تألیف: حمید وثیق زاده انصاری
منبع: راسخون
منبع: راسخون
شهاب سنگها چه هستند؟ چگونه آنها بر روی سطح کره ی زمین فرود میآیند؟ کدام یک از آنها در میان شهاب سنگهای بسیار مشهور جهان قرار دارد؟ برای یافتن این موضوع ادامه ی مطلب را بخوانید.
جرمی که متعلق به فضای خارج از جو است به کره ی زمین میرسد و در فهرست شهاب سنگها جای میگیرد. موارد بسیاری از اجرام فرا زمینی وجود داشته اند که با سطح کره ی زمین برخورد داشته اند، در حالی که برخی دیگر از آنها تنها از جو کره ی زمین گذر کردند، قبل از این که نابود گردند. شهاب سنگها باعث برانگیختن توجه توده ی مردم بوده اند، چرا که یک عنصرِ راز آنها را احاطه کرده است. آنها از کجا میآیند؟ چه عاملی باعث میشود تا برخی از آنها وارد جو کره ی زمین گردند؟ آنها تا چه اندازه میتوانند خطرناک واقع گردند؟
تحقیقات فضایی و ستاره شناسی اطلاعات برخی اطلاعات جالب توجه را درباره ی برخی از این سؤالات آشکار ساخته اند و به طور کامل بر روی انواع شهاب سنگ ها تحقیق و بررسی نموده اند. اکثر شهاب سنگها قبل از این که به سطح کره ی زمین برسند متلاشی میگردند، در حالی که برخی دیگر از آنها به سطح کره ی زمین میرسند. شهاب سنگهای بزرگ بر روی سطح کره ی زمین حفره هایی را به وجود میآورند، در حالی که شهاب سنگهای کوچک خطر کمتری را به دنبال خود دارند.
تاریخ، موارد متعددی از برخورد شهاب سنگها با کره ی زمین را به ثبت رسانیده است. برخی از آنها در این جا ذکر گردیده‌اند.
ALH 84001: این شهاب سنگ در دسامبر سال 1984 در آلن هیلز واقع در قاره ی قطب جنوب پیدا شد. شکارچیان شهاب سنگ ایالات متحده ی آمریکا که بر روی پروژه ی ASMNET مشغول به فعالیت بودند این شهاب سنگ را کشف نمودند. هنگامی که این شهاب سنگ به کشف رسید جرم آن برابر بود با 93ر1 کیلو گرم و سنگ آن بر طبق گزارش‌ها یکی از گونه‌های قدیمی بود. تصور میشد که این شهاب سنگ از کره ی مریخ آمده باشد. بعدها، این باور پیدا شد که این شهاب سنگ اثراتی از حیات را در خود جای داده است و این ALH 84001 را از همه مشهورتر ساخت.
هوبا: این شهاب سنگ در مزرعه ی هوبا وست در نامیبیا قرار دارد و به خاطر جرم فوق العاده زیادتر آن به هیچ جای دیگری منتقل نگردیده است. این شهاب سنگ با جرمی برابر با 60 تن بزرگترین شهاب سنگی است که تا کنون به وسیله ی انسان شناخته شده است. شکل آن نیم ورقی است و از فلز تشکیل شده است. این باور وجود دارد که این شهاب سنگ در حدود 80000 سال پیش به زمین برخورد کرده باشد. در سال 1955، این شهاب سنگ به عنوان یک بنای یاد بود ملی اعلام گردید و از آن زمان به بعد باز دید کنندگانی را از بخشهای مختلفی از جهان به خود جذب نموده است.
حادثه ی تونگوسکا: انفجار تونگوسکا در ماه ژوئن سال 1908 در نزدیکی رود خانه ی تونگوسکا که اکنون بخشی از کشور روسیه است به وقوع پیوست. به احتمال بسیار زیاد، هوایی که از این شهاب سنگ بیرون زده شده است موجب ایجاد این انفجار گردیده باشد. انرژی پراکنده شده ناشی از بروز این انفجار تقریباً در حدود 1000 برابر بزرگتر از انفجار بمب در هیروشیما بوده است. بر طبق گفته ی شاهدان عینی این انفجار، این حادثه با درخششی از یک نور آبی روشن و صدایی که از سمت شرق به سمت شمال در حرکت بود آغاز گردید. بعداً، این صدا با امواج لرزهای همراه شد که در فاصله ی چند مایلی باعث شکسته شدن پنجره ها گردید. این شهاب سنگ یکی از مشهورترین شهاب سنگ های متلاشی شده بود که برای خود جایگاهی را در میان فهرست مشهورترین شهاب سنگ های جهان پیدا نمود.
شهاب سنگ ویلیامت: این یک شهاب سنگ آهن نیکلی است که در کشور ایالات متحده ی آمریکا و در نزدیکی ایالت ارگان به اکتشاف رسید. این شهاب سنگ بزرگترین شهاب سنگ پیدا شده در کشور ایالات متحده ی آمریکا و هم چنین ششمین شهاب سنگ بزرگ در کل جهان است. احتمالاً این شهاب سنگ در منطقه ای از زمین برخورد نموده است که اکنون بخشی از کشور کانادا است. این شهاب سنگ که از وزنی بالغ بر 5ر15 تن برخوردار است، یکی از شهاب سنگ های بسیار بزرگ در جهان محسوب میشود.
اورگوئل: این شهاب سنگ در سال 1864 در کشور فرانسه به زمین برخورد نمود و نسبتاً شهاب سنگی قدیمیتر است. سقوط این شهاب سنگ شامل سنگ هایی کوچک شد که منطقه ای وسیع را پوشش دادند. این شهاب سنگ از جمله شهاب سنگهایی است که متعلق به گروه کاندریت CL میشود. یکی از ویژگیهای برجسته ی این نوع شهاب سنگ این است که ترکیب آن درست مشابه با ترکیب خورشید است. این شهاب سنگ یکی از شهاب سنگهایی است که تحقیقات بسیاری بر روی آن به انجام رسیده است. این شهاب سنگ به منظور انجام مطالعاتی کاملتر بر روی ترکیب آن به دو قسمت تقسیم شد. در حال حاضر این شهاب سنگ به شکل چند تکه در موزه های مختلفی در اروپا و کشور ایالات متحده ی آمریکا نگه داری میشود.
مورچیسون: این شهاب سنگ با وزنی برابر با 100 کیلو گرم در میان بررسی شدهترین شهاب سنگها در جهان جای میگیرد. این شهاب سنگ در 28 سپتامبر سال 1969 در شهر مورچیسون واقع در ایالت ویکتوریا سقوط کرد. آنگاه به سه قسمت تقسیم شد و سپس نا پدید گردید، و از خود آثاری از دود را بر جای گذارد و به دنبال سقوط آن لرزه هایی احساس گردید. این شهاب سنگ که در گروه کاندریت های کربن دار دسته بندی میشود، در سرشار بودن از ترکیبات آلی مشهور است.
سیلاکوگا: این شهاب سنگ که در گروه کاندریتها دسته بندی میشود در 30 نوامبر سال 1954 در ایالت آلاباما با کرهی زمین برخورد نمود. این شهاب سنگ با نام شهاب سنگ هوج نیز شناخته میشود، چرا که بخشی از آن باعث جراحت وارد کردن به آن الیزابت هوج شد. جالب توجه این که، این شهاب سنگ نخستین جسم فرا زمینیای ثبت شدهای است که به یک انسان در ایالات متحده ی آمریکا صدمه وارد کرده است. گفته میشود که این شهاب سنگ به سه تکه تقسیم شده باشد؛ به این ترتیب، قطعه ی هاجز، قطعه ی مک کینی (ژولیوس مک کینی، یه مزرعه دار آفریقایی – آمریکایی، که آن را پیدا کرد)، و یک قطعه ی دیگر که در نزدیکی چایلدرزبورگ به زمین برخورد نمود.
کمپو دل سیلو: این گروهی از شهاب سنگهای آهنی است که به دسته ی اوکتاهیدراتها تعلق دارد. این نام هم چنین اسم منطقه ای در شمال غربی بوئنس آیرس است، مکانی که این شهاب سنگها پیدا شدند. ترجمه ی این کلمه "میدان آسمان" میشود. این منطقه هم چنان دارای تکه هایی از یک شهاب سنگ آهنی است. تکه هایی که تا کنون پیدا شدهاند جرمی بیش از 100 تن را تشکیل میدهند. این امر کمپو دو سیلو را به سنگینترین شهاب سنگ ثبت شده بر روی کره ی زمین تبدیل می‌نماید. بزرگترین تکه ی آن که وزنی برابر با 37 تن دارد، در رتبه ی دوم پس از شهاب سنگ هوبا قرار دارد. حفره هایی که به وسیله ی این شهاب سنگ به وجود آمده اند در محدوده ای به مساحت 20×3 کیلومتر قرار دارند و این باور وجود دارد تا از قدمتی 5000 ساله برخوردار باشند. پس از انجام مأموریتهایی بسیار در جهت یافتن جرم آهن در این حفره ها، نمونه های به دست آمده حاوی %90 آهن و %10 نیکل میشدند. در مجموع این نتیجه به دست آمد که این حفره ها به خاطر سقوط شهاب سنگها در این منطقه شکل گرفته اند.
کانیون دیابلو: شهاب سنگهای کانیون دیابلو که بخشهایی از یک سیارک هستند که باعث پدید آمدن حفرهی بارینگر در ایالت آریزونای ایالات متحدهی آمریکا گردیده است، در دسته ی اوکتا هیدرات آهن گروه بندی میشوند. این شهاب سنگ در حدود 50000 سال قبل به زمین اصابت نمود و این باور وجود دارد که بومیان ما قبل تاریخ آمریکا از این واقع آگاهی داشته‌اند. بسیاری از قسمتهای این شهاب سنگ مشهور هستند و بزرگترین آنها شهاب سنگ هولسینگر است که از وزنی برابر با 639 کیلو گرم برخوردار است. تکه ی 485 کیلویی آن بزرگترین بخش آن است که در خارج از کشور ایالات متحده ی آمریکا قرار دارد. اسم این شهاب سنگ پس از کانیون دیابلو، دره ای عمیق در ایالت آریزونا که در چند مایلی این حفره قرار گرفته است نام گذاری شد.
این شهاب سنگها برخی از شهاب سنگهای مشهور بودند. آنها همواره موضوعی جذاب در چشم محققان در سر تا سر جهان به حساب می آمده اند.
جرمی که متعلق به فضای خارج از جو است به کره ی زمین میرسد و در فهرست شهاب سنگها جای میگیرد. موارد بسیاری از اجرام فرا زمینی وجود داشته اند که با سطح کره ی زمین برخورد داشته اند، در حالی که برخی دیگر از آنها تنها از جو کره ی زمین گذر کردند، قبل از این که نابود گردند. شهاب سنگها باعث برانگیختن توجه توده ی مردم بوده اند، چرا که یک عنصرِ راز آنها را احاطه کرده است. آنها از کجا میآیند؟ چه عاملی باعث میشود تا برخی از آنها وارد جو کره ی زمین گردند؟ آنها تا چه اندازه میتوانند خطرناک واقع گردند؟
تحقیقات فضایی و ستاره شناسی اطلاعات برخی اطلاعات جالب توجه را درباره ی برخی از این سؤالات آشکار ساخته اند و به طور کامل بر روی انواع شهاب سنگ ها تحقیق و بررسی نموده اند. اکثر شهاب سنگها قبل از این که به سطح کره ی زمین برسند متلاشی میگردند، در حالی که برخی دیگر از آنها به سطح کره ی زمین میرسند. شهاب سنگهای بزرگ بر روی سطح کره ی زمین حفره هایی را به وجود میآورند، در حالی که شهاب سنگهای کوچک خطر کمتری را به دنبال خود دارند.
▸ شهاب سنگهایی که شامل ذرات کوچک خردی میشوند با نام کاندریت شناخته میگردند و تقریباً %86 از شهاب سنگهایی را که بر روی سطح کره ی زمین سقوط مینمایند را تشکیل میدهند.
▸ آن دسته از شهاب سنگهایی که در ظاهر شبیه به سنگهایی کوچک و آتشین میمانند اکوندریت نامیده میشوند و این باور وجود دارد که ماده ی پوسته ای ستاره های کوچک باشند.
▸ شهاب سنگهایی که از هسته ی ستاره های کوچک به وجود آمده اند با نام شهاب سنگهای آهنی شناخته میشوند و تقریباً حدود %5 از تعداد شهاب سنگهایی را که بر روی سطح کره ی زمین سقوط مینمایند را تشکیل میدهند.
ALH 84001: این شهاب سنگ در دسامبر سال 1984 در آلن هیلز واقع در قاره ی قطب جنوب پیدا شد. شکارچیان شهاب سنگ ایالات متحده ی آمریکا که بر روی پروژه ی ASMNET مشغول به فعالیت بودند این شهاب سنگ را کشف نمودند. هنگامی که این شهاب سنگ به کشف رسید جرم آن برابر بود با 93ر1 کیلو گرم و سنگ آن بر طبق گزارش‌ها یکی از گونه‌های قدیمی بود. تصور میشد که این شهاب سنگ از کره ی مریخ آمده باشد. بعدها، این باور پیدا شد که این شهاب سنگ اثراتی از حیات را در خود جای داده است و این ALH 84001 را از همه مشهورتر ساخت.
هوبا: این شهاب سنگ در مزرعه ی هوبا وست در نامیبیا قرار دارد و به خاطر جرم فوق العاده زیادتر آن به هیچ جای دیگری منتقل نگردیده است. این شهاب سنگ با جرمی برابر با 60 تن بزرگترین شهاب سنگی است که تا کنون به وسیله ی انسان شناخته شده است. شکل آن نیم ورقی است و از فلز تشکیل شده است. این باور وجود دارد که این شهاب سنگ در حدود 80000 سال پیش به زمین برخورد کرده باشد. در سال 1955، این شهاب سنگ به عنوان یک بنای یاد بود ملی اعلام گردید و از آن زمان به بعد باز دید کنندگانی را از بخشهای مختلفی از جهان به خود جذب نموده است.
حادثه ی تونگوسکا: انفجار تونگوسکا در ماه ژوئن سال 1908 در نزدیکی رود خانه ی تونگوسکا که اکنون بخشی از کشور روسیه است به وقوع پیوست. به احتمال بسیار زیاد، هوایی که از این شهاب سنگ بیرون زده شده است موجب ایجاد این انفجار گردیده باشد. انرژی پراکنده شده ناشی از بروز این انفجار تقریباً در حدود 1000 برابر بزرگتر از انفجار بمب در هیروشیما بوده است. بر طبق گفته ی شاهدان عینی این انفجار، این حادثه با درخششی از یک نور آبی روشن و صدایی که از سمت شرق به سمت شمال در حرکت بود آغاز گردید. بعداً، این صدا با امواج لرزهای همراه شد که در فاصله ی چند مایلی باعث شکسته شدن پنجره ها گردید. این شهاب سنگ یکی از مشهورترین شهاب سنگ های متلاشی شده بود که برای خود جایگاهی را در میان فهرست مشهورترین شهاب سنگ های جهان پیدا نمود.
شهاب سنگ ویلیامت: این یک شهاب سنگ آهن نیکلی است که در کشور ایالات متحده ی آمریکا و در نزدیکی ایالت ارگان به اکتشاف رسید. این شهاب سنگ بزرگترین شهاب سنگ پیدا شده در کشور ایالات متحده ی آمریکا و هم چنین ششمین شهاب سنگ بزرگ در کل جهان است. احتمالاً این شهاب سنگ در منطقه ای از زمین برخورد نموده است که اکنون بخشی از کشور کانادا است. این شهاب سنگ که از وزنی بالغ بر 5ر15 تن برخوردار است، یکی از شهاب سنگ های بسیار بزرگ در جهان محسوب میشود.
اورگوئل: این شهاب سنگ در سال 1864 در کشور فرانسه به زمین برخورد نمود و نسبتاً شهاب سنگی قدیمیتر است. سقوط این شهاب سنگ شامل سنگ هایی کوچک شد که منطقه ای وسیع را پوشش دادند. این شهاب سنگ از جمله شهاب سنگهایی است که متعلق به گروه کاندریت CL میشود. یکی از ویژگیهای برجسته ی این نوع شهاب سنگ این است که ترکیب آن درست مشابه با ترکیب خورشید است. این شهاب سنگ یکی از شهاب سنگهایی است که تحقیقات بسیاری بر روی آن به انجام رسیده است. این شهاب سنگ به منظور انجام مطالعاتی کاملتر بر روی ترکیب آن به دو قسمت تقسیم شد. در حال حاضر این شهاب سنگ به شکل چند تکه در موزه های مختلفی در اروپا و کشور ایالات متحده ی آمریکا نگه داری میشود.
مورچیسون: این شهاب سنگ با وزنی برابر با 100 کیلو گرم در میان بررسی شدهترین شهاب سنگها در جهان جای میگیرد. این شهاب سنگ در 28 سپتامبر سال 1969 در شهر مورچیسون واقع در ایالت ویکتوریا سقوط کرد. آنگاه به سه قسمت تقسیم شد و سپس نا پدید گردید، و از خود آثاری از دود را بر جای گذارد و به دنبال سقوط آن لرزه هایی احساس گردید. این شهاب سنگ که در گروه کاندریت های کربن دار دسته بندی میشود، در سرشار بودن از ترکیبات آلی مشهور است.
سیلاکوگا: این شهاب سنگ که در گروه کاندریتها دسته بندی میشود در 30 نوامبر سال 1954 در ایالت آلاباما با کرهی زمین برخورد نمود. این شهاب سنگ با نام شهاب سنگ هوج نیز شناخته میشود، چرا که بخشی از آن باعث جراحت وارد کردن به آن الیزابت هوج شد. جالب توجه این که، این شهاب سنگ نخستین جسم فرا زمینیای ثبت شدهای است که به یک انسان در ایالات متحده ی آمریکا صدمه وارد کرده است. گفته میشود که این شهاب سنگ به سه تکه تقسیم شده باشد؛ به این ترتیب، قطعه ی هاجز، قطعه ی مک کینی (ژولیوس مک کینی، یه مزرعه دار آفریقایی – آمریکایی، که آن را پیدا کرد)، و یک قطعه ی دیگر که در نزدیکی چایلدرزبورگ به زمین برخورد نمود.
کمپو دل سیلو: این گروهی از شهاب سنگهای آهنی است که به دسته ی اوکتاهیدراتها تعلق دارد. این نام هم چنین اسم منطقه ای در شمال غربی بوئنس آیرس است، مکانی که این شهاب سنگها پیدا شدند. ترجمه ی این کلمه "میدان آسمان" میشود. این منطقه هم چنان دارای تکه هایی از یک شهاب سنگ آهنی است. تکه هایی که تا کنون پیدا شدهاند جرمی بیش از 100 تن را تشکیل میدهند. این امر کمپو دو سیلو را به سنگینترین شهاب سنگ ثبت شده بر روی کره ی زمین تبدیل می‌نماید. بزرگترین تکه ی آن که وزنی برابر با 37 تن دارد، در رتبه ی دوم پس از شهاب سنگ هوبا قرار دارد. حفره هایی که به وسیله ی این شهاب سنگ به وجود آمده اند در محدوده ای به مساحت 20×3 کیلومتر قرار دارند و این باور وجود دارد تا از قدمتی 5000 ساله برخوردار باشند. پس از انجام مأموریتهایی بسیار در جهت یافتن جرم آهن در این حفره ها، نمونه های به دست آمده حاوی %90 آهن و %10 نیکل میشدند. در مجموع این نتیجه به دست آمد که این حفره ها به خاطر سقوط شهاب سنگها در این منطقه شکل گرفته اند.
کانیون دیابلو: شهاب سنگهای کانیون دیابلو که بخشهایی از یک سیارک هستند که باعث پدید آمدن حفرهی بارینگر در ایالت آریزونای ایالات متحدهی آمریکا گردیده است، در دسته ی اوکتا هیدرات آهن گروه بندی میشوند. این شهاب سنگ در حدود 50000 سال قبل به زمین اصابت نمود و این باور وجود دارد که بومیان ما قبل تاریخ آمریکا از این واقع آگاهی داشته‌اند. بسیاری از قسمتهای این شهاب سنگ مشهور هستند و بزرگترین آنها شهاب سنگ هولسینگر است که از وزنی برابر با 639 کیلو گرم برخوردار است. تکه ی 485 کیلویی آن بزرگترین بخش آن است که در خارج از کشور ایالات متحده ی آمریکا قرار دارد. اسم این شهاب سنگ پس از کانیون دیابلو، دره ای عمیق در ایالت آریزونا که در چند مایلی این حفره قرار گرفته است نام گذاری شد.
این شهاب سنگها برخی از شهاب سنگهای مشهور بودند. آنها همواره موضوعی جذاب در چشم محققان در سر تا سر جهان به حساب می آمده اند.
/ج
