كودتاي خونين "عبدالكريم قاسم" عليه "ملك فيصل دوم" پادشاه عراق (1958م)
كودتاي خونين "عبدالكريم قاسم" عليه "ملك فيصل دوم" پادشاه عراق (1958م)
غازي دوم پادشاه پيشين عراق، فرزند ملك غازي، كه بعدها ملك فيصل دوم لقب گرفت، در آوريل 1939م پس از مرگ پدرش، در چهار سالگي به پادشاهي عراق برگزيده شد. از اين زمان، امير عبداللَّه، دايى اين پادشاه چهارساله، تا سال 1953م كه وي به سن قانوني رسيد، عهده دار امور بود. طي اين 14 سال، به موجب قراردادها و موافقت نامههايى كه ميان عراق و انگلستان منعقد گرديد، عراق تبديل به مستعمره غير رسمي آن كشور شده بود. در طي اين سالها، دستگاه پليسي بر كشور حكومت ميكرد و سلطنت كه از حمايت سرمايهداران و ملاّكان برخوردار بود بر دولت نظارت داشت و قانون اساسي را به ميل خود تفسير ميكرد. همچنين در طول اين سالها، احساسات ضد انگليسي در عراق به اوج خود رسيده بود و اعلام موجوديت رژيم صهيونيستي در سال 1948م و جنگ اين رژيم عليه كشورهاي اسلامي، ابراز انزجار برضد انگليس را در ميان مردم و پارهاي احزاب سياسي كشور تشديد كرده بود. در سال 1953م، ملك فيصل دوم، رسماً قدرت را در دست گرفت با اين حال در سلطنت خود، تحت نفوذ شديد سياستمداران طرفدار انگليس از جمله دايى خود و نوري سعيد، نخست وزير كهنهكار عراق بود. اما در نهايت، پنج سال بعد در 14 ژوئيه 1958م عبدالكريم قاسم به عنوان فرماندهي كل نيروهاي مسلح عراق، طي يك كودتاي خونين نظامي، رژيم پادشاهي ملك فيصل دوم را ساقط كرد و خودْ زمام امور عراق را به دست گرفت. در جريان اين كودتا، ملك فيصل و كليه افراد خاندان سلطنتي و نيز نوري سعيد، نخستوزير عراق، به همراه بسياري از مقامات كابينه وي كشته شدند. عبدالكريم قاسم، ژنرال كمونيست عراق در طول ساليان دراز، توانسته بود عقايد افراطي و چپ گرايانه خود را در فاصله دو دهه پر حادثه در اين كشور از ديد رژيم غربگرا و انگليسي نوري سعيد، مخفي نگاه دارد و با همين احساسات، حساسترين منصب نظامي كشور يعني رياست ستاد ارتش عراق را به مدت چند سال بر عهده داشته باشد. وي پس از اين كودتا با سياستي كاملاً عكس سياست رژيم پادشاهي آن كشور، قدرت را در دست گرفت. با وقوع اين كودتاي خونين نظامي در عراق به فرماندهي ژنرال عبدالكريم قاسم رئيس ستاد ارتش اين كشور، نظام سلطنتي ملغي و حكومت جمهوري اعلام گرديد. از نخستين اقدامات حكومت كودتا در عراق، اعلام خروج اين كشور از پيمان بغداد بود كه پيش از آن، با هدف در انزوا قرار دادن شوروي تشكيل شده بود. همچنين اين كودتا، زمينه را براي توسعه نفوذ شوروي در خاورميانه و به ويژه عراق فراهم آورد. هرچند اين كودتا در ابتدا با تاييد و حمايت جمال عبدالناصر، رئيس جمهور مصر همراه بود، ولي عبدالكريم قاسم كه با كمك ناصر به قدرت رسيد، خود به رقابت با ناصر در دنياي عرب پرداخت. تا اينكه سرانجام به دنبال يك كودتاي نظامي در فوريه 1963م، عبدالكريم قاسم نيز به قتل رسيد و عبدالسلام عارف جاي وي را گرفت.
