يادآوري كتبي آيت ‏اللَّه "كاشاني" به "مصدق" درباره احتمال وقوع كودتا در ايران (1332ش)

دكتر محمد مصدق، نخست‏وزير محمدرضا پهلوي، از ماه‏ها قبل از كودتاي 28 مرداد 1332، درصدد اجراي نقشه‏اي بود تا صحنه را با يك كودتاي ساختگي و با وجهه ملي خالي كند. تا به اين ترتيب به صورت يك قهرمان ملي، عنوان گردد. اين در حالي بود كه عوامل استكبار با كمك ايادي داخلي، قصد كودتا عليه مصدق را نيز در سر مي‏پروراندند. آيت‏اللَّه كاشاني كه خطر كودتايي با حمايت بيگانه را احساس كرده بود، تلاش زيادي به عمل آورد تا جلوي كودتا را بگيرد تا مصالح مملكت فداي منافع بيگانگان نشود. وي در اين راه متحمل سختي‏هاي فراواني شد و روحانيان و نزديكان آيت‏اللَّه، از طرف دولت دستگير و بازداشت شدند. عوامل داخلي و خارجي نيز كه آيت‏اللَّه را مانعي براي تحقق اهداف شوم خود مي‏ديدند، آن چنان شخصيت اين مرد بزرگ و شريفِ روحاني را لكه‏دار كردند كه شايد بتوان آن را در تاريخ ايران بي‏سابقه دانست و اين همان چيزي بود كه استعمارگران آمريكا و انگليس مايل بودند از طريق مصدق و دوستانش عملي شود. همچنين با اينكه دكتر مصدق، به دست‏گيري قدرت در بار دوم نخست‏وزيري خود را مديون مجاهدت‏هاي مردمي به رهبري آيت‏اللَّه كاشاني بود، مع‏الوصف در پاسخ به نصايح دلسوزانه آن عالم نستوه، ايشان را از دخالت‏در امور سياسي منع كرد. با اين حال آيت‏اللَّه كاشاني به خاطر مصالح ملي و پرهيز از ايجاد دو دستگي از رودررويي با مصدق اجتناب مي‏ورزيد تا اين كه يك روز قبل از وقوع كودتا، ايشان طي نامه‏اي، مصدق را از وقوع كودتاي حتمي آگاه كرد. اما دكتر مصدق كه ملت را پشتيبان هميشگي خود مي‏دانست، تنها به فكر خود بود و به قول آيت‏اللَّه كاشاني، اين هدف را تعقيب مي‏نمود كه قهرمانانه زنده بماند. مصدق در نهايت با گسستن از روحانيت و مردم، در اثر كودتاي 28 مرداد، نهضت خروشان مردمي در 30 تير 1331 را به شكست كشاند و از آن پس، كشور به مدت 25 سال، در اختيار اجانب، به ويژه آمريكا قرار گرفت.

تاریخ رویداد : 27 مرداد