مقاومت در برابر تعارف کردن سيگار

درخواست نابه جا چيست و چگونه مي توان با آن مقابله كرد؟

درخواست هايي كه عمل كردن به آن ها به ضرر شماست و سلامت جسماني، رواني و اجتماعي شما را به مخاطره مي اندازد، درخواست هاي نابه جا تلقي مي شوند. براي مثال كسي از شما درخواست مي كند:
-سيگاري روشن كنيد.
-مشروب بنوشيد.
-براي يك بار در عمرتان تفنّني مواد مخدر مصرف كنيد.
-يك رابطه ي جنسي را تجربه كنيد.
همان طور كه گفتيم اين درخواست ها نابه جا هستند چون ممكن است با انجام دادن هر يك از آن ها به سيگار، الكل يا مواد مخدر وابسته شويد. و يا با انجام دادن رفتاري خاص (مثلاً رابطه ي جنسي) كه تنها به قصد كسب تجربه انجام داده ايد، به عفونت اچ آي وي مبتلا شويد. در چنين شرايطي فرد بايد بتواند به درخواست هاي نابه جاي ديگران قاطعان «نه» بگويد.
قاطعيت يعني اين كه بتوانيد با صداي رسا و لحني محكم در حالي كه به چشمان درخواست كننده نگاه مي كنيد، درخواست او را رد كنيد. توجه داشته باشيد كه قاطعيت با پرخاشگري تفاوت دارد. فرد پرخاشگر معمولاً با تن صداي بالا، لحني زننده و پرخاشگرانه يا كنايه آميز صحبت مي كند. به علاوه ممكن است كلمات نامناسبي را بيان كند. چنين رفتاري مي تواند به تنش و درگيري بين فردي منجر شود، اما در لحن قاطعانه فرد بدون پرخاشگري يا زيرپا نهادن حرمت ديگري به
درخواست نابه جاي ديگري «نه» مي گويد. اين كار مي تواند به دو صورت بيان گردد:

الف-نه گفتن همراه با عذرخواهي

-مي بخشيد، ميلي به سيگار ندارم.
-عذر مي خواهم، از مشروب بدم مي آد.
-مي بخشيد، ترجيح مي دم سيگار را امتحان نكنم.
-مي بخشيد، قليان كشيدن با معيارهاي من جور درنمي آد.

ب-نه گفتن بدون عذرخواهي

-نه، ميلي به سيگار ندارم.
-متأسفم، من از سيگار خوشم نمي آد.
-كشيدن ترياك حتي به صورت تفنّن با معيارهاي من جور درنمي آد.

تكنيك صفحه ي خط افتاده چيست؟

اين تكنيك معمولاً براي مقابله با افرادي به كار مي رود كه مصرانه درخواست خود را مطرح مي كنند و به رغم مخالفت شما، به آن اصرار مي ورزند. در اين شرايط توصيه مي شود كه به طور مستقيم در چشمان درخواست كننده نگاه كنيد و با صدايي رسا و لحني قاطعانه به او «نه» بگوييد و همراه با «نه» جمله اي را در رد درخواست او به كار ببريد و آن را به طور مكرر تكرار كنيد. براي مثال:
فرض كنيد مدت كوتاهي است كه سيگار را كنار گذاشته ايد و در يك مهماني دوستانه با يكي از دوستان قديمي كه سيگاري است مواجه مي شويد. با او چند كلامي صحبت مي كنيد و مي بينيد سيگاري روشن مي كند و پك مي زند و شما را نيز به آن دعوت مي كند. به او مي گوييد مدتي است كه سيگار را كنار گذاشته ايد و ديگر تصميم نداريد به سراغش برويد، اما او به روي خود نمي آورد و همچنان به شما سيگار تعارف مي كند و مصرانه شما را به مصرف آن تشويق مي كند. در اين شرايط به كارگيري «تكنيك صفحه ي خط افتاده» مي تواند مفيد باشد. به گفت و گوي زير دقت كنيد.
دوست بيا سيگاري روشن كن.
شما مدتي است كنار گذاشتم تصميم ندارم ديگر بكشم.
دوست حالا يه بار كه هزار بار نمي شه.
شما نه، ديگه نمي خوام بكشم.
دوست اي بابا، خيلي سخت مي گيري با يه بار كه اتفاقي نمي افته.
شما نه ديگه نمي خوام بكشم.
دوست مثل اين كه به خودت شك داري و فكر مي كني با يه بار كشيدن سيگاري مي شي.
شما نه ديگه نمي خوام بكشم.
دوست ترياك كه تعارف نمي كنيم سيگاره. فقط يه پك بزن همين.
شما نه ديگه نمي خوام بكشم.
دوست اي باب، نمي كشي نكش، جرو بحث كه نداريم.
همان طور كه مشاهده مي كنيد مي توانيد با بكارگيري «تكنيك صفحه ي خط افتاده» كه با «نه» شروع مي شود يك جمله را به صورت مكرر تكرار كنيد. با اين كار به درخواست كننده مي فهمانيد كه مصمم و پايداريد و به هيچ عنوان مايل نيستيد تصميم خود را زيرپا بگذاريد. بدين ترتيب بدون مشاجره، انتقاد و يا افتادن در دام توجيه و دليل آوردن، به درخواست كننده «نه» مي گوييد. اين تكنيك براي مقابله با درخواست كنندگان سمج مفيد است.
در مجموع با به كارگيري مهارت هاي مطرح شده در اين بخش از كتاب مي توانيد نه تنها در مرحله ي نگهداري بلكه تا مدت ها بعد، از دستاوردهاي به دست آمده يعني «ترك سيگار» محافظت كنيد و با توانمندساختن خود در برابر عوامل تأثيرگذار محيطي بايستيد.
منابع تحقيق :
كارن، م.رونالد (1383). درمان شناختي رفتاري وابستگي به مواد. عباس بخشي پور رودسري. تهران: مر كز مشاوره ي دانشجويي دانشگاه تهران.
كارول. م.كاتلين.(1383). راهنماي علمي درمان شناختي-رفتاري، سوء مصرف مواد. عباس بخشي پور رودسري و شهرام محمدخاني. تهران: انتشارات اسپند هنر.
Annis,H.(1991), A cognitive-social learning approach to relaps: pharmacotherapy and relaps prevention counselling. Alcohol, 527-530.
Daley,D.(2001). Managing anger workbook-holmes Beach,FL:Learning publications.
Daley,D.(2003). Improving communications and relationship workbook, Holmes beach,Fl:Learning publications.
Marllat,G.A.Gordon,J.R.(1985).Relapse prevention: Maintenance strategies in the treatment of addictive behaviour. New york: Guilford press.

منبع مقاله :
قهاري، شهربانو؛ (1386) زندگي بدون سيگار، تهران: نشر قطره، چاپ اول.