نویسنده : نیکو پرهیزگاری
اشاره:
نگرش و آگاهى غربى ها از گذشته و دیرینه اسلام چگونه شکل مى گیرد؟ این پرسشى است که پاسخ آن در نگاه به تحولات فرهنگى اخیر در جغرافیاى غرب و بویژه امریکا به راحتى قابل مشاهده است."تاریخ اسلام: معرفى بسیار اجمالى"، عنوانى است که بر پیشانى مجموعه اى از انتشارات دانشگاه آکسفورد آمریکا رقم خورده و " آدام جى. سیلورستاین" در آن کوشیده است تاریخ اسلام را به صورت بسیار اجمالى و گذرا معرفى نماید. این اقدام سیلورستاین در اروپا به دو صورت با مخاطب خود ارتباط برقرار کرده و اروپائیان را با اسلام آشنا مى کند؛ نسخه چاپى آن با 95/11 دلار و نسخه الکترونیکى و دیجیتالى آن نیز با 95/8 دلار در دسترس همگان است. گزارشى در این باره را بخوانید:
جهان اسلام و فرهنگ اسلامى در دهه اخیر بیش از پیش در غرب معرفى شده است، به گونه اى که مقالات و کتاب هاى بى شمارى با هدف معرفى تاریخ اسلام و نقشى که در رویدادهاى سیاسى جهان ایفا کرده، در اروپا و آمریکا به چاپ رسیده است. در عین حال، از آنجا که در اسلام دین و سیاست به شکلى منحصر به فرد در هم تنیده شده است، در جوامع غربى نیزپرداختن به تاریخ اسلام بسیار بیشتر به طور مثال، پرداختن به تاریخ آیین بودایى یا حتى تاریخ مسیحیت حائز اهمیت است.
از همین رو، انتشارات دانشگاه آکسفورد آمریکا در مجموعه "معرفى هاى بسیار اجمالى" خود دست به معرفى بسیار اجمالى تاریخ اسلام زده است. این کتاب که نگارش آن را آدام جى. سیلورستاین، پژوهشگر و استاد مطالعات خاور میانه و خاور نزدیک دانشگاه آکسفورد بر عهده داشته است، ژانویه 2010 (دى ماه 1388) به دو شکل چاپى (144 صفحه) و دیجیتالى به عنوان کتابى آکادمیک جهت تدریس در دانشکده مطالعات خاور میانه دانشگاه آکسفورد منتشر شد.
این کتاب با مرور اجمالى و در عین حال، شفافِ چگونگى ظهور و گسترش اسلام از قرن هفتم تا بیست و یکم میلادى آغاز مى شود و به شرح اجمالى قصص اسلامى و تاریخ اسلام مى پردازد. این کتاب، گسترش تدریجى جامعه اسلامى را که در ابتدا جامعه اى بومى و کوچک بوده است و در نهایت به جامعه اى جهانى با دینى بین المللى که بیش از یک میلیارد پیرو دارد تبدیل شده، به روشنى نشان داده است. آدام جى. سیلورستاین در کتاب خود به بررسى چگونگى تبدیل شدن اسلام از دینى در عربستان مهجور قرن هفتم میلادى به مهم ترین موضوع مورد توجه جهان امروز پرداخته است و در عین حال، نشان داده که شناخت مردم در غرب درباره ظهور و گسترش اسلام چگونه و از چه طریقى حاصل شده است. سیلورستاین به عنوان یک تاریخدان، به اعراب، ایرانیان و ترک ها به عنوان مردمى که تاریخ اسلام را شکل داده اند نیز مى پردازد و همچنین درباره سه نهاد نمایانگر اسلام یعنى مسجد، جهاد و خلافت شرحى اجمالى ارائه مى دهد. کتاب "تاریخ اسلام: معرفى بسیار اجمالى" در نهایت به تحلیل نقشى که تاریخ اسلام در هر دو حوزه دین و سیاست ایفا کرده است، مى پردازد و البته تأکید مى کند که تاریخ در جوامع مسلمان جایگاه منحصر به فردى دارد و این جایگاه را با جایگاه بى اهمیت آن در جوامع غربى مقایسه مى کند؛ جوامعى که به تاریخ به جز چیزى غیرقابل تکرار نگاه نمى کنند.
حال سؤال این است که تاریخ واقعاً حائز اهمیت است؟ باید گفت که بحث این کتاب بر سر این نیست، بلکه بر سر این است که "تاریخ اسلام" حائز اهمیت است. این کتاب علاوه بر معرفى موجز تاریخ اسلام، به مباحثى که در حوزه مطالعه آن وجود دارد و اهمیت بسیار این تاریخ مى پردازد، تاریخى که به گفته سیلورستاین، نزد مسلمان و غیرمسلمان به یک اندازه حائز اهمیت است.
کتاب به گفته ناشرش پژوهشى تاریخى را درباره منشأ و گسترش تدریجى اسلام در خاور میانه ارائه مى دهد و به شرح فرهنگ غنى اسلامى و مذهب در جوامع مسلمان مى پردازد. کتاب سیلورستاین در عین حال، قصص، منابع و اهمیت تاریخ اسلام و این موضوع را که چگونه حال و آینده جوامع مسلمان را رقم زده است، شرح مى دهد.
در عین این که مجموعه پرفروش "معرفى هاى بسیار اجمالى" انتشارات دانشگاه آکسفورد تا کنون بیش از سه میلیون نسخه در سراسر جهان فروش رفته است، کتاب سیلورستاین نیز در ماه هاى اخیر از پرفروش ترین کتاب هاى حوزه تاریخ و دین بوده و هر پنج ستاره وبسایت آمازون را از سوى مشتریان آن دریافت کرده است.
این گونه است که نشریه "سعودى گزت" در معرفى آن مى نویسد: "تلاش موفقیت آمیز سیلورستاین در معرفى موجز و خواندنى تاریخ اسلام شایان تقدیر است. این کتاب بى تردید براى دانشجویان مشتاق از هر دین و مذهبى آموزند ه است. کتاب او به مجموعه کتاب هاى تحت عنوان"معرفى هاى بسیار اجمالى" انتشارات دانشگاه آکسفورد اعتبار بخشیده است."
همچنین مارک ارونسون در نشریه "اسکول لایبررى"، کتاب سیلورستاین را کتابى موجز و درخشان معرفى مى کند که در عین خلاصه بودن، دیدگاه هاى فرهنگى - تاریخى مهمى را در هر صفحه خود مطرح مى سازد. ارونسون مى نویسد: "کتاب سیلورستاین واقعاً اعجاب انگیز و خواندن آن براى تمام افراد، از کلاس هشتم دبیرستان به بعد، ضرورى است. مجموعه "معرفى هاى بسیار اجمالى" در مجموع، ایده اى هوشمندانه است و هر کتاب در این مجموعه چه از نظر طول و عرض و چه از نظر ضخامت واقعاً بسیار کوچک است؛ به گونه اى که هر یک از این کتاب ها را مى توانید به سادگى در جیب خود جاى دهید و دیگران به دشوارى مى توانند وجود آن را در جیب شما تشخیص دهند. البته خلاصه بودن به تنهایى ویژگى چندان مهمى نیست، چرا که مى شود خلاصه و در عین حال، کسالت آوربود، خلاصه و در عین حال، احمقانه بود. اما کتاب سیلورستاین خلاصه و در عین حال، درخشان است، چرا که به ما در درک هر چه بهتر جهانى که در آن زندگى مى کنیم، کمک مى کند. با خواندن این کتاب، تاریخ اسلام را به ناگهان بسیار جذاب، قابل فهم و مرتبط با تاریخ دیگر نقاط جهان از جمله غرب مى یابیم. این کتاب، بسیار شفاف، شیرین، هوشمندانه و شگفت انگیز است. حتماً آن را بخوانید."
عناوین فصل هاى مختلف کتاب به شرح زیر است:
"تاریخ اسلام"، "انسان ها و فرهنگ ها"، "نهادها"، "منابع"، "رویکردهاى متناقض"، "اهمیت از منظر دینى"، "اهمیت از منظر سیاسى" و "استنتاج".
درباره نویسنده
دکتر آدام جى. سیلورستاین پژوهش هاى خود را بر حوزه فرهنگ و تمدن خاور نزدیک از دوران باستان تا دوران اسلامى متمرکز کرده است. از پروژه هاى در دست تحقیق او مى توان به تاریخ خاور نزدیک و جغرافیاى عرب و ایرانى اشاره کرد. او هم اکنون دروسى چون "تاریخ اسلام" و "اشتراکات مسیحیان و مسلمانان" را در دانشگاه آکسفورد تدریس مى کند. از آثار اوست: "سیستم پُست در جهان اسلام، دوران ماقبل مدرن" (انتشارات دانشگاه کمبریج - مجموعه پژوهشى دانشگاه کمبریج در حوزه تمدن اسلامى - 2007) و "جهان بینى اسلامى در قرون وسطى: جغرافیاى عرب از منظر تاریخى" (انتشارات بلک ول - 2007).درباره مجموعه
مجموعه "معرفى هاى بسیار اجمالى" انتشارات دانشگاه آکسفورد 253 عنوان کتاب را دربرمى گیرد. این مجموعه، معرفى هایى دقیق و موجز را حول موضوعات بسیار متنوع، از اسلام گرفته تا جامعه شناسى، سیاست، نظریه هاى ادبى، تاریخ، باستان شناسى و کتاب مقدس ارائه مى دهد. در هر کتاب این مجموعه سؤالاتى نیز حول موضوع کتاب مطرح و پاسخ داده مى شود، از این قبیل که آن موضوع خاص چطور گسترش یافته و چه تأثیرى بر جامعه گذاشته است. نهایتاً مى توان گفت که این مجموعه هر رشته آکادمیکى را پوشش مى دهد و در حکم کتابخانه اى در دسترس و سرشار از کتاب هاى مرجع براى دانشجویان تمام رشته هاست. به ادعاى ناشر، هر حوزه مطالعاتى مهم و جالب و همچنین هر موضوعى که براى مخاطب عام از جذابیت برخوردار باشد، در این مجموعه مى گنجد.منابع:
وبسایت انتشارات دانشگاه آکسفورد
وبسایت آمازون
وبسایت نشریه اسکول لایبررى
وبسایت دانشکده مطالعات شرق، دانشگاه آکسفورد
منبع ماهنامه پگاه حوزه شماره 281
