آزمایش‌های معمول در بارداری

 ویزیت‌ها در بارداری تا 28 هفتگی هر 4 هفته و از 28 تا 36 هفتگی هر 2 هفته و از 36 هفتگی تا آخر حاملگی هر هفته می‌باشد.

در اولین ویزیت اقدامات زیر توسط پزشک یا ماما (midwife) انجام می‌شود:

معاینه فیزیکی کامل (قلب، ریه، تیروئید)
شرح حال از بیماریهای خانوادگی
تعیین زمان احتمال زایمان
معاینه شکم و در بعضی مواقع معاینه داخلی
درخواست یکسری از آزمایشات که توضیح داده خواهد شد.

در بقیه ویزیت‌ها:

- اندازه گیری وزن مادر
- اندازه گیری فشار خون
- تست ادرار (برای مشخص کردن پروتئین و قند در ادرار)
(برای چند ثانیه نوار زیر جریان ادرار نگه داشته می‌شود و بعد توسط پزشک یا پرستار خوانده می‌شود)
در کانادا در هر ویزیت این تست انجام می‌شود ولی در ایران روتین نیست.
- اندازه گیری ارتفاع رحم
- شنیدن صدای قلب جنین بوسیله دستگاه کوچکی به نام داپلر

در هفته های آخر:

پزشک ممکن است برای تشخیص تغییرات دهانه رحم معاینه داخلی انجام دهد.
و همچنین بررسی وضعیت جنین از روی معاینه شکم از معاینات هفته آخر است.
در هر ویزیت شما می‌توانید از نگرانی‌ها و مشکلات خود با پزشک صحبت کنید.
4 آزمایشاتی که در جلسه اول درخواست می‌شود:
1. هموگلوبین: این تست برای تعیین کم خونی به کار می‌رود.
2. تعیین گروه خونی و RH: اگر مادر RH منفی و پدر RH مثبت باشد، مادر نیاز به درمان دارد که جنین را از خطرات احتمالی خونی حفظ کند.
مادر RH منفی باید در هفته 28 و همچنین بعد از زایمان ایمونوگلوبین RH را دریافت کند.
در هر بارداری این ایمونوگلوبین باید تکرار شود!؟
3. تعیین آنتی بادی سرخچه و آبله مرغان: اگر مادر در حین بارداری مبتلا به این دو بیماری شود جنین در معرض بیماریهای خطرناکی قرار می‌گیرد!
4. ارزیابی از نظر بیماری سفلیس: اگر فرد مبتلا به این بیماری باشد درمان بلافاصله شروع می‌شود.
5. هپاتیت ب: ویروس هپاتیت ب قابل انتقال از مادر به جنین می‌باشد.
6. تست HIV : شروع درمان زود هنگام ایدز شانس ابتلای جنین را کاهش می‌دهد.
7. پاپ اسمیر: این تست هم برای تشخیص سلولهای غیر طبیعی رحم و وجود کانسر انجام می‌شود.
8. تست ادرار: از نظر عفونت ادراری و وجود قند و پروتئین در ادرار.
9. تست گنوره و کلامیدیا: اگر مادر مبتلا به این عفونت‌ها باشد، احتمال عفونت چشمی کودک از طریق کانال زایمانی افزایش می‌یابد.
1. اندازه گیری آلفا فیتو پروتئین، استریول و HCG
این تست در هفته های 16 تا 18 انجام می‌شود. افزایش در خون مادر نشان دهنده نقص لوله عصبی و اینکه طناب نخاعی به طور نرمال بسته نشده، می‌باشد. اندازه گیری استریول و HCG برای تشخیص سندرم داون و سایر ناهنجاری کروموزومی مانند تریزومی 13 و 18 بکار می‌رود. این تست‌ها فقط در معرض خطر بودن جنین را نشان می‌دهد و برای تشخیص قطعی نیاز به آزمایشات وسیعتر می‌باشد ولی اگر این تست نرمال بود، آزمایشات بیشتری نیاز نیست!!
در کانادا این تست با رضایت والدین انجام می‌شود و همچنین توسط بیمه هم تحت پوشش قرار می‌گیرد.
3. غربالگری بیماری دیابت یا قند
در طی هفته های 24 تا 28 حاملگی یک تست تحمل گلوکز انجام می‌شود در این تست 50 گرم گلوکز به صورت شربت به مادر داده می‌شود و بعد از آن گلوکز خون اندازه گرفته می‌شود. مقدار نرمال، دیابت حاملگی را رد می‌کند.
3. کنترل مجدد هموگلوبین
در هفته های 26 تا 28 معمولاً همراه با کنترل قند خون، هموگلوبین نیز جهت تشخیص کم خونی اندازه گرفته می‌شود.
4. تست جهت تشخیص باکتری استرپتوکک گروه B
یک سواپ از ترشحات واژن جهت تشخیص این باکتری تهیه می‌شود. این تست در هفته های 32 تا 36 انجام می‌شود.
5. اولتراسوند یا سونوگرافی
در سونوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصویری از جنین استفاده می‌شود. سونوگرافی یک تست غیر تهاجمی و بی خطر است.
در حین انجام تست، ژل سردی روی شکم مالیده می‌شود و با وسیه ای بنام Transducer جنین را بررسی می‌کنند.
قبل از سونوگرافی حتماً باید مایعات زیاد نوشیده باشید تا مثانه شما پر شود احشا دیگر کنار رفته و رحم قابل بررسی بوسیله سونوگرافی شود.

سونوگرافی می‌تواند موارد زیر را مشخص کند:

- سن حاملگی
- سایز و اندازه جنین
- رشد جنین
- تعداد جنین
- محل و وضعیت جفت
- تعیین حجم مایع آمنیوتیک
- اطمینان از طبیعی بودن اعضا و دستگاههای بدن جنین
نحوه قرار گیری جنین در زمان زایمان
- تعیین جنسیت
سونوگرافی اولین علایم جنین و همچنین تعداد جنین را از 35 روز بعد از آخرین پریود می‌تواند تشخیص دهد.

فواید سونوگرافی سه بعدی و 4 بعدی:

1. طول زمان معاینه کمتر است.
2. برخی قسمتهای جنین با وضوح بیشتری دیده می‌شود مانند صورت، بازو، پا، انگشتان. بنابراین تشخیص مواردی مثل شکاف کام راحت‌تر است.
3. برخی فعالیتهای جنین مانند خمیازه کشیدن، گریه کردن، بلعیدن، چشمک زدن که با سونوی معمولی دیده نمی‌شود یا سخت دیده می‌شود را می‌توان دید.
4. به علت واقعی‌تر بودن عکسهای جنین ارتباط عاطفی والدین و جنین بیشتر است.
زمان انجام آن بسته به هدف انجام سونوگرافی متفاوت است.
عارضه خاصی هم شناخته نشده است.
تا قبل از 13 هفتگی سن جنین در سونو معمولاً 3 روز تفاوت با سن با توجه به پریود دارد. از 14 تا 28 هفته حدود 10 تا 124 روز و بعد از آن گاهی تا 3 هفته.

تعیین جنسیت

یک سری تست‌های غیر روتین وجود دارد که بسته به سن مادر، سابقه بیماریهای قبلی، شرح حال بیماریهای ژنتیکی و مادرزادی و ... درخواست می‌شود. از جمله این آزمایشات می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

آمنیو سنتز:

آمنیوسنتز تستی است که بوسیله سوزن بلندی مایع آمنیوتیک را از روی شکم می‌کشند. این تست بین هفته های 16 تا 18 برای تشخیص بیماریهای ژنتیکی و کروموزومی انجام می‌شود. این تست تحت هدایت سونوگرافی انجام می‌شود بعد از گرفتن مایع، سلولهای آن راکشت داده و بعد از 1 تا 2 هفته کروموزومهای آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. خطر سقط در این تست 1 مورد در هر 200 نفر است.
بسیاری از پزشکان برای خانمهای بالاتر از 35 سال این تست را به طور روتین درخواست می‌کنند.

Chorionic Villus Sample یا CVS :

این تست هم برای تشخیص مشکلات ژنتیکی بکار می‌رود. CVS را می‌توان زودتر از آمنیوسنتز بین هفته های 9 تا 13 انجام داد. روش انجام آن از طریق وارد کردن سوزن از روی شکم یا واژن می‌باشد و همچنین خطر سقط و عفونت هم وجود دارد.

Non Stress test یا NST :

در این تست مادر به یک سیستم مرکزی جهت کنترل ضربان قلب جنین وصل می‌شود. این تست زمانی انجام می‌شود که مادر از کاهش حرکات جنین نگران باشد یا از زمان DAte Due گذشته باشد.

Stress test یا OCT :

اگر جواب NST مشکوک باشد، این تست استفاده می‌شود. این تست بسیار شبیه به NST است، به جز اینکه به مادر مقدار کمی دارو داده می‌شود تا انقباضاتی در رحم ایجاد شود. هدف از این تست این است که دیده شود جنین چگونه به استرسهای نرمال زایمان جواب می‌دهد.

Bio Physiological profile :

این تست هم برای اطمینان از سلامت جنین به کار می‌رود و شامل انجام سونوگرافی از جنین جهت تعیین حرکات و تعیین قدرت عضلات به همراه اندازه گیری مایع آمنیوتیک می‌باشد.

Fetoscopy :

این یک تست تهاجمی است که بعد از هفته 18 و برای خانمهایی که احتمال اختلالات جنینی وجود دارد، انجام می‌شود. در این تست به وسیله فوتوسکوپ از سطح شکم وارد رحم شده و از جنین عکس گرفته می‌شود.
منبع: دکتر مریم حجاران، دکتر محمد پورفخاران، مرضیه نوری آق قلعه، 9 ماه چشم انتظاری، انتشارات ابتکار دانش، قم، چاپ اول، 1386