وقوع كودتای خونين شيلي و قتل "سالوادور آلنده" رئيس جمهور اين كشور (1973م)
وقوع كودتای خونين شيلي و قتل "سالوادور آلنده" رئيس جمهور اين كشور (1973م)
سالوادور گونسز آلِنْدِه، سياستمدار و رئيسجمهور پيشين شيلي، در 22 ژوئيه 1908م در اين كشور به دنيا آمد و پس از طي تحصيلات خود در رشته پزشكي، به طبابت در زادگاهش پرداخت. وي در 25 سالگي به همراه همفكران خود، حزب سوسياليست شيلي را پايهگذاري كرد و در 34 سالگي به دبير كلي اين حزب دست يافت، ضمن اينكه مدتي نيز وزارت بهداري را بر عهده گرفت. آلنده در انتخابات عمومي 1942م به نمايندگي مجلس شيلي انتخاب شد و از سال 1945م به مدت 25 سال به عنوان يكي از اعضاي مجلس سناي اين كشور فعاليت نمود. آلنده زماني نيز در سمت معاونت رياست جمهوري خدمت كرد تا اينكه پس از سه بار حضور ناموفق در انتخابات رياست جمهوري، در نهايت در انتخابات اوت 1970م با تفاوتي اندك بر رقيب خود پيشي گرفت و به رياست جمهوري شيلي دست يافت. وي بدون توجه به بافت جامعه و به ويژه ارتش شيلي كه كاملاً غربي بود، تلاش كرد سياستهاي اقتصادي ماركسيستي را در شيلي به اجرا درآورد. او معتقد بود با موفقيتي كه در اجراي نظام اقتصادي ماركسيستي در اين كشور به دست خواهد آورد، مردم شيلي از او حمايت خواهند كرد و اين مهمترين مايه دوام حكومتش خواهد شد. اما او در حل عاجل معضلات اقتصادي شيلي ناكام ماند و اقتصاد سوسياليستي وي، با توجه به مقاومت شديد سرمايهداران داخلي و خارجي، جز تورم و ركود صنايع، ثمره ديگري نداشت، هر چند كه در ارائه خدمات عمومي و بهبود وضع كارگران و دهقانان و طبقات كم درآمد، تاثير مثبت نهاد. آلنده در طول سه سال زمامداري خود، اقدامات ضد امريكايى بسياري در صحنه سياست و اقتصاد شيلي به عمل آورد و اموال دهها شركت را ملي و مصادره كرد. احزاب و روزنامههاي دست راستي طرفدار امريكا تعطيل شدند و شيلي رابطه خود را با دولتهاي كمونيست جهان توسعه بخشيد. با وجود اين، آلنده در به وجود آوردن نظام اقتصادي مورد نظرش در شيلي كاملاً موفق نبود و اين امر ناشي از بيپايگي راه حلهاي اقتصاد سوسياليستي و خرابكاري آشكار و پنهان غرب و سرمايه داران كوچك و بزرگ وابسته داخلي بود، رفته رفته از نفوذ وي در بين قشر متوسط جامعه شيلي كاست. كاهش اعتبار نسبي او نزد مردم، به عنوان بزرگترين خطر باعث شد دولت آلنده در معرض سقوط قرار گيرد. با اين حالْ، آلنده به منافع نامشروع و كلانِ شركتهاي امريكايى در شيلي پايان داد و با نفوذ واشينگتن در اين كشور به مقابله برخاست. به همين دليل، كارشكنيهاي امريكا از طريق عوامل خود در شيلي عليه دولت آلنده آغاز شد و سران ارتش شيلي نيز به اين توطئه پيوستند. از اين رو، در يازدهم سپتامبر 1973م، ژنرال آگستينو پينوشه كه در آن زمان فرماندهي نيروي دريايى و وزارت دفاع شيلي را بر عهده داشت، به كمك سازمان سيا و حمايت مالي امريكا، عليه آلنده رئيس جمهور قانوني شيلي دست به كودتا زد و با بمباران كاخ رياست جمهوري و سپس روانه ساختن هزاران سرباز به خيابانهاي سانتياگو مركز شيلي، مراكز مهم كشور را به تصرف خود درآورد و دولت آلنده را سرنگون ساخت. در جريان اين كودتا، آلنِده و كليه همراهان وي جان خود را از دست دادند.پينوشه كه كودتاي خود را با شعار نجات شيلي، با كشتار بيرحمانه هزاران نفر و تبعيد و زنداني نمودن دهها هزار نفر ديگر عملي ساخت، پس از به دست گرفتن قدرت، اختناق شديدي در شيلي حاكم كرد. تعطيلي كليه احزاب سياسي و ممنوع كردن فعاليت آن‌ها، بازداشتهاي فردي و دستهجمعي، رواج اعدامها، ربودن مخالفان و برقراري يك حكومت خشن از ويژگيهاي حكومت 16 ساله ژنرال پينوشه در شيلي بود. اما در نهايت با فشار گروههاي مخالف و پس از برگزاري انتخابات، با صلاحديد امريكا، پينوشه در 11 مارس 1990م از قدرت كنارهگيري كرد. مشروط بر آنكه از هرگونه محاكمه و تعقيب نسبت به جنايات هولناك تاريخي خود مصون باشد.
