درگذشت "پيرسيمون لاپْلاس" رياضيدان بزرگ فرانسوي (1827م)
درگذشت "پيرسيمون لاپْلاس" رياضيدان بزرگ فرانسوي (1827م)
پيرسيمون ماركويس لاپلاس فيزيكدان و اخترشناس فرانسوي در 23 مارس 1749م درفرانسه به دنيا آمد. از كودكي لاپلاس چيز مهمي در دست نيست و خودش هم آن را مخفي ميكرد. با اين حال، از كودكي به رياضيات علاقه فراواني داشت و به سرعت در آن پيشرفت كرد. لاپلاس در 18 سالگي عقايد و افكار خود را براي دالامبِر، بزرگترين رياضيدان وقت فرانسه نوشت ولي دالامبر توجهي به آنها نكرد. پس از چندي، لاپلاس با تهيه رسالهاي در باب مكانيك بر دالامبر غلبه كرد و به سمت استاد مدرسه نظامي پاريس انتخاب شد. اولين مسئله مورد توجه لاپلاس، دنبال نمودن كار اسحاق نيوتن دانشمند انگليسي بود. زيرا نيوتن قانون اصلي مكانيك آسماني را يافته بود و لاپلاس ميخواست اين قانون را در مورد تمام اجسام منظومه شمسي به كار بَرَد. وي در ابتدا قوانين مكانيك سيارات راتعيين كرد و عنوان كرد كه اگرچه وضع سيارات نسبت به خورشيد تغيير ميكند ولي اين تغييرات، تناوبي است. لاپلاس تمام اين اكتشافات را تحت عنوان مكانيك آسماني در 5 جلد منتشر ساخت ولي چون فهم مطالبش براي همه مقدور نبود لذا كتاب شرح دستگاه جهان را با روش آسانتري نگاشت. لاپلاس همچنين درباره حركت ماه، سيارات و ستارگان دنبالهدار و جزر و مد درياها، مطالعه و تحقيقات بسيار انجام داد و نظريههايى ارائه نمود. براساس نظريه سحابي لاپلاس، سحاب چرخنده بزرگي، مدت زيادي در فضا حركت ميكرده است. به مرور زمان، گازهاي فروزاني از آن جدا شده، خورشيد و سيارگان را تشكيل داده است و تكه جدا شده از سحاب، كرات مستقل و اقمارشان را به وجود آورده است. نظريه لاپلاس گرچه با مخالفتهايى روبرو شد اما سرانجام اعتبار و ارزش خود را به دست آورد. با اين حال بيشتر شهرت او به سبب ارائه فرضيه آفرينش و تشكيل جهان و منظومه شمسي است. لاپلاس درباره تشكيل زمين بر اين عقيده بود كه زمين، ميليونها سال قبل، از ستاره مذاب خورشيد جدا شده است. زمين از آن پس در فضاي بيپايان به دور خورشيد به چرخش درآمد و طي مرور زمان، سرد و سخت گرديده است. همچنين چون بخارْ اطراف آن را گرفته بود، بارانهاي شديدي باريده است و با پر شدن گودالهاي اين سياره، درياها پديدار شدند. لاپلاس در شيمي نيز دست به آزمايشهايى زد و به يافتههايى رسيد. او ثابت كرد كه مقدار حرارت لازم براي تجزيه يك جسمِ مركب به عناصر سازنده آن، درست معادل حرارتي ميباشد كه هنگام تركيب عناصر سازنده و تشكيل جسم مركب به دست ميآيد و اين كشف، آغاز شيمي حرارتي بود. در فيزيك نيز لاپلاس به اندازهگيري گرماسنجي مربوط به حرارت مخصوص مواد و به فعل و انفعالات شيميايى و بيان فرمول ظاهراً زائد است، تغييرات يك گاز و به كار بستن آن در تعيين سرعت سير صوت پرداخته است. لاپلاس علاوه بر نجوم و رياضيات، استاد بزرگ فيزيك نيز بود و درباره لولههاي مويين و انتشار امواج صوتي، مطالعات فراواني داشت. پيرسيمون لاپلاس سرانجام در پنجم مارس 1827م در 78 سالگي جان سپرد و آخرين حرف او اين بود كه: آنچه ميدانيم بسيار ناچيز است و آنچه نميدانيم، عظيم و وسيع است.
