درگذشت "ناظم حكمت" اديب شهير ترك و پرچمدار ادبيات نوين تركيه (1963م)
درگذشت "ناظم حكمت" اديب شهير ترك و پرچمدار ادبيات نوين تركيه (1963م)
ناظم حكمت اديب معروف ترك و پيشگام شعر نوين تركيه در 14 اكتبر 1902م در اين كشور به دنيا آمد. وي در نخستين سالهاي جواني وارد مدرسه نظامي نيروي دريايى شد، اما در پي اشغال استانبول توسط نيروهاي متفقين در جريان جنگ جهاني اول، آنجا را ترك كرد و در شرق تركيه به كار تدريس پرداخت. ناظم حكمت در سال 1922م وارد دانشگاه بينالمللي شرق در مسكو شد و در رشته علوم سياسي تحصيل كرد. وي در اين دوران و پس از آن، به نويسندگي روي آورد و در سال 1929م اولين كتاب شعر خود را با عنوان 835سطر منتشر نمود. ناظم حكمت در اين كتاب، براي ادبيات تركيه، قالبي كاملا نو به ارمغان آورد چرا كه در اين اشعار، وي آهنگ موسيقي شعر قديم را با كلام ساده زبان مردم در هم آميخته و سبك تازهاي را در شعر ترك به وجود آورد. مهمترين خصيصه ناظم حكمت در اين است كه در عين بهرهمندي از امكانات كلام و موسيقي شعر قديم، سعي داشت آن را در خدمت مبارزه و روشنفكري به كار ببرد. شعر او چونان پتكي است كه بر گُرده زورگويان و امپرياليسم جهاني فرود ميآيد. او به قدري حرف براي گفتن داشت كه نميتوانست در قيد و بند قافيه و رديف و وزنهاي معمول شعر قديم بماند. از اين رو آنها را به كناري نهاد و به صورت آزاد و نثرگونه، شعر ميسرود. ناظم حكمت كه در اشعار خود به شدت با حكومت نظامي تركيه مخالفت ميكرد، در سال 1938م به اتهام شركت در كودتاي نظامي دستگير و به 35 سال زندان محكوم گرديد. وي پس از 12 سال زندان، با تلاشهاي بينالمللي آزاد شد و بعد از اينكه دولت تركيه او را به خدمت نظام وظيفه در جبهه جنگ كره فراخواند، شبانه به شوروي سابق گريخت. ناظم حكمت در شوروي و ساير كشورهاي اروپايى، تعداد فراواني شعر و نمايشنامه نوشت كه همه در تبليغ مرام كمونيسم بود. وي در شوروي، بسياري از فنون شاعران انقلابي آن سامان را تقليد كرد و با مركز قراردادن مسائل مربوط به كمونيسم در زندگي ادبي و سياسي خود، اين مسائل را در شعرْ به صورتي تغزلي بيان كرد. ناظم حكمت در اشعار خود مسائلي همانند عدالت اجتماعي، ادراك انساني، موضوعات ضد فاشيسم و سرمايهداري، وصفهاي تغزّلي و غمانگيز از فقر در تركيه و... را مطرح كرده است. ناظم حكمت سرانجام پس از سيزده سال دوري از وطن، در سوم ژوئيه 1963م در 63 سالگي درگذشت و در مسكو به خاك سپرده شد. كمتر شاعري در طول تاريخ شعر تركيه همچون ناظم حكمت از چنين نفوذ سياسي برخوردار بوده و چنين شهرت جهاني به دست آورده است. در حقيقت ناظم حكمت اولين شاعر تُرك است كه آثارش به بيشتر زبانها ترجمه شده و پس از مرگش قسمت وسيعي از آنها در تركيه انتشار يافته و در فهرست كتابهاي پرخواننده قرار گرفته است. او در زبان مادري، متبحّر و در صنايع شعر، استادي توانا بوده و توانسته است اصول عقايد پيشرفته را با تغزّلي وسيع و لطيف در شعر سازش دهد و گاه آن را به اوج شعر رمانتيك برساند. نفوذ ناظم حكمت بر شاعران معاصر ترك، به ويژه آنان كه به اصول سوسياليسم معتقد بودند، انكارناپذير است. نگاهي به ديوانهاي او، اين نظر را تاييد ميكند كه وي قابل مقايسه با بزرگترين شاعران قرن بيستم است. از آثار متعدد ناظم حكمت، برخي از آنها از قبيل آخرين شعرهاي ناظم حكمت، سه منظومه، جمجمه و فرهاد و شيرين، به فارسي نيز ترجمه شدهاند.
