مشکلات حین بارداری

درد شکم در زمان حاملگی

درد گهگاهی شکم در حاملگی شکایت شایعی است. هر چند درد شکم در زمان حاملگی می‌تواند مشکلی ایجاد نکند ولی ممکن است نشانه ای از یک عارضه جدی نیز باشد (درد شدید یا مستمر هیچگاه طبیعی نیست). در این فصل شایع‌ترین دلایل درد شکمی در زمان حاملگی توضیح داده می‌شود. در صورتیکه درد شکمی یا دل پیچه همراه با لکه بینی، خونریزی، تب، لرز، ترشحات مهبلی، احساس غش کردن، ناراحتی هنگام ادرار کردن، تهوع و استفراغ بوده یا درد بعد از چند دقیقه استراحت از بین نرود باید به پزشک مراجعه کرد.
مشکلات مهمی که درد شکمی ایجاد می‌کنند، عبارتند از:

1- حاملگی خارج رحمی

حاملگی خارج رحمی زمانی اتفاق می‌افتد که تخمک لقاح یافته در جایی خارج از رحم لانه گزینی کند که این محل معمولاً یکی از لوله های رحمی (لوله های فالوپ) است. این عارضه معمولاً در سه ماه اول حاملگی یا قبل از آنکه حتی بیمار بداند حامله است، رخ می‌دهد. این عارضه در صورتیکه درمان نشود، می‌تواند موجب پارگی لوله رحمی شده و خطر مرگ بدنبال داشته باشد. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر سریعاً به پزشک مراجعه کنید: درد یا حساسیت شکمی و یا لگنی، لکه بینی یا خونریزی از مهبل (می‌تواند قرمز یا قهوه ای، کم یا زیاد و یا مستمر یا متناوب باشد)، دردی که با حرکت یا سرفه کردن بدتر می‌شود، درد نوک شانه، یا هر علامتی مبنی بر شوک (نبض ضعیف، رنگ پریدگی، بی حالی یا غش).

2- سقط

خونریزی معمولاً اولین علامت سقط است و پس از آن به فاصله چند ساعت تا چند روز درد شکمی رخ می‌دهد. خونریزی ممکن است خفیف یا شدید باشد. درد ممکن است به صورت دردهای کرامپی بگیرد و ول کند (شبیه به دردهای قاعدگی یا اغلب شدیدتر) یا ریتمیک باشد. درد در بعضی از بیماران به صورت کمر درد و در بعضی دیگر به صورت درد مبهم شکمی و یا احساس فشار در لگن احساس می‌شود. درصورتیکه با این علائم مواجه شدید به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورت درد شدید یا خونریزی با حجم زیاد، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.

3- شروع زودرس دردهای زایمانی

بروز انقباضات زایمانی که موجب باز شدن و اتساع گردن رحم شود قبل از هفته 37 حاملگی شروع زودرس دردهای زایمان تلقی می‌شود. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر در سه ماهه دوم یا سوم (قبل از هفته 37 حاملگی) بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:
- افزایش ترشحات مهبلی یا تغییر قوام آن (به ویژه اگر آبکی، چسبناک، یا خونی باشد یا حتی اگر صورتی باشد و کمی به خون آغشته شده باشد)؛
- لکه بینی و خونریزی مهبلی، درد شکمی؛ دردهای شبیه به دردهای قاعدگی یا بیش از 4 انقباض در یک ساعت؛ افزایش فشار در ناحیه لگن؛
- کمر درد به ویژه در صورتیکه بیمار سابقه کمر درد نداشته باشد.

4- پارگی جفت

پارگی جفت به جدا شدن نسبی یا کامل جفت از رحم قبل از بدنیا آمدن کودک اطلاق می‌شود. علائم پارگی جفت بسیار متغیرند. بعضی اوقات پارگی جفت می‌تواند سبب خونریزی ناگهانی و واضح شود ولی در بعضی موارد ممکن است در ابتدا خونریزی واضحی وجود نداشته باشد یا در حد خونریزی خفیف یا لکه بینی باشد. بیمار ممکن است درد رحمی، کمر درد یا انقباضات متعدد داشته باشد و ممکن است رحم منقبض شده در همان وضعیت بماند (شبیه گرفتگی یا انقباضی که برطرف نمی‌شود). تحرک جنین نیز ممکن است کم شود. این وضعیت نیازمند مراجعه فوری به پزشک است.

5- فشار خون ناشی از حاملگی (پره اکلامپسی)

پره اکلامپسی عارضه ای است که سبب بروز اسپاسم و تغییرات دیگر در عروق خونی شده و می‌تواند قسمت‌های مختلفی از بدن از جمله کبد، کلیه، مغز و جفت را تحت تاثیر قرار دهد. تشخیص پره اکلامپسی بر اساس فشار خون بالا و وجود پروتئین در ادرار بعد از هفته 20 حاملگی صورت می‌گیرد. بیمار همچنین ممکن است دچار تورم صورت و پف آلودگی دور چشم‌ها، تورم در دست‌ها و تورم شدید یا ناگهانی در پاها و قوزک پا شود (احتباس آب می‌تواند سبب افزایش سریع وزن نیز بشود). در پره اکلامپسی شدید، بیمار ممکن است درد و حساسیت شدید در قسمت فوقانی شکم، سردرد شدید، اختلال دید (نظیر تاری دید یا دیدن نقاط شناور) یا تهوع و استفراغ هم داشته باشد. در صورت بروز علائم پره اکلامپسی مراجعه فوری به پزشک ضروری است.

6- عفونت ادراری

حاملگی احتمال تمام انواع عفونت ادراری از جمله عفونت کلیه را افزایش می‌دهد. علائم عفونت مثانه عبارتند از: درد، ناراحتی یا سوزش در هنگام ادرار کردن؛ ناراحتی لگنی یا درد ناحیه تحتانی شکم (اغلب درست بالای استخوان عانه)؛ احساس نیاز مکرر و غیر قابل کنترل، به ادرار کردن حتی هنگامیکه مقدار بسیار کمی ادرار در مثانه وجود دارد و ادرار کدر یا بدبو. در صورت مشاهده هر یک از این علائم به پزشک مراجعه کنید. زیرا عفونت مثانه در صورتیکه درمان نشود می‌تواند سبب عفونت کلیه و زایمان زودرس شود. علائم انتشار عفونت به کلیه‌ها (که نیازمند مراجعه اورژانس است) عبارتند از: تب بالا (اغلب همراه با لرز و تعریق)؛ درد در ناحیه کمر یا پهلو، درست زیر دنده‌ها در یک طرف یا به صورت دو طرفه (و احتمالاً در شکم)؛ تهوع و استفرغ و احتمالاً وجود خون در ادرار.

7- دلایل دیگر

عوامل متعدد دیگر نیز می‌توانند سبب درد شکمی شوند که ممکن است ارتباطی نیز به حاملگی نداشته باشند. از جمله شایع‌ترین این بیماری‌ها که معمولاً پزشک ابتدا به آن‌ها توجه می‌کند مسمومیت غذایی، آپاندیسیت، سنگ کلیه، هپاتیت، بیماری‌های کیسه صفرا و پانکراتیت (که هر دو معمولاً ناشی از سنگ کیسه صفرا هستند و در حاملگی شایع‌تر است)، و انسداد روده (که ممکن است ناشی از فشار رحم در حال رشد بر روی روده باشد و در سه ماهه سوم حاملگی محتمل‌تر است) را می‌توان بر شمرد.

شایع‌ترین مشکلات کم اهمیتی که درد شکمی ایجاد می‌کنند

درد شکمی در زمان حاملگی همیشه نشان دهنده یک مشکل جدی نیست. در زیر تعدادی از شایع‌ترین مشکلاتی که سبب درد شکمی می‌شوند، آورده شده است. توجه داشته باشید در صورتیکه درد شکمی شدید یا مستمر باشد باید به پزشک خود مراجعه کنید.
1- دل پیچه و نفخ
دل پیچه و نفخ در زمان حاملگی بیشتر دیده می‌شود زیرا هم هورمون‌ها و هم فشار رحم در روی معده و روده‌ها سبب کند شدن کار دستگاه هاضمه می‌شود.
2- یبوست
یبوست از دیگر عوامل شایع درد شکم در دوران حاملگی است که بر اثر کاهش حرکات دودی روده و فشار رحم بر روی راست روده (رکتوم) ایجاد می‌شود.
3- درد رباط گردن
این درد معمولاً دردی خفیف، ناگهانی و تیز یا مستمر و مبهم است که در هر دو طرف قسمت تحتانی شکم یا به صورت عمقی در کشاله ران احساس می‌شود و معمولاً در سه ماهه دوم شروع می‌شود. علت آن کشیده شدن و ضخیم شدن رباط‌هایی است که رحم را در لگن نگه می‌دارند. درد ممکن است مثل فرو رفتن یک چیز تیز به بدن به خصوص هنگام تغییر ناگهانی وضعیت نظیر بلند شدن از تخت یا از روی صندلی یا هنگام سرفه کردن و غلت زدن در رختخواب باشد. همچنین ممکن است بیمار درد را به صورت یک درد مبهم بعد از فعالیت بدنی روزانه یا راه رفتن زیاد احساس کند. در صورتیکه درد با استراحت باز هم ادامه پیدا کرد با پزشک خود تماس بگیرید.

تهوع و استفراغ

این شکایت در نیمه اول حاملگی یعنی 1 یا 2 هفته بعد از قطع قاعدگی ظاهر می‌شود و تا حدود هفته 10 تا 12 حاملگی ادامه می‌یابد و شدت آن متفاوت است. برای کاهش آن رعایت نکات زیر موثر است:
1- قبل از بلند شدن از رختخواب یک ماده غذائی جامد مثل بیسکویت یا کمی نان و پنیر بخورید و بعد از 10 تا 20 دقیقه از رختخواب بلند شوید.
2- هنگام صرف صبحانه مایعات مثل چای شیرین میل نکنید.
3- مایعات را در بین دو وعده غذائی مصرف کنید.
4- بعد ازصرف غذا تا یک ساعت دراز نکشید.
5- تعداد وعده های غذائی را زیاد و حجم غذاها را کم کنید.
6- خوردن غلات، سیب زمینی نپخته، نان برشته و بیسکویت ارجح است.
7- در موقع صرف غذا روی صندلی نشسته تا فشار را از روی شکم و معده کم کنید. کمربند لباس را شل کنید و یا لباس راحت بپوشید.
8- اگر بوی بعضی از غذاها موجب تشدید علائمتان می‌شود از مصرف چنین غذاهایی تا حد امکان خودداری کنید.
9- به خاطر داشته باشید عوامل روانی در تشدید این علائم بسیار موثر است.

ویار و مشکلات آن

گاهی در دوران بارداری تمایل شدید به خوردن غذاهای عجیب و گاه مواردی چون پودر لباسشویی، خاک، یخ یا برفک یخچال، نشاسته یا موارد مشابه آن در زنان باردار پیدا می‌شود. عده ای از محققین معتقدند خوردن نشاسته، خاک، تکه های یخ و ... ناشی از فقر آهن می‌باشد. البته تمامی خانمهای بارداری که ویار دارند، الزاماً دچار فقر آهن نیستند.

تکان خوردن جنین در داخل رحم

هر چند جنین از هفته هفتم یا هشتم شروع به تکان خوردن می‌کند و در سونوگرافی می‌توان این مسئله را مشاهده کرد ولی تکان خوردن جنین در داخل رحم معمولاً قبل از هفته های 16 تا 22 احساس نمی‌شود. مادرانی که قبلاً حامله بوده‌اند، زودتر از مادران شکم اول این تکان‌های کوچک را که اصطلاحاً «لگد زدن» خوانده می‌شوند، حس می‌کنند. وضعیت فیزیکی هم در احساس کردن این تکان‌ها نقش دارد؛ زنان لاغر تکان‌ها را راحت‌تر از زنان چاق حس می‌کنند.

حس تکان خوردن جنین

زنان حامله حس خود از تکان خوردن جنین را به این صورت توصیف کرده‌اند: حس ترکیدن پاپ کورن، شنا کردن ماهی در شکم یا پر زدن پروانه. احتمال دارد که در اولین تکان‌ها مادر خیال کند که این احساس ناشی از جابجایی گازهای روده ناشی از گرسنگی است ولی با زیاد شدن تکان‌ها مادر بهتر می‌تواند تفاوت را تشخیص دهد. در صورتیکه مادر آرام در جایی بنشیند یا دراز بکشد، بهتر می‌تواند تکان‌ها را حس کند.

تکان‌ها چند وقت یک بار احساس می‌شوند؟

در ابتدا تعداد تکان‌ها کم و فاصله آن‌ها زیاد است و ممکن است در حد چند تکان در روز باشد. در واقع جنین مرتب تکان خورده و ضربه می‌زند ولی بیشتر ضربه‌ها قدرت کافی برای حس شدن توسط مادر را ندارند. ولی در سه ماهه دوم ضربات شدید ترو بیشتر می‌شوند. نکته ای که باید به آن توجه داشت آن است که الگوی تکان خوردن همه جنین‌ها یکسان نیست بنابراین تجارب مادران در این زمینه ممکن است متفاوت باشد. تا زمانیکه حرکات جنین یک الگوی ثابت داشته و چندان تغییر نکند، می‌توان گفت که مشکلی وجود ندارد.

آیا کنترل مرتب ضربه زدن جنین لازم است؟

تا زمانیکه ضربه زدن جنین به طور منظم اتفاق می‌افتد باید به آن توجه کرد به محض اینکه مادر متوجه کاهش حرکات جنین شد باید به پزشک خود اطلاع دهد. کاهش حرکات جنین ممکن است نشانه بروز مشکل باشد و ممکن است برای اطمینان از سلامت جنین نیاز به انجام non-stress test و بیوفیزیکال پروفایل باشد. در سه ماهه سوم بعضی پزشکان توصیه می‌کنند که مادر هر روز تعداد ضربه زدن‌های جنین را بشمارد. برای شمارش تعداد ضربه زدن‌ها چندین راه وجود دارد که می‌توان آن‌ها را از پزشک معالج پرسید.
یکی از روش‌های رایج به این شکل است: زمانی از روز را که جنین فعال است انتخاب کنید (بهتر است که شمارش روزانه در زمان مشخصی از هر روز انجام شود) آرام بنشینید و یا به پهلو دراز بکشید. مدت زمانی را که طول می‌کشد تا 10 ضربه مجزا را احساس کنید اندازه بگیرید. (ضربه، تکان ناگهانی، و حرکت تمام بدن جنین همگی محاسبه می‌شوند) در صورتیکه در عرض 2 ساعت حداقل 10 تکان را حس نکردید بهتر است با پزشک خود تماس بگیرید. وضعیت حرکات جنین در رحم مادر یکی از شاخص‌های سلامت جنین در دوران حاملگی است. در این مقاله اطلاعاتی راجع به این موضوع و نکاتی که باید زنان حامله به آن‌ها توجه داشته باشند، آمده است.

علل خستگی در زمان حاملگی

بیشترین چیزی که بسیاری از زنان از اوایل دوران حاملگی خود به یاد دارند، احساس دائمی خستگی است. حاملگی فشار مضاعفی بر بدن وارد کرده و می‌تواند با خستگی بسیار همراه باشد. حتی زنان شب زنده دار نیز ممکن است از فرط خستگی بیشتر از ساعت 8 شب نتوانند بیدار باشند.
این خستگی ناشی از تغییرات بدن به ویژه تغییرات هورمونی بدلیل حاملگی است. بد خوابی شبانه به ویژه در صورتیکه خانم حامله مجبور باشد چند بار برای ادرار کردن بیدار شود، چندان غیر شایع نیست. تهوع و استفراغ هم می‌تواند مزید بر علت باشد و نهایتاً اینکه خانم حامله ممکن است در رابطه با حاملگی، افسرده یا مضطرب باشد و نتواند خوب بخوابد. اگر فعالیت روزانه هم زیاد باشد نیز خستگی بیشتر خواهد بود.

خستگی تا چه موقعی از حاملگی وجود خواهد داشت؟

این زمان در افراد مختلف متفاوت است ولی به طور کلی معمولاً تا سه ماهه دوم حاملگی ادامه می‌یابد. البته متأسفانه این وضعیت در حدود ماه هفتم مجدداً تکرار می‌شود. در آن زمان زن حامله بار سنگینی را با خود حمل می‌کند و ممکن است بدلایل متعدد از جمله کمر درد، سوزش سر دل، گرفتگی عضلات پا، حرکات جنین و به ویژه تکرار ادرار نتواند در طول شب خوب بخوابد.
در صورتی که چند هفته از سه ماهه دوم حاملگی بگذرد و هنوز احساس خستگی وجود داشته باشد بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. بعضی زنان در تمام طول دوران حاملگی احساس خستگی دارند ولی برای مطمئن شدن از اینکه مشکل دیگری وجود ندارد، بهتر است حتماً با پزشک خود مشورت کنند.

برای کنار آمدن با خستگی دوران حاملگی چه باید کرد؟

به هشدارهایی که بدنتان می‌دهد توجه کنید. برای شروع سعی کنید زودتر بخوابید و در طول شب خواب کافی داشته باشید (حداقل 9 تا 10 ساعت، البته در صورتیکه بتوانید بخوابید). همچنین سعی کنید در طول روز نیز چرتی بزنید. اگر سر کار می‌روید یک چرت 15 دقیقه ای هم خیلی کمک کننده است. حتی اگر در محل کارتان امکان دراز کشیدن (مثلاً در نمازخانه) هم نیست، سرتان را روی میز بگذارید و استراحت کنید. حتی می‌توانید اگر ماشین دارید صندلی آن را خوابانده و داخل ماشین استراحت کوتاهی کنید.
سعی کنید برنامه‌هایتان را تنظیم کنید. در صورتیکه امکان داشته باشد سعی کنید از تعهدات کاریتان کم کنید و کارهایتان را برای آخر هفته به خانه ببرید. بدین صورت شاید بتوانید یکی دو ساعت زودتر به خانه بروید. اگر می‌توانید یک روز وسط هفته را هم مرخصی (استحقاقی و یا اگر حالتان خوب نیست استعلاجی) بگیرید. اگر خانه دار هستید هر از گاهی استراحتی به خود بدهید و نگهداری کودکان دیگرتان را به کس دیگری بسپارید تا بتوانید استراحت کنید.
مطمئن شوید تغذیه‌تان درست است. بدن شما به 300 کالری اضافه در روز نیاز دارد که البته نباید از مواد غذایی نظیر چیپس و شکلات تامین شود. یک رژیم غذایی سالم از سبزیجات، میوه جات، غلات (با سبوس)، شیر کم چربی و گوشت بدون چربی و لخت می‌تواند انرژی زا باشد. در مقابل، هله هوله در واقع انرژی شما را تحلیل می‌برد. تنقلات مناسب در یک رژیم غذایی سالم شامل میوه و ماست است. همچنین سعی کنید کافئین کمتری مصرف کنید (اگر قهوه خور هستید کمتر بخورید) و آب نیز زیاد بنوشید.
هر روز کمی ورزش سبک کنید. ممکن است حس کنید امکان ندارد که توانی برای ورزش کردن داشته باشید، با این حال سعی خود را بکنید. توجه داشته باشید که یک ورزش سبک نظیر پیاده روی کوتاه می‌تواند حالتان را بهتر کند. سعی کنید در طول روز چندین بار حرکات کششی و تنفس عمیق انجام دهید.
1- آیا رابطه ای با ثبات با شریک خود دارید؟ آیا بچه دار شدن توانایی ترمیم یا تحکیم یک زندگی زناشویی متزلزل را دارد؟ خیر. این یک افسانه است. شما بایستی قبل از اینکه صاحب فرزندی شوید خود و شریکتان را به خوبی بشناسید، باید خالصانه به یکدیگر علاقه مند بوده و رابطه‌ی میان شما صمیمی و کاملاً با ثبات باشد. باید آینده‌ی رابطه‌ی شما روشن، مطمئن، قابل پیش بینی و نوید دهنده باشد.
2- آیا از توان مالی برخوردار می‌باشید: یک کودک با وابستگی‌های مالی فراوانی به دنیا وارد می‌شود، که این وابستگی‌ها با گذشت زمان افزایش نیز می‌یابند. هزینه های نگهداری و پرورش کودک بی شمار است، ازجمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: هزینه زایمان، هزینه های درمانی (مراجعه به پزشک و تهیه دارو) نیازهای تغذیه ای و پوشاک، اسباب بازی، مدرسه و شهریه های متعدد دیگر، اوقات فراغت، دانشگاه، ازدواج و ... بنابراین لازم است تا شما از یک پشتوانه مالی، یک شغل با درآمد مکفی و پایدار و پس انداز خوبی برخوردار باشید (برخورداری از امنیت شغلی و مالی).
3- آیا وقت کافی در اختیار دارید: بسیار خوب، شما از لحاظ مالی تامین می‌باشید. اما پول نمی‌تواند نیازهای احساسی و عاطفی فرزند شما را برآورده سازد. کودک شما نیازمند حضور شماست، که هیچ چیز را نمی‌توان جایگزین آن کرد، حتی گران قیمت‌ترین و مجلل‌ترین لباس‌ها و اسباب بازی‌ها را. ا ین در مورد پدر و مادر هر دو به یک اندازه صدق کرده و حائز اهمیت است. چنانچه مشغله کاری زیادی دارید بهتر است از بچه دار شدن صرفنظر کنید.
4- آیا به مسایل بالقوه‌ی آینده اندیشیده‌اید: چنانچه شما و شریکتان متعلق به دو مذهب، فرهنگ، کشور و یا حتی طبقه‌ی اجتماعی متفاوت باشید، این تفاوتها می‌تواند طی پرورش کودک زمینه ساز مشاجرات و کشمکش‌های فراوانی گردد. نیازی نیست شما در مورد همه چیز هم عقیده باشید، اما ضروری است بر سر اینکه چگونه در آینده مصالحه و سازش خواهید کرد توافق حاصل کرده باشید.
5- آیا از سلامت کامل جسم و روان برخوردار می‌باشید: شما و شریکتان قبل از بارداری باید کاملاً سالم باشید. پیش ابز بارداری بایستی تحت یک چک آپ کامل قرار گیرید و وجود بیماریهای خطرناک از قبیل اچ. آی. وی در شما منتفی گردد. چنانچه به دیابت و فشار خون بالا مبتلا هستید، بایستی تحت نظر متخصص زنان فرزند خود را بدنیا آورید. همچنین انجام آزمایشات ژنتیک قبل از بارداری از اقدامات بسیار ضروری و حیاتی است. سلامت روان شما و شریکتان نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
6- آیا از دانش کافی در زمینه پرورش کودک بهره مند می‌باشید؟ فرزند پروری یک علم است. شما بایستی از مراحل رشد و تکامل کودک، نحوه مراقبت از کودک و روانشناسی کودک و نوجوان آگاهی کامل داشته باشید. شما باید بدانید چگونه با یک کودک خردسال یا نوجوان رفتار کرده و تعامل داشته باشید. شما به منظور تأدیب و تربیت فرزندتان باید از صلاحیت و دانش کافی برخوردار باشید.
7- آیا شما از حمایت اجتماعی و عاطفی کافی برخوردار هستید؟ پرورش کودک بدون یاری دوستان و خانواده کاری بس دشوار و طاقت فرسا است. بنابراین مطمئن گردید از حمایت اجتماعی کافی در رابطه با نگهداری و پرورش فرزندتان بهره مند می‌باشید.
8- آیا شما آمادگی ظهور تغییرات جسمی در بدنتان را دارید؟ حاملگی و زایمان با اضافه وزن در مادران همراه است (به ویژه در ناحیه شکم). این اضافه وزن ممکن است همیشگی یا گذرا باشد. به هر صورت برای بازگشت
به وضعیت اولیه حداقل 9 ماه زمان لازم است. بنابراین زوجهای جوان باید آمادگی پذیرش این تغییرات ظاهری را داشته باشند.
9- آیا برای مشکلات ناشی از بارداری آمادگی دارید: بی خوابی‌های شبانه، از هم گسیختگی در الگوهای خواب، نبود وقت کافی برای رسیدگی به خودتان، رابطه‌ی جنسی کمتر، تفریح و اوقات فراغت کمتر از جمله مشکلات پیش روی شماست که باید با آن‌ها کنار آیید. هوشیار باشید که بچه دارشدن در ماههای نخست زندگی مشترک می‌تواند استرس و فشار روحی زیادی به شما و شریکتان تحمیل کند. بنابراین سعی کنید تا 3 سال پس از ازدواجتان صاحب فرزندی نشوید.
10- آیا می‌توانید فرزند خود را همانگونه که هست بپذیرد؟ شما باید احتمال تولد نوزادی با نقصهای جسمی و روانی را نیز مدنظر داشته باشید (هر چند اغلب آن‌ها قابل پیشگیری است). ممکن است نوزاد شما، آن طور که در رویاهایتان می‌پروراندید، نباشد، ممکن است از زیبایی دلخواه شما برخوردار نباشد یا حتی ممکن است مرده متولد شود. چنانچه پسر یا دختر بودن کودک برایتان مهم است، بهتر است قید بچه دار شدن را بزنید، چون ممکن است چیزی خلاف آرزویتان رقم بخورد.

چند توصیه دیگر:

1- چنانچه بر مبنای دلایل غلط و غیر منطقی صاحب فرزندی شوید، لذت شیرین پدر و مادر شدن به پشیمانی و عذابی ابدی برای شما و فرزندانتان بدل خواهد شد.
2- برای آینده خود برنامه ریزی کنید و ببینید حضور فرزند در آن چه تغییراتی ایجاد می‌کند.
3- فرزند با خود شادی‌های بسیاری به همراه می‌آورد، اما در عین حال چالشهای فراوانی نیز پیش روی شما قرار می‌دهد. فرزند روابط، فعالیتهای روزمره، شغل، وضعیت مالی، و سبک زندگی شما را دستخوش تغییر خواهد کرد.
4- پیش از بچه دار شدن درباره نحوه‌ی پرورش کودک با شریکتان صحبت کرده و به توافقات اصولی دست یابید. هر دوی شما در این زمینه باید از آمادگی جسمی، روحی و مالی کافی برخوردار باشید.
5- شما و شریکتان باید قادر به فراهم آوردن محیط و فضایی سالم، امن، مطمئن و عاری از تنش برای رشد و بالندگی فرزندتان باشید.
6- بسیاری از مادران پس از تولد فرزندشان دچار افسردگی پس از زایمان می‌گردند. از دلایل عمده آن عدم آمادگی برای مادر شدن، ناتوانی در درک حقایق زندگی، توقعات نامعقول و عدم برنامه ریزی قبلی می‌باشد. به عبارت ساده تر آنها نمی‌دانند چه می‌کنند و چه باید بکنند.
7- سطحی نیاندیشید. از افرادی که به تازگی صاحب فرزند شده‌اند، مشکلات مرتبط با نگهداری کودک را جویا شده و صادقانه ببینید می‌توانید از عهده آن‌ها برآمده و با آن‌ها کنار آیید.

تیره شدن قسمت‌هایی از پوست صورت یا بدن در زمان حاملگی

قطعاً تیرگی پوست به صورت لکه های نامنظم در حدود 70% از زنان حامله دیده می‌شود. زنانی که پوست تیره دارند، بیشتر در معرض این لکه‌ها قرار دارند. این لکه‌ها بیشتر در نواحی دور لب بالا، بینی، بالای گونه‌ها و پیشانی دیده می‌شوند و گاهی به صورت یک ماسک صورت را می‌پوشانند. این لکه‌ها که عموماً «ماسک حاملگی» خوانده می‌شوند (ولی نام علمی آن‌ها کلوآسما یا ملاسما [Melasma or Chloasma] است ممکن است در نواحی ساعت و دیگر قسمت‌های بدن که در معرض نور آفتاب قرار دارند، دیده شده و با هر حاملگی واضح‌تر شوند)
علاوه بر این، نوک پستان، کک مک یا خال، محل زخم‌ها، پوست دور ناحیه تناسلی، و نواحی از پوست که در معرض اصطکاک قرار دارند (نظیر زیر بغل و کشاله ران) در زمان حاملگی تیره تر یا اصطلاحاً هیپرپیگمانته (Hyperpigmanted) می‌شوند. تمام این تغییرات ناشی از افزایش موقتی (و بی ضرر) تولید ملانین در بدن است. ملانین ماده ای است که رنگ مو، پوست و چشم از آن ناشی می‌شود. تیرگی پوست ظرف چند ماه پس از حاملگی از بین می‌رود، هر چند در بعضی از زنان این تغییرات رنگدانه ای هیچگاه کاملاً برطرف نمی‌شود.

خط تیره روی شکم

این خط که «خط سیاه» یا Linea Nigra خوانده می‌شود در واقع همان «خط سفید» یا Linea Alba است که به طور طبیعی از بالای شکم و زیر آبگاه تا قسمت پایینی شکم و استخوان عانه ادامه دارد و در حالت
طبیعی به رنگ پوست بوده و دیده نمی‌شود. افزایش تولید ملانین سبب تیره شدن این خط می‌شود. این خط نیز در بیشتر موارد چند ماه پس از زایمان رنگ قبلی خود را باز می‌یابد.

جلوگیری از تیرگی پوست در زمان حاملگی

تیرگی پوست معمولاً بعد از زایمان برطرف می‌شود ولی برای به حداقل رساندن آن در زمان حاملگی می‌توان توصیه های زیر را به کار بست:

دوری از آفتاب

این نکته بسیار مهم است زیرا قرار گرفتن در معرض آفتاب تغییرات رنگدانه ها را تشدید می‌کند. سعی کنید از یک ضد آفتاب با طیف وسیع که در مقابل هر دو نوع اشعه های UVA و UVB محافظت ایجاد می‌کند و SPF آن 30 یا بیشتر باشد، به صورت روزانه استفاده کنید. (SPF خصوصیتی از کرم‌های ضد آفتاب است که قدرت آن‌ها را در محافظت از پوست در مقابل اشعه نشان می‌دهد. این عدد معمولاً روی جعبه ضد آفتاب نوشته شده است و هر چه عدد آن بزرگ‌تر باشد نشان دهنده قدرت محافظت بیشتر است). اگر حتی هوا آفتابی هم نباشد باید از ضد آفتاب استفاده کرد و در صورتیکه ساعاتی را بیرون از منزل می‌گذرانید، می‌توانید بیش از یک بار در روز هم استفاده کنید. در واقع، حتی برای خروج از منزل برنامه ای ندارید، سعی نمایید مالیدن ضد آفتاب را به برنامه روتین هر روز صبحتان تبدیل کنید. اگر بیرون می‌روید علاوه بر ضد آفتاب از کلاه لبه دار هم استفاده کنید. همچنین سعی کنید مدت قرار گرفتن در معرض نور آفتاب را به ویژه بین ساعت 10 صبح و 2 بعدازظهر کاهش دهید.

استفاده از کرم‌ها و تمیز کننده های ملایم پوست

از به کار بردن کرم‌هایی که پوستتان را تحریک می‌کنند، خودداری کنید. زیرا باعث بدتر شدن تیرگی می‌شوند.

درمان تیرگی‌های پوست بعد از زایمان

بعد از زایمان هم به محافظت پوست خود از نور آفتاب ادامه دهید. در بیشتر موارد، تیرگی‌های بوجود آمده به آهستگی و بدون هیچگونه درمانی برطرف می‌شوند. اما باید توجه داشت که در تعداد کمی از زنان، داروهای ضد بارداری که حاوی استروژن هستند (نظیر قرص‌های ضد حاملگی) می‌توانند سبب ایجاد کلوآسما شوند. در صورتی که تیرگی پوست در حد ناراحت کننده باشد، بهتر است روش دیگری برای جلوگیری از بارداری به کار رود.
اگر لکه های تیره بعد از گذشت چند ماه از زایمان همچنان وجود داشته باشند، می‌توان از کرم‌های روشن کننده پوست نظیر هیدروکینون (که بعضی از انواع آن ضد آفتاب هم در خود دارند) با یک داروی موضعی حاوی ترتینوئین (Retin-A) یا داروهای خوراکی نظیر گلیکولیک اسید استفاده کرد. اگر به متخصص پوست مراجعه کنید احتمالاً برای شما داروهای ترکیبی تجویز خواهد نمود. البته نباید انتظار داشته باشید به سرعت نتیجه بگیرید. درمان ممکن است چندین ماه طول بکشد (در بعضی موارد نادر، متخصصین پوست برای از بین بردن لکه‌ها از لیزر استفاده می‌کنند ولی این درمان قدم اول نیست). درمان هر چه باشد، محافظت در مقابل اشعه خورشید در طول درمان و بعد از آن نکته ای حیاتی است که باید به آن توجه داشت.

آیا این لکه‌ها نشانه ای از یک بیماری هستند؟

بعضی از تغییرات رنگ پوست ممکن است علائمی از بیماری‌های پوستی نظیر سرطان پوست یا دیگر مشکلات باشند. بنابراین در صورتیکه همراه با تغییر رنگ پوست درد، حساسیت، قرمزی یا خونریزی وجود داشت یا متوجه تغییر رنگ، شکل یا اندازه خالی که از قبل داشته‌اید شدید به متخصص پوست مراجعه کنید.

پرپشت شدن مو هنگام بارداری

بسیاری از خانم‌های باردار متوجه پرپشت شدن موها می‌شوند. ولی در واقع تعداد موها اضافه نمی‌شود، بلکه کمتر از دوران غیربارداری می‌ریزد. آنچه رخ می‌دهد در حقیقت این است که به طور طبیعی همواره 85 تا 95% موهای شما در حال رشد است و 5 تا 15 درصد بقیه در مرحله استراحت قرار دارد. موهای در حال استراحت پس از طی این دوره می‌ریزند (اغلب هنگام برس کشیدن یا شستن) و به جای آن‌ها موهای جدید می‌روید. در خانم‌ها به طور متوسط روزی 100 تار مو می‌ریزد.
هنگام بارداری مقادیر زیاد استروژن موجب طولانی شدن دوران رشد مو می‌شود و بنابراین مقدار کمتری از موها وارد مرحله استراحت می‌شوند. در نتیجه تعداد کمتری از موها می‌ریزد و آن‌ها پرپشت‌تر و در عین حال خوش حالت تر به نظر می‌رسند. (بعد از زایمان سطح استروژن در خون پائین می‌آید و تعداد بیشتری از موها وارد مرحله استراحت شده سپس می‌ریزند). بعضی از خانم‌ها متوجه تغییراتی در بافت مو و براق شدن آن‌ها نیز می‌شوند، البته در تمام خانم‌ها قبل و بعد از زایمان تغییرات چشمگیری در موها بوجود نمی‌آید. تغییرات عمده اغلب در خانم‌هایی دیده می‌شود که دارای موهای بلند هستند.

افزایش موهای صورت و بدن

متأسفانه در دوران بارداری ممکن است رشد موهای بدن زیاد شود که احتمالاً به علت افزایش ترشح هورمون‌هایی است که آندروژن خوانده می‌شوند. علاوه بر موهای جدیدی که بر صورت می‌روید، ممکن است شما شاهد رویش موهایی در روی پستان‌ها، شکم یا پشت نیز باشید. برای رهایی از شر این موها می‌توانید آن‌ها را از ریشه بیرون بکشید یا با تیغ و یا موم آن‌ها را از بین ببرید. استفاده از روش‌هایی که موها را برای همیشه از بین می‌برد نظیر لیزر و الکترولیز در دوران بارداری چندان بی خطر نیست علاوه بر آن دردناک است و می‌تواند به ناراحتی شما که به علت بارداری تحمل بعضی شرایط تا حدی برایتان دشوار است، بیفزاید. در اغلب موارد 3 تا 6 هفته پس از تولد نوزاد، این موها از بین می‌روند.

تسریع رشد ناخن‌ها

بله ولی ممکن است شما متوجه این تغییر نشوید. در بعضی خانم‌های باردار ناخن‌ها محکم‌تر شده ولی در بعضی دیگر نرم‌تر و شکننده تر می‌شوند. این تغییرات موقتی است و مدتی پس از زایمان به حالت قبل باز می‌گردد. می‌توان با استفاده از دستکش‌های پلاستیکی هنگام شستن ظروف و نظافت منزل و همچنین مصرف کرم‌های مرطوب کننده از ناخن‌ها مراقبت کرد، به خصوص اگر شکننده هستند.

درد پستان در بارداری

درد پستان بیشتر به علت تولید بیش از حد هورمون‌های استروژن و پروژسترون است. افزایش ترشح این هورمون‌ها موجب افزایش جریان خون و تغییرات نسج پستان می‌شوند و در نتیجه ممکن است شما در پستان‌هایتان احساس تورم، درد، سوزش، گزگز و حساسیت غیرعادی در لمس داشته باشید. بعضی از خانم‌ها معتقدند که این ناراحتی مانند حالت تشدید شده درد پستان‌ها درست قبل از شروع قاعدگی است. حساسیت پستان در لمس یکی از علائم اولیه بارداری است و معمولاً حدود هفته 4 تا 6 بارداری شروع شده و در تمام طو ل سه ماهه اول باقی می‌ماند.

تغییرات دیگر

در حدود 8 هفتگی پستان‌ها شروع به بزرگ شدن می‌کنند و در تمام دوران بارداری مرتب بزرگتر می‌شوند. ممکن است پستان‌هایتان یک یا دو سایز بزرگ‌تر شود. به خصوص اگر اولین بار است که باردار شده‌اید. ممکن است پستان‌هایتان خارش داشته باشد، زیرا پوست روی آن مرتباً درحال کش آمدن است. حتی ممکن است خطوطی نیز روی آن‌ها بوجود آید. ولی اگر پستان‌هایتان خیلی بزرگ نشد، نگران نشوید. این حالت نیز طبیعی است و به هیچ وجه به معنای آن نیست که شما قادر به شیر دادن نخواهید بود. ممکن است وریدها از زیر پوست قابل رویت باشند و نوک پستان نیز پر رنگ‌تر و بزرگ‌تر شود (رنگدانه هایش بیشتر شود). بعد از اولین ماه‌ها، آرئول ها - یعنی قسمت دایره ای رنگدانه دار دور نوک پستان - نیز پر رنگ‌تر و بزرگ‌تر می‌شود. ممکن است پیش از این متوجه برآمدگی‌های کوچک در آرئول نشده باشید ولی در دوران بارداری امکان دارد این برآمدگی‌ها که نوعی جمع چربی هستند و توبرکول های مونت گومری خوانده می‌شوند، خیلی بزرگ‌تر شوند. این تغییرات، پستان‌های شما را آماده شیردهی می‌کند.
در طول آخرین ماههای بارداری ممکن است ماده زرد رنگ غلیظی از سینه شما نشت کند. این ماده کولوستروم یا آغوز (Colostrum) خوانده می‌شود و نوعی شیر مخصوص است که در روزهای اول شیردهی ترشح می‌شود. با این حال اگر چنین نشتی بوجود نیامد، نگران نشوید. پستان‌های شما در حال تولید کولوستروم است حتی اگر شما آثاری از آن مشاهده نکنید.

کاهش درد

بهترین راه، استفاده از سینه بندهای مناسب است. ممکن است در دوران بارداری استفاده از سینه بندهای فنردار برای شما ناراحت کننده باشد. سینه بندهای نخی بهتر و راحت‌تر از انواعی هستند که از الیاف مصنوعی تهیه شده‌اند. برای پیشگیری از سائیدگی، سینه بندی را انتخاب کنید که از پارچه نرمی تهیه شده و نزدیک نوک پستان درز ندارد. سینه بندی که در طول روز استفاده می‌کنید باید به نگهداشتن پستان‌ها کمک کند، بنابراین از یک سینه بند مخصوص بارداری استفاده کنید. (در طول سه ماهه سوم می‌توانید یک سینه بند مخصوص شیردهی تهیه کنید چون در صورتی که بخواهید فرزندتان را شیر بدهید به زودی به آن نیاز خواهید داشت). در طول شب از سینه بندهای مخصوص خواب در دوران بارداری استفاده کنید که از الیاف نخی و نرم تهیه شده و در فروشگاه لوازم بارداری موجود است. به خصوص لازم است که هنگام انجام حرکات ورزشی از یک سینه بند کاملاً اندازه و فیکس استفاده کنید زیرا پستان‌های شما سنگین‌تر شده‌اند. سینه بندی که مخصوص حرکات ورزشی تهیه شده باشد به نگهداشتن پستان‌ها کمک بیشتری کرده و ناراحتی شما را به حداقل می‌رساند. هنگام خرید سینه بند دقت کنید که آن‌ها را کمی بزرگ‌تر از اندازه خود تهیه کنید تا جای اضافی برای رشد پستان‌ها و بزرگ‌تر شدن آن‌ها در حد یک یا دو سایز (هم در سطح cup سینه بند و هم در سطح دوره آن) را داشته باشد. بهترین کار آن است که سینه بندی را بخرید که اگر قزن قفلی آن را در حد تنگ‌ترین اندازه ببندید کاملاً مناسب و اندازه باشد. بنابراین جای کافی برای گشاد کردن خواهد داشت. بهتر است، درست قبل از زایمان یک سینه بند مخصوص شیردهی بخرید.
منبع: دکتر مریم حجاران، دکتر محمد پورفخاران، مرضیه نوری آق قلعه، 9 ماه چشم انتظاری، انتشارات ابتکار دانش، قم، چاپ اول، 1386