فرهنگ مصرف کودکان و نوجوانان مان قرار گرفته است.
4. غذاهاي سنتي شهرهاي مختلف ما ديگر بيشتر در مراکز توريستي و هتل ها آن هم اغلب با کيفيت نه چندان مناسب وجود دارد. حالا کمتر مي توان ردپاي مصرف غذاهاي سنتي و نوشيدني هاي سالم را در خانه ها ديد. الگوي مصرف ما تغيير و به سمت مصرف گرايي شتاب گرفته است.
شايد نگاهي دوباره به خواص مواد اوليه برخي از غذاهاي سنتي بار ديگر ما را به سمت تغيير اما اين بار اصلاح الگوي تغذيه اي و به دنبال آن اصلاح الگوي مصرف سوق دهد.

عدس ، منبع آهن
 

عدس، آدم را بي اختيار به ياد يک کاسه عدسي داغ مي اندازد. عدسي يکي از غذاهاي سنتي ما ايراني هاست. اين غذا هم به لحاظ ويژگي هاي تغذيه اي و هم به لحاظ هزينه پخت، مي تواند به عنوان يکي از غذاهاي سبک و مقوي والبته اقتصادي بار ديگر وارد سفره هاي ما شود.

-ويژگي هاي عدس
 

اين دانه از حبوباتي است که سرشار از پروتئين گياهي، مواد مغذي نظير آهن، کلسيم؛ فسفر و ويتامين هاي خانواده B است. اما همه اين ها به کنار، عدس سرشار از آهن است که مصرف آن مانع از ابتلا به کم خوني ناشي از فقر آهن مي شود. مصرف عدس در زنان، در دوران شيردهي باعث افزايش حجم شير مي شود. لعاب عدس باعث رفع مشکلات روده مي شود.
در قديم از سوخته کرد عدس براي سفيد کردن دندان ها استفاده مي کردند. ناگفته نماند مصرف عدس براي افرادي که غلظت خون شان بالا بوده و يا دچار فشار خون بالا هستند، توصيه نمي شود. جوانه عدس، سبزي مناسبي براي استفاده در سالاد يا تزئين غذا است.
حالا با وجود اين همه خاصيت براي يک کاسه عدس، يک بار ديگر ويژگي هاي آن را هم به لحاظ تغذيه اي و هم قيمت تمام شده يک کاسه عدس با يک ساندويچ سوسيس يا کالباس مقايسه کنيم.

لوبيا، ويژه دانشجوها
 

خاطرات دانشجويي خيلي از ما با يک کاسه لوبياي داغ با کمي روغن زيتون وآبليمو گره خورده است. شايد اصلا طعم ويژه اين غذا در کنار هزينه نسبتا پايين آن، اين غذا را به خوراک دانشجويي تبديل کرده است.

-ويژگي هاي لوبيا
 

لوبيا جزو حبوبات مغذي و پر انرژي است. ميزان پروتئين آن به مراتب بيشتر و سالم تر از گوشت است. لوبيا سرشار از کلسيم، آهن، فسفر و ويتامين هاي خانواده AوB است. اين دانه باعث کاهش قند خون بيماران مبتلا به ديابت مي شود. هر چند يکي از مشکلات مصرف لوبيا، نفخ آن است اما همين مساله يکي از دلايل جلوگيري از چسبندگي روده ها و جلوگيري از ابتلا به بيماري هاي دستگاه گوارش مي شود. يکي از دلايل پايين بودن آمار ابتلا به بيماري هاي بدخيم روده و دستگاه گوارش در کشورهاي آسيايي در مقايسه با کشورهايي اروپايي، استفاده از غلات است؛ هر چند حالا مصرف آن کمي کمتر شده است.

اسفناج، مادر نرگسي
 

بوراني اسفناج، يکي از مخلفات قديمي سفره ايراني ها به ويژه تهراني هاست. از طرفي اسفناج ماده اوليه و اصلي «نرگسي» يکي ديگر از غذاهاي سنتي است.

-ويژگي هاي اسفناج
 

شاخص ترين ماده موجود در اسفناج، آهن است. علاوه بر اين که اسفناج سرشار از انواع ويتامين ها شامل ويتامينA،D،C و املاح معدني نظير کلسيم و فسفر است. به همين دليل مصرف آن مانع از ابتلا به کم خوني، کمک به رشد دندان ها، ترميم استخوان ها مي شود.
مخلوط آب اسفناج، هويج و کرفس از نوشيدني هاي سنتي ويژه طبقه اشراف در کشور ما بوده است.

صددانه ياقوت
 

انار دان کرده با گلپر يکي از دسرهاي سنتي ايراني هاست. آب انار هم که خودش براي خودش داستاني دارد؛ چون اين نوشيدني سنتي، ويژه پذيرايي از مهمان هاي خاص در قديم بوده است.

-ويژگي هاي انار
 

اين ميوه داروي تصفيه خون است چون سرشار از پتاسيم و منيزيم است. اين املاح کبد و افعال باعث تصفيه خون مي شوند.
مي دانستيد مصرف آب انار باعث بازو صاف شدن صدا مي شود؟شايد به همين دليل در گذشته آب انار پاي ثابت جلسات موسيقي بوده است!

نعنا، ويژه مجلس خواستگاري
 

شايد خنده دار به نظر برسد اما مخلوط عرق نعنا و نبات يا شکر و چند قطره آب انار يا بهار نارنج، نوشيدني ويژه مراسم خاصي مانند خواستگاري و بله بران بوده است!

-ويژگي هي نعنا
 

نعنا و عرق آن، خواص مشابهي دارند. هر چند کاربردهاي آنها متفاوت است. نعنا آرام بخش است؛ به همين دليل نوشيدن دم کرده آن پيش از خواب باعث خوابي آرام مي شود. عرق نعنا باعث برطرف شدن مشکلات گوارشي مي شود. از اسانس مانتول نيز در توليد انواع شربت ها وداروها، آب نبات، شکلات، آدامس، خميردندان، عطرو...استفاده مي کنند.
منبع: هفته نامه فرهنگي -اجتماعي همشهري مثبت 162