زيان هاي ناشي از مصرف دخانيات

وجود چهار هزار نوع ماده شيميايي و سم در تركيب دود سيگار و استنشاق آن موجب بروز مخاطرات براي سلامتي مصرف كنندكان دخانيات و اطرافيان مي گردد، طبق مطالعات انجام شده در سراسر دنيا در خصوص بيماريهاي مرتبط با استعمال دخانيات، حداقل 25 نوع بيماري خطرناك شامل انواع سرطان ها و بيماري هايي مانند قلب و عروق، ريه، كبد، گوارش، نازايي و... به اثبات رسيده است.
زيانهاي ناشي از مصرف دخانيات:

1- بيماريها و مرگ و مير ناشي از مصرف دخانيات و استنشاق تحميلي آن:
 

استعمال دخانيات عامل بروز يا تشديد كننده بسياري از بيماريهاي مرتبط از جمله سرطانهاي ريه، حفره دهان، حنجره، بيماريهاي قلبي و عروقي،‌كاتاراكت، از دست دادن موها،‌ضايعات شنوايي،‌ پوكي استخوان، فساد دندانها و ... مي باشد. در جمعيتهايي كه استعمال دخانيات در چند دهه اخير امري متدوال مي باشد، 90 درصد سرطان ريه،‌ 15 تا 25 درصد ساير سرطانها، 75درصد برونشيت مزمن و آمفيزم و 25 درصد مرگ و مير ناشي از بيماري هاي قلبي و عروقي در سنين 35 تا 69 سال، ناشي از مصرف دخانيات بوده است.
مصرف دخانيات در حال حاضر يكي از بزرگترين عوامل در حال افزايش مرگ و مير در سطح جهان مي باشد در حال حاضر 4 ميليون نفر هرساله در اثر ابتلا به بيماريهاي ناشي از مصرف دخانيات جان خود را از دست مي دهند. با الگوهاي جاري استعمال دخانيات،‌500 ميليون نفر از جمعيت حال حاضر دنيا، بالاخره بعلت مصرف دخانيات خواهند مرد. كه بيش از نيمي از اين افراد را كودكان و نوجوانان امروز تشكيل مي دهند. تا سال 2030 انتظار مي رود كه دخانيات با قرباني كردن 10 ميليون نفر در سال،‌ بيش از كل مرگهاي ناشي از مالاريا،‌ مادران باردار،‌ كودكان و سل، تنها عامل عمده مرگ در دنيا باشد. بيش از 70 درصداين مرگ و ميرها در كشورهاي در حال توسعه اتفاق مي افتد. در ايران نيز مرگهاي ناشي از مصرف دخانيات به 50 هزار نفر در سال برآورد شده است و پيش بيني مي شود كه طي 20 سال آينده اين ميزان به 200هزار نفر در سال افزايش يابد.
اثرات استنشاق تحميلي دود سيگار نيز كمتر از عوارض ناشي از استعمال دخانيات نمي باشد، دانشمندان بر اين عقيده اند كه دود محيطي از نقطه نظر سلامت هيچ آستانه مجازي ندارد، چراكه نه دستگاههاي تهويه و نه تمهيد جداسازي مكانهاي استعمال دخانيات هيچكدام بطور كامل هوايي پاك و عاري از آلاينده را فراهم نمي آورند، بنابراين بهترين راه محافظت از آن قرار نگرفتن در معرض استنشاق تحميلي دود سيگار مي باشد در حالي كه طبق گزارش سازمان جهاني بهداشت بيش از 40 درصد افراد و تعداد 700 ميليون كودك يا به عبارتي نيمي از كودكان در معرض استنشاق تحميلي دود سيگار هستند.

2- زيانهاي اقتصادي ناشي از مصرف دخانيات:
 

بر اساس مطالعات سازمان جهاني بهداشت 2 تا 3 برابر هزينه مصرف دخانيات صرف درمان بيماريهاي ناشي از آن مي گردد چنانچه به گزارش شركت دخانيات ايران، مصرف داخلي 50 ميلياد نخ باشد بطور متوسط سالانه 1000 ميليارد تومان صرف خريد و دود شدن اين محصول، 2000 تا 3000 ميليارد تومان صرف درمان بيماريهاي مرتبط با آن مي گردد.
بنا به گزارش بانك جهاني در ايالات متحده هزينه هاي مراقبتهاي بهداشتي ناشي از دخانيات 7 درصد كل هزينه هاي بهداشتي يا به عبارتي 71/3-2 دلار به ازاي هر بسته سيگار 20تايي فروخته شده مي باشد. چنانچه اين رقم بطور متوسط 3 دلار به ازاي هر پاكت فرض شود،‌ براي مصرف 50 ميلياردي ايران هزينه مراقبت هاي بهداشتي چيزي حدود 6000 ميليارد تومان مي گردد.
همينطور مطالعات مستند سازمان جهاني بهداشت نشان مي دهد كه از هر دو نفر سيگاري، يك نفر 15 تا 25 سال زودتر از موعد مقرر مي ميرد كه با توجه به تعداد افراد سيگاري در كشور (9ميليون نفر) ساليانه بيش از 3 ميليون سال به دليل مرگ هاي زود هنگام ناشي از مصرف دخانيات از دست مي رود هزينه خسارت هاي ناشي از آتش سوزي ها و حوادثي كه با آتش ته سيگار اتفاق مي افتد يكي ديگر از زيانهاي اقتصادي مي باشد. (طبق گزارشي از آتش نشاني تهران، يك سوم آتش سوزيها شهر به دليل آتش ته سيگار و ساير ملزومات آن مي باشد)

3- زيانهاي اجتماعي ناشي از مصرف دخانيات:
 

مصرف سيگار نوعي اعتياد است ولي متأسفانه اين مسئله به مرور در اجتماع جا افتاده و قابل قبول ترين عمل خلاف عرف محسوب مي شود. دلايل شيوع اين عادت احساس به دست آوردن شخصيت كاذب در افراد جوان، اثر تخدير كنندگي جزئي سيگار، مصرف آن در لحظات عصبانيت و غم و... بعلت باور غلط و وابستگي جسمي و رواني با گذشت زمان را مي توان نام برد، متأسفانه وجود اين عادت خود زمينه ساز بروز اعتياد به مواد مخدر، الكل، فقر،‌ بزهكاري علي الخصوص در افراد جوان مي گردد.

4- زيانهاي زيست محيطي ناشي از دخانيات:
 

از بين رفتن خاك، تخريب جنگل ها، مصرف آفت كشها و آلودگي آبهاي زيرزميني و هوا از مضرات زيست محيطي دخانيات مي باشد. مصرف مواد مغذي خاك توسط گياه توتون موجب عاري شدن خاك از اين مواد شده و از طرفي موجب جذب آفتها مي گردد و استفاده از انواع كودهاي شيميايي و آفت كشها آلودگي آبهاي زيرزميني را بدنبال دارد. از طرفي مقدار زيادي از درختان جنگل ها براي سوخت در عمل آوردن توتون از بين مي روند.
آلودگي هوا ناشي از دود سيگار نيز يكي ديگر از زيانهاي آن مي باشد. دود سيگار داراي دو جريان اصلي و كناري است جريان اصلي هنگام پك زدن به دهان و ريه وارد مي شود و جريان كناري در فاصله پك زدن از نوك سيگار در هنگام بازدم وارد محيط و سپس ريه مي شود. دود سيگار حاوي 4000 نوع ماده با آثار آنتي ژني، جهش زايي و سرطان زايي،‌ دارويي و ضد سلولي است.

ماده مزيت هاي كنترل دخانيات:
 

- ارتقاء‌ آگاهي كاركنان بهداشتي از مضرات استعمال دخانيات و استنشاق تحميلي دود سيگار
- بهبود عملكرد كاركنان بهداشتي در زمينه كنترل مصرف دخانيات
- ارتقاء‌ دانش كاركنان بهداشتي در خصوص روشهاي كنترل مصرف دخانيات
- افزايش سطح آگاهي مردم در خصوص زيانهاي ناشي از مصرف دخانيات و استنشاق تحميلي دود آن
- كاهش مصرف دخانيات در جامعه
- ارتقاء‌ سلامت افراد جامعه

ماده نتيجه گيري
 

با توجه به تعهد جمهوري اسلامي ايران به مفاد كنوانسيون جهاني كنترل دخانيات، اولويت سازمان جهاني به بهداشت به امر كنترل مصرف و حذف استنشاق تحميلي دود سيگار بخصوص نزد جوانان، ضرورت همت ملي با هدايت و رهبري وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و دانشگاههاي علوم پزشكي كه مسئوليت سلامت جامعه را بعهده دارند بشدت محسوس بوده و لازم است كليه برنامه هاي مرتبط با كنترل دخانيات با جديت و حمايت بي وقفه مسئولين به اجرا گذاشته شده و از هر كوششي در جهت افزايش آگاهي افراد از مضرات استعمال دخانيات و استنشاق تحميلي دود سيگار و كاهش مصرف آن در جامعه دريغ نگردد.
منبع: پيام پزشک شماره 48