درگذشت علامه اقبال لاهوری، متفکر برجسته پاکستانی (1938م)

علامه محمد اقبال لاهوری شاعر، سیاست‌مدار و متفکر برجسته پاکستانی در نهم نوامبر ۱۸۷۲م در ایالت پنجاب پاکستان و در یک خانواده مسلمان و معتقد به‌دنیا آمد. اقبال پس از طی تحصیلات مقدماتی راهی لاهور شد و در آن‏جا به فراگیری فلسفه و علوم انسانی پرداخت. ذوق لطیف و طبع روان اقبال، در انجمن‏های اسلامی و ادبی که به اهل دانش مجال اظهارنظر می‌‏داد شکوفا شد و از آن پس، به سرودن اشعار فارسی علاقه‏مند گردید. اقبال در سال ۱۹۰۵م به تشویق اساتید خود به لندن رفت و در انگلستان و آلمان به تحصیل ادامه داد. وی هم‏چنین در آن‏جا به مطالعات گسترده درباره تاریخ ادبیات ایران و متون اصیل فارسی و عربی همت گماشت و با وقوف به رموز ادبیات و عرفان ایرانی، در زبان فارسی به کمال رسید. اقبال لاهوری پس از بازگشت از اروپا به‌سرعت در زمره پیشروان و اصلاح‌طلبان عمده مسلمان شبه‌قاره هند و در شمار بانیان تأسیس کشور مستقل پاکستان قرار گرفت. وی به‌عنوان رهبر جامعه مسلمانان هند، سال‏‌ها قبل از محمدعلی جناح، رهبر استقلال پاکستان، از فکر تشکیل پاکستان حمایت کرد و گام‏های بلندی در جهت نجات مسلمانان هند برداشت. بعضی از نویسندگان پاکستانی، اقبال لاهوری را معمار و بنیان‏گذار اصلی پاکستان می‌‏دانند و معتقدند عوامل اصلی تشکیل‏دهنده شخصیت اقبال که در برخی آثارش ذکر شده‏اند، همان‏هایى هستند که شخصیت فرهنگی و سیاسی پاکستان را می‌‏سازند. پایه و اساس پیام اقبال لاهوری، توجه به اسرار خودی است. معنای خودی از دید وی، ایجاد ارزش‏‌ها و ایده‏آل‏‌ها و کوشش در راه تحقق بخشیدن آن‌هاست و رمز بزرگ توحید نیز در وحدت خودی‏‌ها می‌‏باشد. اقبال هم‏چنین در کتاب رموز بی‌خودی، جامعه‏ای ایده‏آل براساس نبوت و تعالیم اسلامی بنا می‌‏نهد و به تربیت افرادی با جهان‏بینی صحیح می‌‏پردازد، هرچند که تصریح می‌‏کند دنیا به مهدی (عج) برحق احتیاج دارد. اقبال، بسیاری از اشعارش را در خدمت اهداف سیاسی خود قرار داده بود تا مطالب و مقصود خود را عرضه نماید. درواقع، هدف اقبال اتحاد دنیای اسلام بود و برای بشریت، پیام محبت به‌همراه داشت. آثار اقبال در مجموعه‏هایی به‌نام «پیام مشرق»، «اسرار خودی و رموز بی‏خودی»، «ارمغان حجاز»، «جاویدنامه» و... مکرراً به چاپ رسیده است. علامه محمد اقبال لاهوری، سرانجام در تاریخ بیست و یکم آوریل سال ۱۹۳۸ میلادی در سن شصت و شش سالگی درگذشت.

تاریخ رویداد : 21 آوریل