عايق بندي (Insulation)

عايق بندي به معني استفاده از مواد مقاوم يا جاذب براي کند کردن يا مسدود کردن راه گرما، صدا، ارتعاشات مکانيکي، الکتريسته و تشعشع مي باشد. هم چنين اين عبارت (عايق) به موادي که بدين منظور استفاده مي شوند نيز اطلاق مي شود.

عايق بندي گرما
 

عايق بندي به منظور کندکردن جريان گرما براي راحتي و آسايش مهم است و در برخي موارد براي انسان ها و حيوانات نقش حياتي دارد. هم چنين عايق بندي از آسيب رسيدن به اجسام در اثر يخ زدن با دماهاي بالا جلوگيري مي کند و هزينه هاي گرمايش و سرمايش را کاهش مي دهد.
برخلاف باور عمومي عايق بندي به معناي عدم اجازه ي ورود سرما به يک منطقه نمي باشد، بلکه به معناي کند کردن جريان گرماست. همه ي مواد چه جامد، چه مايع و چه گاز داراي مقداري گرما هستند بنابراين شرايطي که ما به آن سرما مي گوييم، فقط شرايطي است که داراي گرماي نسبي کمتري مي باشد. گرما فقط مي تواند در يک جهت جاري شود. از جسم گرم تر به جسم با دماي کمتر، بنابراين عايق بندي براي کند کردن اين جريان به کار گرفته مي شود. به طور مثال در يک يخچال، عايق بندي جريان گرما از هواي اتاق به معناي دروني يخچال را کند مي کند. در يک ساختمان عايق بندي در طول زمستان گرما را درون خانه نگه مي دارد و در طول تابستان به گرماي بيرون خانه اجازه داخل شدن نمي دهد.
- هوا يک رساناي گرمايي ضعيف است و هنگامي که در يک فضاي توخالي بيشتر اثر عايق کاريشان را مديون حباب هاي هواي به دام افتاده ي درونشان مي باشند عبارتند از : فايبر گلاس، پنبه ي نسوز، چوب، بتن، الياف گياهي، پلاستيک هاي حجيم شده همانند پلي استر و غيره. اين مواد رسانش و همرفت گرمايي را کند مي کند. از طرف ديگر ورقه ها و فويل هاي آلومينيوم از تابش گرما بوسيله ي بازتاب آن به سمت منبع گرما جلوگيري مي کند.
ساختمان ها را مي توان به دو روش عايق بندي کرد، استفاده از مواد ساختماني که خودشان عايق هاي خوبي هستند يا قرار دادن فضاهايي در ديوارها و سقف و پر کردن آن ها با مواد عايق مصالح ساختماني ساده همانند بلوک هاي يخي خانه هاي اسکيموها، پوشال هاي پشت بام هاي پوشال کشي شده، خاک رس آفتاب ديده ي به کار رفته در خانه هاي شمال آفريقا، خاورميانه و آمريکاي لاتين همگي عايق بندي خوبي فراهم مي کنند.
موادي که اختصاصاً براي عايق کاري ساختمان طراحي مي شوند معمولاً به شکل بلوک يا همانند خاک (بدون شکل) هستند که بوسيله فويل يا کاغذ تقويت شده اند. اين مواد در بين ديوارهاي داخلي و خارجي و در کف ساختمان يا سقف زير شيرواني نصب مي شوند. پنجره ها و درها بوسيله ي نوارهاي عايق بندي دور قاب ها و بوسيله ي ايجاد يک فضاي هواي راکد. از اين روش در درب و پنجره هاي مخصوص عايق هواي طوفاني که در ايالات متحده مورد استفاده است، استفاده مي شود.

عايق بندي صوت و ارتعاش
 

صوت و ارتعاشات مکانيکي از طريق امواج حرکت مي کنند. بنابراين عايق سازي در برابر آن ها نيازمند استفاده از خواص جذب و پراکنده کنندگي مواد مي باشد. موادي که تا حدودي ساختار متخلخل و کشسان دارند.
صوت که از طريق هوا حرکت مي کند را مي توان بوسيله ي قرار دادن صفحات انعکاسي در دالان هاي هوا کنترل کرد. اين کار بوسيله ي آب بندي کردن شکاف هاي اطراف درها و پوشاندن ديوارها و سقف ها با مواد جاذب صدا همانند چوب پنبه، سرب، نمد يا کاشي هاي صوتي انجام مي گيرد. مفروش کردن، پر کردن بوسيله ي اثاثيه و تزئينات پارچه اي نيز صوتي را که بوسيله ي هوا منتقل مي شود، جذب مي کند. عايق فايبرگلاس در اتومبيل ها و کابين هاي هواپيما بسيار استفاده مي شود.
سر و صدا و ارتعاشاتي که از طريق ساختارهاي جامد منتقل مي شوند مي توانند بوسيله ي مفروش کردن، استفاده از قطعات نمدي و کاشي هايي از جنس چوب پنبه با تعداد زياد کنترل شوند. مواد نرمي همانند تکه هاي پنبه، کاغذ خرد شده و پلاستيک هاي حجيم به آساني ارتعاشات مکانيکي را جذب مي کنند و براي بسته بندي مورد استفاده قرار مي گيرند. فنرهاي قدرتمند و پايه هاي لاستيکي براي عايق بندي ابزارهاي دقيق، نسبت به ارتعاشات بيروني يا جلوگيري از انتقال ارتعاشات يک ماشين مورد استفاده قرار مي گيرند.

ديگر نمونه هاي عايق بندي
 

عايق بندي الکتريکي
 

موادي که عايق بندي در برابر جريان برق را ايجاد مي کنند دي الکتريک نام دارند آن ها شامل هوا، کربن دي اکسيد، نيتروژن، کاغذ، پارچه ي آغشته، لاستيک، چيني، ميکا، شيشه و پلاستيک هاي مشخص مي شوند.
بيشتر اشکال عايق بندي الکتريکي بستگي به مقاومت در برابر هدايت يک جريان الکتريکي دارد. به طور مثال حفاظت الکتريکي از کابل هاي تلفن، از اصل متفاوتي استفاده مي کند. سيم ها که بوسيله ي يک عايق معمولي روکش شده اند در ميان يک ماده ي هادي قرار گرفته اند که سيگنال هاي الکتريکي را در يک مسير دلخواه (همان سيم) محدود مي کند و در همين حال از ورود سيگنال هاي ناخواسته جلوگيري مي کنند.
منبع:Howstaffworks.com
/ع