درگذشت "آندره بِرتون" شاعر فرانسوي و باني مكتب "سورئاليسم" (1966م)
درگذشت "آندره بِرتون" شاعر فرانسوي و باني مكتب "سورئاليسم" (1966م)
آندره برتون، شاعر، محقق و منتقد فرانسوي در 16 آوريل 1902م در شهر اورن فرانسه به دنيا آمد. وي در هفده سالگي تحصيلات پزشكي خود را آغاز كرد اما از اين اقدام، چيزي جز كشف اين مطلب كه طب برايش دستاويزي بيش نخواهد بود، عايدش نشد. چرا كه رسالت راستين خود را، شاعري ميدانست. برتون همزمانْ با انجمنهاي ادبي زمان آشنا شد و از شاعران مختلف الگو گرفت. با آغاز جنگ جهاني اول و فراخواني به نظام، وي ناگاه با صورتي از زندگي مواجه شد كه از نظر رواني، ضربهاي تكان دهنده بر او وارد ساخت. برتون در اين زمان ديگر به اصول قرارداديِ اشكالِ ادبي تثبيت شده، با بدبيني مينگريست. وي با ادامه جنگ، خود را بيشتر آماده پذيرش تاثيري نوين يافت كه بر عصيان مطلق عليه هرگونه دعوي هنري و ادبي مبتني بود. از اين رو در جنبش دادائيسم شركت كرد و سعي نمود از نوآوريهاي اين مكتب حمايت و استفاده كند تا از موانعي كه در راه تحول تمام و كمالِ استقلالِ شاعرانهاش بود، رهايى يابد. در اين جنبش كه زاييده اضطراب و هرج و مرج ناشي از جنگ بود، غرض پيروان آن، آزاد ساختن هنر و ادبيات از عقل و منطق و جدا كردن آن از انديشه و زبان است. اما در اين زمان، برتون به اين نتيجه رسيد كه دادائيستها، در عمل، همه نيروهايشان را صرف تخريب، ميكنند. لذا از اين مكتب فاصله گرفت و به ابداع مكتب جديدي پرداخت كه به نام سورئاليسم شهرت يافت. اين مكتب به معني برتر از واقع، شيوهاي است كه برتونْ آن را در سال 1922م در فرانسه ايجاد كرد. شكست سدها و گشودن بندها و نيز عصيان در برابر همه چيز، محرك اصلي و باطني سورئاليسم است. اين مكتب ميكوشد تا از راه شعرْ بر اذهان تسلط پيداكند. زيرا پيشنهاد ميكند كه نويسنده پس از آن كه خود را به رؤيا سپرد، هرچه به ذهنش رسيد، بايد بيتأمل يادداشت نمايد. شاعر سورئاليسم القاكننده اوهام و صورِ آزاد ذهني و جادوي كلام تصويري و عيني است. سورئاليسم زبان قرن بيستم و نابسامانيها و آشفتگيهاي روزگار را بازگو ميكند و لزوماً عقلي و منطقي نيست. در نظم نيز، شعر آزاد برتون، از قوانين عروضي پيروي نميكند و چون، نثري است، دور از هرگونه پيوستگي منطقي. اين نظم تنها به وسيله كشش و جاذبه كلمات است كه هيجان فكري را نشان ميدهد و در عين حالْ از استحكام و قدرت القايى بينظيري برخوردار است. از برتون آثار متعددي بر جاي مانده كه روشني زمين، هواي آب و تپانچه موسفيد، در زمينه نظمْ، از آن جملهاند. همچنين اصول انديشه شخصي برتون در مجموعهاي به نام بيانيههاي سورئاليسم انتشار يافت. در آثار برتون، داستان، تجزيه و تحليل و هذيان و اوهام در هم ميآميزد و اين نظريه كه بسط و نفوذ رؤيا در عالم واقع و تجلي ضمير پنهان را عرضه ميكند، صورتهاي گوناگون مييابد. توجه فراوان برتون به امور غيرمعمول و شگفتانگيز و كنجكاوي او درباره عمق روح و تحليل فعاليت ناهشيارانه مغز، سبك سورئاليسم او را نشان ميدهد. آندره برتون سرانجام در 28 سپتامبر 1966م در 64 سالگي درگذشت.
