آيا مي دانيد قارياني که به حج تمتع اعزام مي شوند چه رسالت سنگيني دارند
تريبون قرآني نظام، شايد بهترين توصيفي باشد براي گروهي از قاريان، حافظان و اساتيد قرآني نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران که به مراسم حج اعزام مي شوند. اين گروه، از زبده ترين افراد قرآني کشورمان هستند و رسالت آنها آنجايي سنگين است که در اين مأموريت طولاني و سخت و البته معنوي و لذت بخش، جلوي مسلماناني از سراسر دنيا به تلاوت مي پردازند. بلاشک، نمايندگان قرآني تنها نظام اسلامي جهان بايد از چنان ويژگي هايي برخوردار باشند که به اصطلاح، گل بکارند و به نوعي مروج مکتب اعتقادي ولايي ايران باشند. در ادامه نگاهي خواهيم داشت به کم و کيف اين گروه که نام «کاروان نور» را يدک مي کشد.
اگر بخواهيم به صورت تيتراژوار هم فعاليت هاي صورت گرفته توسط کاروان قرآني کشورمان در عربستان را بازگو کنيم، مي توان به اين موارد اشاره کرد: تشکيل جلسات قرآني در مسجدالحرام، تشکيل حلقات ترتيل خواني در مسجدالنبي ، برگزاري کرسي تلاوت و اذان در منسجد شيعيان در مدينه منوره، اجراي برنامه در محافلي که توسط برخي از مراکز تشکيل مي شود، برگزاري کلاس هاي تصحيحي قرائت نماز و آموزش فشرده صحيح خواني سوره هاي جزء 30 قرآن ويژه زائران کاروان هاي ايرني، تلاوت قرآن و اجراي تواشيح در همايش ها و برنامه هاي رسمي بعثه، تلاوت قرآن و اجراي تواشيح در بعثه هاي ساير کشورها، اجراي تلاوت قرآن و اذان در برنامه هاي شبکه هاي راديويي و تلويزيوني جمهوري اسلامي ايران به صورت زنده و توليدي و برگزاري مسابقه قرآن در دو رشته تحقيق و ترتيل در بين زائران کاروان هاي ايراني.
کميته گزينش
کميته اعزام و دعوت از قاريان قرآن کريم، نام گروهي از متخصصان و اساتيد قرآني کشور است که مستقيماً زير نظر مقام معظم رهبري و به فرمان ايشان جهت ساماندهي امور مرتبط با اعزام و دعوت قاريان تشکيل شده است. اين کميته با توجه به آيين نامه اي که در اختيار دارد، قاريان حائز شرايط را انتخاب کرده و به کشورهاي مختلفي جهت تبليغ اعزام مي کنند. اين کار در تمام طول سال انجام مي شود. اما شايد مهم ترين اين اعزام ها، حج تمتع باشد؛ مراسم سياسي - عبادي مسلمانان که هم در ديد مسلم و هم در ديد غير مسلم بسيار مهم به شمار مي آيد. هم اکنون مسئوليت اين کميته بر عهده سيد علي مقدم، مسئول ارتباطات دفتر رهبري است. اين کميته هر ساله با همکاري سازمان اوقاف و امورخيريه، آزموني را برگزار مي کند تا به غير از اساتيد و پيشکسوتان قرآني، تعدادي از جوانان و تازه نفس ها هم همراه با اين کاروان اعزام شوند.
قبل از سفر
حدود دو ماه قبل از موسم حج، اعضاي کاروان آن سال مشخص مي شوند. پس از آن حدود يک ماه قبل از اعزام، دوره توجيهي - آموزشي دو روزه اي برقرار مي شود تا هم مسائل مربوط به کاروان و وظايف آنها به «حج اولي ها» بيان شود و هم براي ديگران و قديمي ترها يادآوري. سخنرانان اين دوره معمولاً مسئولين کميته اعزام و دعوت از قاريان، مسئولين سازمان اوقاف و مسئولين سازمان حج و زيارت هستند. همچنين از پيشکسوتان اين سفر دعوت مي شود تا نکات مهمي در رابطه با ملاحظات و توجيهات و برخي مسائل آموزشي در حوزه هاي فني تلاوت، بهداشت قاري، مناسک حج، آيات منتخبه، چگونگي تلاوت بدون ميکروفون در محيط هاي بازي چون مسجدالحرام و مسائلي از اين قبيل را بيان کند. امسال هم اين دوره در تاريخ 30 و 31 شهريور برگزار شد.
قرائت در مسجد شيعيان
مسجد شيعيان در مدينه با امامت شيخ کاظم، پسر مرحوم شيخ عَمري، با وجود فشارهاي متعدد رژيم سعودي، محل مراجعه شيعيان کشورهاي مختلف است و هر روز مملو از عاشقان اهل بيت عليهم السلام. يکي از مکان هايي که در مراسم حج زياد در آن قرآن تلاوت مي شود، همين مسجد شيعيان است. قاريان کشورمان با حضور در اين فضاي نوراني در دو نوبت ظهر و مغرب به اجراي تلاوت مي پردازند و پس از آن صداي اذان علوي را ندا مي دهند. طبق آمار سال گذشته، کاروان نور حدود 90 برنامه را در اين مکان برگزار کرد.
پوشش رسانه اي
هرچند شبکه هاي مختلف تلويزيوني، ماهواره اي و مجازي سراسر دنيا از مراسم سياسي - عبادي حج گزارش تهيه مي کنند اما آنچنان که شايسته است، برنامه هاي گسترده و مختلف کاروان نور پوشش داده نمي شود. جز راديو قرآن جمهوري اسلامي که بسياري از برنامه هاي قرآني را به صورت زنده پوشش مي دهد و تعداد اندکي از خبرگزاري هاي کشورمان، از بقيه رسانه ها آنچنان که انتظار مي رود بخاري بلند نمي شود. اگر مشتاق شنيدن تلاوت مستقيم قرآن از مسجدالحرام، در موسم حج هستيد راديو قرآن را در موج اف.ام رديف 100 مگاهرتز تنظيم کنيد.
روبه روي ناودان طلا
اگر مشتري پروپاقرص راديو قرآن باشيد حتماً شنيده ايد که قبل از شروع برنامه محفل قرآني مسجد الحرام، مجري اعلام مي کند: «مثل هميشه ما در طبقه دوم مسجدالحرام روبه روي ناودان طلا هستيم.» اين مکان ديگر شده است آرم محافل کاروان نور جمهوري اسلامي ايران. حتي عرب ها و بومي ها هم مي دانند که هر ساله، سرقفلي اين مکان به نام ايراني هاست. هم حجاج ايراني آنجا جمع مي شوند و در جوار خانه خدا کلامش را استماع مي کنند و هم حجاج ديگر کشورها با شنيدن صداي زيباي قاريان ايراني، جذب اين محفل مي شوند.
مامورين نظافت!
مکان هميشگي جلسه قرآن کاروان نور دردسرهايي را هم به دنبال داشته است. طبق نقل ها و خاطره ها، وقتي قراء کشورمان براي اجراي تلاوت در اين مکان مستقر مي شدند، همين که مي آمد جلسه شکل بگيرد، مامورين نظافت با ماشين شست و شو وارد حلقه مي شدند و نظافت خود را شروع مي کردند. قاريان هم ناچار بودند جلسه را موقتاً دوباره تعطيل کنند تا پس از اتمام کار مامورين، دوباره جلسه تشکيل شود. يکي از اعضاي کاروان اين چنين نقل مي کند: «با حسن ظن، يکي دو شب ساعت جلسه را به تاخير انداختيم تا اگر ساعت جلسه تداخلي با وقت نظافت ماموريان دارد، برطرف شود. اما نظافتچي ها، هماهنگ تر از اين حرف ها بودند! بعضي از شب ها هم که اين پارازيت دائم را پشت سر مي گذاشتيم، مامورين امنيتي سعودي مراجعه مي کردند و تذکر سفت و سخت مي دادند که لاتر فعوا اصوتاتکم فوق صوت النبي! در يکي دو نوبت هم نزديک بود به دستگيري برخي از قراء کاروان منجر شود.»
اعزام خانم ها
يکي از مسائلي که به نوعي مغفول مانده يا به موقع بازبيني نشده، اعزام بانوان قاري قرآن به حج است. بنابر نظر بسياري از اساتيد قرآني کشورمان، تلاوت بانوان در ايران بسيار قوي و قدرتمند است و حتي در بعضي از موارد ياراي مقابله با تلاوت قاريان مرد را نيز دارد. در صورتي که مسئولين چند نفر از بانوان را همراه با اين کاروان اعزام کنند، هم در حق آنها کوتاهي نشده و هم اينکه آنها مي توانند در اين سفر براي جلسات زنانه يا کاروان هايي که فقط از خانم ها تشکيل شده، به تلاوت قرآن بپردازند.
ايرانيِ قرآن خوان
اينکه مي گويند ايراني ها خوشخوان هستند بي دليل نيست. تلاوت يک قاري عجم با عيار فني بالا در محافل مختلف مکه و مدينه تعجب استاد جلسه و حضار کشورهاي مختلف را برمي انگيزد. در هر جلسه اي که قاري کشورمان در جمع اين حلقه ها حضور پيدا کند، استاد جلسه مانند سايرين و با بي تفاوتي به وي اشاره مي کند که اقراء (بخوان) و وقتي قاري ايراني شروع به قرائت مي کند، نگاه ها به طرفش جلب مي شود و کم کم صداي تشويق ها و تاييدها بلند مي شود يکي از قاريان کشورمان که قبلاً سابقه حضور در حج را داشته، نقل مي کند «پس از اتمام اجرا بود که استاد پرسيد شما مصري هستيد؟ سوري؟ اندونزيايي؟ که وقتي پاسخ شنيد «ايراني هستم» شگفت زده شد. يا اينکه استاد جلسه پرسيد آيا شما در مصر آموزش ديده ايد؟ گفتيم خير در جلسات قرآني ايران و در محضر اساتيد بومي خودمان قرآن را فرا گرفته ايم.»
تلاوت براي ديگران
يکي از نهادهاي مرتبط و فعال در همکاري با کاروان نور، بعثه مقام معظم رهبري است که هماهنگي بسياري از تلاوت ها و برنامه هاي گروه هاي تواشيح به عهده آن است. همچنين يکي از کارهاي قابل توجه بعثه، تشکيل محافل قرآني براي مردم کشورهاي ديگر است. به عنوان مثال سال گذشته با هماهنگي معاونت بين الملل بعثه چندين جلسه قرآني براي زائران کشورهاي ترکيه، لبنان، استراليا، آمريکا، بحرين، آذربايجان و کويت تشکيل شد که بسيار مورد توجه قرار گرفت. همچنين اجراي برنامه براي گروه هاي مختلف ايراني از جمله جانبازان هم از نکات قابل توجه فعاليت هاي کاروان نور در اين سال هاست.
منبع: نشريه همشهري آيه شماره6
