پژوهشگر: مسلم شیخی
زمان مناسب برای آموزش شنا ، سن ۷ یا ۸ سالگی می باشد. علمای تربیت بدنی و متخصصین آموزش شنا ، سن شش سالگی را برای آموزش انتخاب کرده اند.
وضع مطلوب اینست که از سنین پایین بچه آموزش را شروع نماید ولی در سنین پایین شنا را به صورت فنی یاد نمیگیرد. زیرا قدرت درک بعضی از حرکات را ندارد و هماهنگی لازم جهت یک مهارت به سختی ( هماهنگی دست و پای کرال سینه ) انجام می پذیرد. شنا برای کودکان زیر سه سال فقط به صورت شنای به اصطلاح سگی است که کودک سر را بیرون از آب نگه داشته و شنا می کند.
شنای بچه ها
شنا در نوزادان موجب افزایش هوش ، تمرکز حواس، هوشیاری و پیشرفت در روابط اجتماعی آینده آنها می شود. شنا هم از نظر حسی و هم از نظر فیزیکی تأثیر مثبت بر روح و روان نوزادان می گذارد.نوزادانی که در ماه های اولیه زندگی یعنی حدود ۶ تا ۱۰ ماهگی شنا می کنند ، احساس امنیت و آسایش و آرامش بیشتری دارند. بچه ها به علت کم بودن جاذبه آب ، آزادی عمل بیشتری بدست می آورند. برای آموزش شنا ، والدین نیز می توانند در کنار آنها شنا کرده و لذت آموزش را درک کنند. به یاد داشته باشید آموزش شنای کودکان باید تحت نظارت مربی های مخصوص صورت بگیرد.
در ابتدا کودک خود را با زور و اجبار داخل آب نکنید، بلکه به او فرصت دهید ، با آب آشنایی بیشتری پیدا کند! بسیاری از بچه ها قبل از آنکه بتوانند راه بروند قادر به شنا کردن هستند. شنا باعث تقویت ماهیچه ها و افزایش حجم ریه می شود .
به علاوه الگوی خواب شبانه کودکانی که شنا می کنند ، بسیار منظم می شود.
اولین چیزی که بعد از مدتی شنا می توانید در کودک خود مشاهده کنید، اعتماد به نفس و احساس استقلالی است که در او رشد یافته است.
بچه های ۶ تا ۱۰ ماهه ، قادر هستند در زیر آب به مدت ۵ دقیقه شنا کنند و نفس خود را نگاهدارند.
روش تدریس شنا
برای اینکه هنگام تدریس شنا موقعیت خوبی داشته باشید، ضروری است به مراحل سنی توجه داشته باشیم. مربی باید تلاش نماید در صورت امکان کلاس را به وضع ایده آل در آورد . برای رسیدن به این اهداف رعایت موارد زیر ضروری است :الف) توجه به تعداد شاگردان کلاس شنا
بر طبق اصول ایمنی نباید تعداد افراد کلاس از ۱۵ ۱۰ نفر بیشتر باشد. با در نظر گرفتن این ویژگی است که مربی می تواند با یکایک شاگردان کار و تمرین نماید و اشتباهات فردی را اصلاح و ترمیم نماید.
ب) محل تمرینات
توجه به سرپوشیده بودن یا نبودن استخر از نکاتی است که باید به آن توجه شود. عمق آب در مورد مبتدی ها نباید از حدود سینه تجاوز نماید.
برای آموزش شنا بهتر است که قسمت عرضی انتهای استخر مجهز به پله باشد و در صورت نبودن پله از پله های متحرک آهنی استفاده شود و با این عمل می توانیم محل ورود وخروج به استخر را برای مبتدیان آسان نماییم .
مقدمات شنا
درجه حرارت آب و هوا
۱) غوطه وری
کار آموز شناگر باید بیاموزد که خود را مطمئن و متناسب در آب متعادل کرده و با اراده خود را به زیر آب کشیده و جهات مختلف را تشخیص دهد .
او باید زمانی که در آب غوطه وراست چشم هایش را باز نگهدارد . در ابتدا کار آموز به محض اینکه سرش را از آب بیرون آورد چشم هایش را تند تند دست می کشد این عمل نشان دهنده ترس زیاداست . با صبر و حوصله و تحمل زیاد می توان این ترس را از کار آموز گرفت . در نتیجه کارآموز باید یاد بگیرد که چشم های خود را در مدت طولاتی تری در آب باز نگاهدارد و یا بهتر خود را در آب به حالت غوطه وری در آورد . بدین ترتیب کار آموز شناگر تجربه های لازم را برای پیشرفت در مراحل بعدی پیدا خواهد کرد.
نکته : در هنگام فرو رفتن ساده در آب سر باید به تدریج زیر آب فرو رود .
صورت باید روی آب قرار گیرد و عمل بازدم ( نفس را خالی کردن ) در زیر آب صورت گیرد .
۲) پرش در آب
برای کسب اطمینان بیشتر،پرش در آب نقش مهمی را ایفاء می نماید به خصوص اگر این پرش با غوطه وری همراه باشد . پرش در آب اگر با غوطه وری همراه باشد، جسارت کارآموز شناگر را زیاد می کند و به او اعتماد به نفس خواهد داد . کارآموز شناگر روی لبه ی استخر می نشیند و داخل آب می پرد . بعد با حالت زانو جمع به داخل آب می پرد باید به کار آموز شناگر آموزش داد که پس از یک پرش در آب چگونه می تواند بدن خود را به حالت غوطه وری در آب در آورد.
۳) تنفس
در شنا تنفس یکنواخت و ارادی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است.تنفس و یا به طور کلی عمل دم و بازدم با ریتم حرکات شنا باید هماهنگ باشد،زیرا در غیر این صورت مانعی در اجرای حرکات شنا به وجودمی آید . پس کارآموز شناگر باید بیاموزد که چطور در آب به طور صحیح تنفس نماید .
با توجه به اینکه ورزش شنا احتیاج به استقامت زیاد دارد ، بنابراین باید خوب به این امر توجه شود . به کارآموز باید گفت که اگر نفس را در سینه حبس کند و خیلی آرام زانوها را به طرف شکم جمع کند و پاها را آرام از کف استخر جدا سازد ، در این صورت حالت شناوری پیدا می کند . یعنی به محض اینکه به زیر آب برود بلافاصله کم کم به سطح آب می آید و حالت شناور بودن خود را احساس می کند و از این کار لذت می برد . ناگفته نماندکه مربی چند بار این حرکت را قبل از کار آموز انجام می دهد .
۴) سرخوردن
یکی دیگر از اصولی که به عنوان اصل اساسی شنا می توان محسوب کرد سرخوردناست . پس از اینکه کار آموز شناگر قادر شد خود را بدون استفاده از دست و پا در آب غوطه ور نماید می توان سرخوردن را به او آموزش داد . پس از اجرای حرکات مناسب در آب قبل از هر چیز کارآموز شناگر باید بیاموزد که چگونه بدن خود را به حالت افقی روی آب حفظ نماید تا بدین وسیله بدنش را در آب متعادل نگاه دارد . با کسب تجربه کافی ، کارآموز شناگر می آموزد که پس از یک دم عمیق بدن خود را به حالت متعادل و مناسب در آب حفظ نماید . و از این حالت با گذاشتن پا به دیوار استخر و وارد آوردن فشار توسط پنجه های پا به دیوار ، کار آموز شناگر در مسیر شنا سر می خورد
سرخوردن بر روی آب می تواند به چند روش انجام شود:
بهترین روش در ابتدای آموزش اینست که مربی دست های شاگرد را در حالت شناوری گرفته و بکشد و بعد از کشش بلافاصله دست های شاگرد را رها کند تا اینکه شاگرد از سرخوردن لذت ببرد .
حالت دیگر این است که وقتی کارآموز شناگر به حالت شناور بر روی آب است ، مربی از کارآموز می خواهد که سر بخورد ، به محض سرخوردن ، مربی دستش را در کف پاهای شاگرد گذاشته واو را به طرف جلو هل می دهد . کار آموز از این حرکت خوشش می آید و می بیندکه به راحتی بر روی آب پیش روی می نماید
حالت دیگر اینست که مربی دست هایش را زیر شکم کارآموز شناگر قرار داده واو را به طرف جلو می برد سرخوردن بر روی آب با فشار یک پا به
دیواره استخر
برای اینکه شاگرد عمل شناوری توام با پیشروی در آب به حالت خوابیده بر روی شکم را حس نماید،لازم است که با کمک گرفتن از دیواره استخر و فشار پا به دیواره اینکار را انجام دهد ، مطابق شکل زیر شاگرد کنار استخر می ایستد و در حالی که دستهایش بالای سرش است ،آرنجها کشیده و بازوانش به گوشهایش چسبیده اند یک پایش را به دیواره استخر می گذارد . مایوی شناگر به دیواره چسبیده است بدن را به طرف جلو خم می نماید ( بدون اینکه سرش از دستانش خارج شود)با گرفتن یک نفس عمیق و با فشار به دیواره استخر توسط یک پا به طرف سطح آب سر می خورد و در این حالت دستها ،رانها و به طور کلی بدن کشیده است و سر هنوز در بین دستان قراردارد.
پس از تمام شدن هوای درون ششها و یا فرو افتادن پاها از حالت افقی می ایستد . به طور معمول بیشتر شناگران موقع بلند شدن و ایستادن از حالت سرخوردن به علت اینکه سرو بالاتنه را بالا میاورند در حالیکه هنوز پاهایشان زیر بدنشان قرار نگرفته است تلوتلو می خورند بایدبه آنان گفته شود موقعی که می خواهد بایستد وعمل سرخوردن شما تمام شده است قبل از خارج کردن سر و بالا تنه از آب اول پاها را به زیر شکم جمع نموده و به کف استخر و پس از اطمینان از اینکه پاهایتان روی زمین است سر را بلند کنید این حرکت را چند بار تکرار کنید
سرخوردن با استفاده از فشار دو پا بر دیوار استخر
در این مرحله کنار دیواره استخر ایستاده،دستها بالای سر قرار می گیرد . یک پا به دیواره استخر تکیه دارد و قسمت پشت ( ناحیه مایوی شناگر ) به دیواره استخر چسبیده است قسمت بالاتنه یعنی سر ، دستها و سینه را به قدری خم نموده و در آب قرار می دهیم . با گرفتن یک نفس عمیق در حالکیه سر و دستها کشیده و به سمت جلو است پای دیگر را بلند کرده و با گذاشتن کنار پائی که به دیواره ی استخر تکیه دارد،به دیواره ی استخر فشار وارد آورده و بدن را صاف می نمائیم و به طرف جلو سر می خوریم .در این مرحله چون نیروی هر دو پا مورد استفاده قرارمی گیرد، شنا گر با سرعت بیشتری به جلو می رود و در عین حال مسافت بیشتری را به حالت شناور طی می نماید .
سرخوردن از میان حلقه
کف پاها را به دیواره ی استخر بچسبانید ، دستهارابه اندازه ی عرض شانه باز و رو به جلو نگهدارید ، سر در میان دو دست قراردارد یا اینکه گوشها به بازوانچسبانده می شود . فاصله دیواره ی استخر تا حلقه باید ۵/۲ متر باشد و ارتفاع حلقه از سطح آب ۵/۱ متر باشد .پاها را محکم به دیواره ی استخر فشارداده و سربخورید ، برای اینکه بهتر زیر آب را ببینید ، می توانید از عینک استفاده کنید.
عمل سرخوردن از میان حلقه را چندین بار انجام دهید تا اینکه برای شما آسان شود . دستها تا لحظه ی آخر سر خوردن درجلو قرار دارد و هنگام ایستادن ابتدا روی پاهای خودبایستید و بعد بالاتنه ( سر و سینه ) را بالابیاورید، تا تلوتلو نخورید
نکاتی که باید در تمام مدت سرخوردن مورد توجه مربی قرار گیرد عبارتست از :
ـ کارآموز نباید هنگام سرخوردن خودش را روی آب بیندازد
ـ آرنج های دست خم نشود
ـ در حین شناوری عضلات بدن نباید به طور کامل منقبض شود
ـ در هنگام سرخوردن،دستها بیشتر از عرض شانه باز نشود
ـ بدن از دیواره ی استخر قبل از اقدام به فشار آوردن به دیواره ی استخر توسط پاها جدا نشود .
ـ در تمام طول مدت سرخوردن و شناوری سر از بین دستها خارج نشود .
ـ خم نمودن کامل بالا تنه تا کمر و گذاردن آن در داخل آب موقعی که با هر دو پا می خواهید به دیواره فشار وارد کنیم
هر قدر طول مدت نگه داری نفس بیشتر شود در نتیجه مسافت بیشتری رامی توان طی نمود . لذا بایداز یک نفس عمیق استفاده نمایید ( باید توجه داشت که در زمینه ی نگه داری نفس برای مدت طولانی نباید به شاگرد فشار وارد آورد. (در هنگام سرخوردن نبایستی بدن به زیر آب برود،زیرامقصود اینست که بدن در سطح آب حرکت کند)
مشخصات استخر
استخر، محل خصوصی است برای شنا ، شیرجه ، و واترپولو که در اندازه های مختلف ساخته می شود. ولی ، استخرهایی که در آنها مسابقات رسمی را برگزار می کنند باید دارای مشخصاتی معین باشد. این مشخصات از طرف فدراسیون بین المللی شنای آماتور ، که آن را فینا (FINA ) می خوانند به شرح زیر تعیین شده است:طول :
۵۰ متر ؛ عرض: حداقل ۲۱ مترعمق :
حداقل ۸۰/ ۱ مترتعداد خطوط :
۸ خط ( عرض هر خط ۵/ ۲ متردر استخرهایی که رکوردگیری می کنند، دمای آب باید ۲۲ تا ۲۴ درجه سانتی گراد باشد.
لباس شنا
لباس مخصوص شنا یک شلوار کوتاه و چسبیده به بدن است که باید وزن آن بسیار کم باشد و آب را در خود نگاه ندارد. طبق مقررات بین المللی ، شلوار شنا هنگام مسابقات بین المللی و رکوردگیری ، باید از پارچه ای به رنگ تیره و به صورت یک تکه باشد.در حال حاضر لباس شناگران را از پوست کوسه ها درست می کنند که کل بدن را می پوشاند
خطرات شنا
شنا یک ورزش سالم است و در مقایسه با ورزش های دیگر خطرات کمتری در پی دارد. با این وجود تعداد کمی خطرات وجود دارد که در زیر می آید:غرق شدن و استنشاق آب به دلیل:
ـ شرایط ناسازگار آب که باعث آبپوشیدگی یا آب گرفتگی شناگر می شود یا استنشاق آب را در پی داردـ این که دیگران برای بازی یا عمداً سرمان را به زیر آب فشار دهند
ـ خستگی مفرط یا بی هوشی
ـ ناتوانی از طریق بیهوشی حاصل از شنا در آب های کم عمق (یا بیهوشی غواص که نفس را زیر اب حبس کرده)، حمله قلبی، نارسایی سینوس های شریانی یا شنای بیش از حد
اثرات مضر زیر آب ماندن:
ـ غرق شدن ناشی از استنشاق آب شور که حباب هایی در ریه ها ایجاد می کند که تنفس را مشکل می کندـ علایم بیماری و سندرم ناشی از استنشاق آب شور
ـ شوک دمایی ناشی از پریدن در آب (خیلی سرد یا خیلی گرم) باعث ایست قلبی می شود
ـ برآمدگی استخوانی در کانال گوش که نتیجه فرو رفتن طولانی مدت آب در کانال گوش است و موسوم به گوش شناگران است
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی:
ـ کلر گند زدا pH آب را افزایش می دهد. مقدار زیاد pH ممکن است باعث سوزش چشم یا پوست شود.ـ استنشاق کلرٍ؛ استنشاق طولانی مدت مقادیر کم کلر موجود درسطح آب ممکن است اثرات مخربی بر ریه ها بگذارد به خصوص برای کسانی که آسم دارند. این مشکل ممکن است با استفاده از استخر هایی که سیستم تهویه بهتری دارند حل شود. با یک استخر روباز با نتیجه بهتری مواجه می شویم.
ـ قرار گرفتن طولانی مدت در برابر کلر اثرات مخرب آرایشی دربر دارد. مثلا رنگ مو را تغییر می دهد. کلر ساختار مو را خراب می کند و آن را مجعد و پیچیده می کند. کلر می تواند مس را در خود حل کند که این خاصیت باعث می شود رنگ مو تغییر کند. مراقبت خوب از استخر می تواند مقدار مس موجود در آب را کاهش دهد. تر کردن مو با استفاده از مایعات لغزنده مخصوص قبل از ورود به استخر می تواند جذب مس را کاهش دهد.
ـ کلر حتی بعد از چند بار شستن معمولاً به صورت بی آب روی پوست باقی می ماند. این کلر وقتی دوباره در یک ترکیب آبدار (آبپوشیده) برگردد بدبو می شود (وقتی بزاق روی آن ریخته شود یا در طی دوش گرفتن و غیره)
عفونت:
ـ آب بسته به نوع آن محل ایده آلی برای باکتری ها، انگل ها، قارچ ها و ویروس ها است.ـ عفونت پوست حاصل از شنا یا حمام باعث بیماری ترک خوردن بین انگشتان پا می شود. آسان ترین روش برای رفع این مشکل تمیز کردن بین انگشتان پاست.
ـ انگل های میکروسکپی مثل کریپتوسپوریدیوم می توانند در برابر کلر مقاومت کنند و اگر شناگر آن را ببلعد دچار بیماری های اسهالی می شود.
ـ بیماری های گوش، التهاب گوش میانی، التهاب گوش خارجی
ـ وقتی تعادل میزان کلر موجود در آب به هم بخورد ممکن است بیماری های جدی همچون برونشیت مزمن و آسم به وجود آید.
فعالیت های خود شناگران:
ـ صدمات ناشی از فعالیت زیاد؛ به عنوان مثال شنای پروانه مسابقه ای (پروانه سرعت، و نه استقامت) ممکن است باعث مقداری کمر درد شود شامل شکستن استخوان های ستون فقرات در موارد نادر و درد شانه ها پس از سالهای متمادی تمرین، شنای قورباغه ممکن است باعث درد مچ پا و درد مفاصل ران شود، شنای آزاد و کرال پشت ممکن است باعث ورم زانو شود.ـ نفس نفس زدن بیش از حد برای نگه داشتن نفس در زیر آب باعث می شود که دی اکسید کربن در خون کم شود و در نتیجه کم شدن متوالی هوشیاری بموجب بیهوشی می شود.
شرایط نامساعد جوی و وضع نابسامان آب:
ـ جریان ها از جمله موج و رود ها می تواند خستگی مفرط را به دنبال داشته باشد و شناگران را به دور از ناحیه سالم هدایت کند یا آنها را به زیر آب بکشد.ـ باد، موج را زیاد می کند و می تواند باعث از دست رفتن کنترل شناگر شود.
ـ کم شدن حرارت بدن در اثر شنا در آب های سرد می تواند به سرعت باعث خستگی مفرط یا بیهوشی شود.
ـ شدت آفتاب سوختگی می تواند با انعکاس نور به وسیله سطح آب و نپوشیدن لباس مناسب شنا بیشتر شود. ماندن زیاد در آفتاب می تواند یکی از علت های سرطان پوست باشد.
اشیاء موجود در آب:
ـ پروانه کشتی علت بزرگی برای صدمات است چه در وقت شنا در زیر قایق و نزدیک آن و چه هنگام بالا آمدن از قایقـ برخورد به شناگران دیگر یا به دیوار استخر یا سنگ یا قایق
ـ شیرجه زدن در آب هایی که اشیایی با عمق کم در آن هستند مخصوصاً در آب گل آلود (چون عمق آب را نمی بینیم)
ـ پای نهادن روی چیز های شکسته همچون شیشه خرده
منبع: آفتاب http://www.aftabir.com
