بودا و کالکی: دو تجلی ویشنو

ویشنو در نهمین تجلی خود در عصر کالی یوگا (عصر حاضر) به هیأت بودا (1) نمایان شد در آئین هندو تجلی ویشنو در بودا آشکارا برای تحت الشعاع قرار دادن آئین بودا انجام گرفته و با تجلیات دیگر ویشنو کاملاً تفاوت دارد در این روایت تجلی ویشنو به هیأت بودا نه در جهت انجام کارهای قهرمانی و حفظ فضیلت ها که برای گمراه کردن و حمایت از کارها اهریمنی صورت می گیرد و از این دید بودا مبلغ اندیشه هائی است که گناهکاران و فرودستان را به مخالفت با خدایان وا می دارد و آنان را وا می دارد که به خدایان کهن و سنتی خویش روی آورند.
آنچه بودا در این تجلی مطرح می شود نظری تحریف شده است و با آنچه که پیروان بودا از تعالیم او می جویند تفاوت دارد. بودا در این تجلی بر آن است که جهان را آفریدگاری نیست، روح جهان و برهما را مفهومی نیست، و ویشنو و شیوا تنها نامی است. سه خدای برتر آئین هندو از این دید موجودات میرا و چون مردمان اند. نظریه سنساره و اندیشه های پیوسته بدان که در آئین هندو مردمان را به پیروی از وظیفه خویش و در محدوده کاست خویش ماندن را می آموزد از دید بودا ارزشی نیست و مرگ خوابی آرام بخش در جهت نیستی است و بهشت و دوزخ بر زمین است؛ یکی به شادمانی می نشیند و دیگری رنج می برد. قربانی دادن را ارزشی نیست چرا که تنها راه رهائی ممکن در رهائی فرد از نادانی است.
در این تحریف جستجوی آرامش پیروی از لکشمی است و لکشمی زنی است که مریدان را می آموزد که از آنجا که تن پس از مرگ متلاشی می شود پس باید بهشت را بر زمین و از طریق لذات جنسی به دست آورد.
برخی از این نسبت ها خاستگاهش در آئین هندو است و با تلاش وارستگی آئین بودا فاصله دارد. اساطیر و کیهان شناسی افزوده شده بر آئین بودا این کیش را به صورت آئینی مردمی درمی آورد و چنان می شود که آئین بودای عامه با آئین فلسفی بودا تفاوت دارد. [به عبارت دیگر به سببب رودروئی آئین بودا با کیش برهمنی، برهمنان تدبیری می یابند و با مطرح ساختن تجلی خدای هندو، ویشنو، در بودا به جای طرد نامیسر این آئین بزرگ، بودا و نظرات او را تحریف و از او به عنوان نماد توهم و نیروی گمراه کننده ویشنو یاد می کنند و به یک تیر دو نشان می زنند، یعنی هم بودا را انکار نمی کنند و هم آئینش را خاستگاه گمراهی مردمان فرودست می دانند و از این دید آئین او را تقبیح می کنند].

کالکی

زمان دهمین و آخرین تجلی ویشنو هنوز فرا نرسیده است و در پایان عصر حاضر به وقوع می پیوندد. زندگانی اجتماعی و معنوی به نازل ترین حد نزول می کند و موجبات زوال نهائی را فراهم می سازد. در این عصر مردمان کوته بین، دارای قدرتی محدود و از قدرت خویش برترین بهره را می جویند. فرمانروایان رعایای خویش را می کشند و مردمان همسایگان خویش را و هیچ چیز معنوی را ارزشی نیست. حتی برهمنان را یارای خاموش کردن مردمان نیست و آنان نیز به راه خود می روند. مردمان جویای زر و زورند و ارزش های واقعی را ارزشی نیست. حقیقت و عشق از زمین ناپدید و دروغ معیار همه چیز و لذت جسمانی تنها وسیله پیوند مرد و زن است. هند ارزش های مقدس را از دست می نهد و زمین به خاطر گنجینه های درون آن مورد نیایش قرار می گیرد. شعائر مقدس آئینی ناپدید می شود؛ شستشو تنها به خاطر پاکیزگی انجام می گیرد؛ رضایت متقابل جای مراسم ازدواج را می گیرد؛ گزافه گوئی و لاف زدن جای آموختن را فرا می گیرد؛ دزدان و غارتگران قوانین فرمانروائی را وضع می کنند و خود فرمانروا می شوند. سرانجام حتی تمدن و شهروندی از میان بر می خیزد. مردمان به زندگانی حیوانی رو می آورند؛ جز پوست درختان تن پوشی نمی پوشند؛ از میوه های جنگلی تغذیه می کنند و همه چیز در معرض نابودی قرار می گیرد و هیچ انسانی بیش از بیست و سه سال زندگی نمی کند.
در این مرحله از انحطاط ویشنو سوار بر اسبی سفید و به هیأت انسان بر زمین نمایان می شود. ویشنو در دهمین تجلی خود کالکی نام می گیرد؛ سراسر جهان را سواره و با شمشیری رخشان و آخته در می نوردد و بدی را نابود و با نابود کردن جهان آفرینشی دیگر بار آغاز می شود تا در مهایوگای آتی دیگر بار فضیلت ها ارزش یابند.

پی نوشت ها :

1-Budha

منبع مقاله: ایونس، ورونیکا؛ (1373)، شناخت اساطیر هند، باجلان فرخی، تهران: انتشارات اساطیر، چاپ دوم: 1381.