کوزه هاي اسرار آميز زينگ ژوانگ

از سازه هاي عجيبي که در دشت کوزه هاي لائوس قرار گرفته اند براي تدفين استفاده مي شده است.
 

در کشور لائوس دشتي وجود دارد که از کوزه هاي سنگي عجيبي پوشيده شده؛ قدمت اين کوزه هاي سنگي به 500 سال پيش از ميلاد مسيح بر مي گردد. در اين دشت که در فلات زينگ ژوانگ قرار دارد، هزاران کوزه باستاني سنگي روي زمين ساخته شده اند که هنوز هيچ کس به طور دقيق نمي داند که آنها چه کاربردي داشته اند. البته اين موضوع که اين سازه هاي سنگي در عهد باستان و توسط مردم ساخته شده اند قطعي است، اما در مورد نوع استفاده از اين بناهاي سنگي نظرات متفاوتي وجود دارد. اين کوزه هاي سنگي اسرارآميز در فلات زينگ ژوانگ به صورت گروهي پخش شده اند.

افسانه هاي محلي
 

داستان ها و افسانه هاي لائوسي بيان مي کنند که در عصر آهن، غول هاي بزرگي در اين منطقه سکونت داشتند، اين غول ها در نبردي طولاني با پادشاه اين منطقه که ژون چونگ ناميده مي شد شکست خوردند درنتيجه، ژون چونگ به مناسبت اين پيروزي دستور داد که کوزه هاي سنگي بزرگي درست کنند و آنها را با لائولائو که يک نوع نوشيدني لائوسي بود، پر کنند تا او و لشگرش بتوانند پيروزي شان را جشن بگيرند. تعدادي از مردم محلي هم معتقدند که بعضي از اين کوزه هاي سنگي که اندازه بزرگي دارند در گذشته به عنوان اجاق و کوره مورد استفاده قرار مي گرفتند. توجيه ديگري که براي استفاده از اين کوزه ها وجود دارد اين است که اين کوزه ها براي جمع کردن آب باران هاي موسمي در اين محل ساخته شده بودند. اين آب توسط کاروان هاي مسافري که از آنجا عبور مي کردند براي رفع تشنگي مورد استفاده قرار مي گرفت. البته عبور کاروان هاي مسافري و تجاري از اين منطقه امري رايج بود چرا که دو معدن سنگ آهن در اين منطقه قرار دارد و تجارت نمک هم در اين فلات از گذشته کار رايجي بوده. اين کوزه هاي سنگي در زماني که بارندگي کم مي شد يا مسافران نياز به آب داشتند بسيار مفيد بودند. البته فايده سازه هاي سنگي لائوس در آن بود که آب باران جمع شده در آنها حتي اگر راکد مي ماند دوباره جوشانده مي شد و به يک آشاميدني سالم تبديل مي شد.

کوزه هاي اسرارآميز چگونه ساخته شد
 

بيش از 90 مکان ديدني در استان زينگ ژوانگ شناخه شده اند که شامل يک تا 400 عدد از اين کوزه هاي سنگي باستاني هستند. اين کوزه ها داراي ارتفاع و قطرهاي متفاوتي هستند، قطر آنها معمولاً بين يک تا سه متر تغيير مي کند و همه اين کوزه ها به جز يکي از آنها، از سنگ هاي تکه تکه ساخته شده اند. کوزه سنگي اي که با بقيه فرق مي کند، داراي نقوش برجسته و طرحي از يک انسان است که روي سطح خارجي آن حجاري شده است. واقعيت آن است که بيشتر اين کوزه هاي سنگي داراي ديواره هاي لبه دار هستند و به نظر مي رسد که درهايي داشته اند که از آنچه درون اين کوزه ها قرار مي گرفته محافظت مي کردند. با اينکه ثابت شده است تمام کوزه هاي سنگي داراي درهايي بوده اند، امروزه تعداد اندکي از آنها باقي مانده است. اين درهاي باقي مانده، اغلب سنگي هستند و بقيه آنها احتمالاً از موادي درست شده بودند که پس از مدتي فاسد مي شدند و از بين مي رفتند ؛ شايد از کوزه هاي سنگي داراي سرپوش دايره مانند سنگي هستند. اين سرپوش ها داراي يک طرف صاف هستند و طرف ديگر آن ها داراي نشانه و علامت هايي است که نشان مي دهد اين گودال ها در گذشته محل دفن اجساد مرده ها بوده اند. در ساخت اين کوزه ها از پنج نوع سنگ يعني ماسه سنگ، گرانيت، کنگلومرا، سنگ آهنک و برسيا استفاده شده است. فرض بر آن است که درست کردن اين کوزه هاي سنگي به وسيله منقاش هاي آهني صورت گرفته است. يکي ديگر از موارد قابل اشاره آن است که شکل کوزه ها در منطقه هاي مختلف متفاوت است. اين تفاوت را مي توان به نحوه انتخاب منبع سنگ هاي مورد استفاده و ميزان مهارت سازندگان نسبت داد. بعضي از کوزه ها داراي روزنه هاي متفاوتي هستند ؛ گذشته از اندازه روزنه ها، بعضي از کوزه ها داراي دو روزنه هستند که البته با اين تفاوت حتماً به کارآمدي متفاوت اين مکان براي سوزاندن جسد استفاده مي شده و اين سوراخ ها در حکم دودکش براي اين کوره هاي جسد سوزي بوده اند. با اين حال بيشتر مطالعات باستان شناسي نشان مي دهند که دشت کوزه ها در عصر آهن به عنوان مکاني براي دفن اجساد استفاده مي شده ؛ چرا که در درون بيشتر اين کوزه ها آثاري از دندان هاي سوخته، تکه هاي استخوان و دانه هايي از جنس شيشه رنگي يافت شده است. پژوهش باستان شناسي اي که در سال 1994 به رهبري ايجي نيتا استاد دانشگاه کاگوشيما در لائوس انجام شد، عنوان مي کند که اين کوزه هاي سنگي به عنوان يک واحد مرکزي دفن اوليه و به اصطلاح يک بناي يادبود ساخته مي شدند و بقيه افراد خانواده تحت عنوان تدفين ثانويه در اطراف اين محل دفن اوليه دفن مي شدند. بعضي نيز معتقدند که اجساد پس از سوزانده شدن به اين کوزه هاي سنگي منتقل مي شدند. نکته جالب اينجاست که در حال حاضر خانواده هاي سلطنتي در جنوب شرقي آسيا در کشورهايي مانند تايلند، کامبوج و لائوس روش تدفين مشابهي را استفاده مي کنند. در اين مراسم تدفين، جسد در يک کوزه قرار مي گيرد و در حالي که خانواده متوفي فکر مي کنند روح مرده در حال سفر از زمين به آسمان است جسد سوزانده مي شود و مراسم تدفين ثانويه دنبال مي شود.

از عهد باستان تا ميراث جهاني يونسکو
 

در حال حاضر دولت لائوس در حال رسيدگي به اين درخواست است تا دشت کوزه ها را در فهرست ميراث جهاني يونسکو قرار دهد. با اين حال افزايش روز افزون تعداد گردشگران براي بازديد از اين منطقه باستاني يکي از دلايل اصلي است که سبب آسيب رسيدن به اين کوزه هاي سنگي شده است. دولت لائوس طي چند مرحله به مرمت اين کوزه هاي سنگي پرداخته است ؛ اين اقدامات طي سال هاي 2004 تا 2007 انجام شده است تا اين مناظر سنگي را به مقصدي دوست داشتني تر براي بازديدکنندگان آثار باستاني تبديل کنند.
منبع: نشريه همشهري سرنخ شماره 113