نويسنده: دکتر فاطمه گلشني
بارها و بارها در خبرها و صفحه ي حوادث روزنامه ها در مورد افرادي که صدمات بسيار شديد به ديگران وارد کرده اند و سپس آن ها را کشته اند مطالبي شنيده يا خوانده ايم. به عنوان مثال مردي که دخترهاي جوان را مي دزديد، آن ها را مورد تجاوز قرار مي داد و سپس بدن آن ها را تکه تکه مي کرد و نمونه هايي از اين دست.
بسياري از اين گونه افراد به اختلال شخصيت ضد اجتماعي مبتلا هستند. اين افراد ديوانگي و بدي را با هم دارند. البته بايد متذکر شد همه ي شخصيت هاي ضد اجتماعي اين گونه نيستند و اقليت کمي از اين افراد اعمال غير اخلاقي و غير قانوني انجام مي دهند. اين افراد نمي خواهند فردي معمولي باشند و سعي دارند تصوير خشني از خود ارائه دهند و بدون اين تصوير احساس مي کنند فرد ضعيفي هستند که ديگران مي توانند از آن ها سوء استفاده کنند. بنابراين طوري خود را نشان مي دهند که ديگران آن ها را جدي بگيرند، فاصله شان را با آن ها حفظ کنند و از آن ها دور باشند. حالت هاي رفتاري، لباس ها و نگرش هاي شان به گونه اي است که تصوير خشني را به نمايش مي گذارند. اين افراد معمولاً به دليل سرقت، رفتارهاي غير اخلاقي و استفاده از مواد مخدر در مراکز پليس پرونده دارند.
اين شخصيت ها، کسي را نداشته اند که براي آن ها يک الگوي اخلاقي باشد و به همين دليل فاقد وجدان و خودآگاهي هستند و از صدمه زدن به ديگران احساس شرم و ندامت نمي کنند، آنان به خود مي گويند: « هرکس به من بدي کرده اصلاً احساس گناه نداشته است چرا من بايد از کارهايم احساس گناه کنم». گرچه اين جمله مي تواند تا حدي درست باشد اما شخصيت ضد اجتماعي همه ي کارهايش را با اين جمله توجيه مي کند.
به جاي کسب اصول اخلاقي معمولاً عقايد مذهبي را به تمسخر مي گيرند، بدون مهارهاي اخلاقي دروني، خود را فردي آزاد مي دانند که هر کاري را بخواهند در هر وضعيتي انجام مي دهند. اين افراد به صورت دروني نمي توانند رفتارهاي خود را مهار کنند و تنها چيزي که مانع خلاف کردن آن مي شود، حضور پليس و تهديد به تنبيه شدن است. اين افراد بسيار فريبکارند و براي اين که از دست قانون و قرباني هاي شان فرار کنند و به رفتارهاي خلاف خود ادامه دهند، از نام هاي مستعار استفاده مي کنند. به هيچ طريقي نمي توان آن ها را از مشکلاتي که براي ديگران فراهم مي کنند آگاه کرد. معمولآً شغلي ندارند و با فعاليت هاي غير قانوني سريعاً پول و منفعت کسب مي کنند. ويژگي اصلي اين افراد، ناديده گرفتن حقوق ديگران است و براي شان دلبستگي، هم دلي و صميميت معنا ندارد. بساير خودخواه و در عشق ورزيدن ناتوان هستند. رياکاري، فقدان نگراني در مورد اعمال شان، فقدان هيجان هاي مناسب نسبت به ديگران نيز از ويژگي هاي مهم اين افراد است.
ملاک هاي تشخيص اختلال شخصيت ضد اجتماعي کدام اند؟
بي احترامي و ناديده گرفتن حقوق ديگران در همه ي موقعيت ها از ملاک هاي تشخيص اختلال شخصيت ضد اجتماعي هستند، اگر از 15 سالگي شروع شده باشند. اين الگو با سه مورد زير يا بيش تر نشان داده مي شود.
1- عدم هم نوايي با هنجارهاي اجتماعي و رفتارهاي قانوني ( فرد رفتارهايي انجام مي دهد که زمينه ي بازداشت او را فراهم مي کند).
2- فريبکاري ( مانند دروغ گفتن هاي مکرر، استفاده از نام هاي مستعار يا کلاهبرداري از ديگران براي کسب منفعت شخصي).
3- تکانشگري، يا شکست در برنامه ريزي.
4- تحريک پذيري، پرخاشگري و درگير شدن در نزاع هاي مکرر.
5- بي توجهي به امنيت خود و ديگران.
6- بي مسئوليتي به معني ناتواني در حفظ شغل و بي توجهي به تعهدات مالي.
7- عدم ندامت و پشيماني، به صورت بي تفاوتي نسبت به رفتار آزاردهنده يا ريکارانه و توجيه آن.
گلشني، فاطمه؛ (1389)، اختلالات شخصيت (مشکل از ماست يا ديگران)، تهران: نشر قطره، چاپ اول
/ج
