با عرض سلام و احترام خدمت شما خواهر گرامی ؛

خواهر عزیزم ،آگاهی از وجود مشکلی در زندگی قدم اول برای حل آن مشکل می باشد. به شما بخاطر تفکر منطقی که دارید آفرین می گوییم. شما راه درستی را در پیش گرفته اید. حل علمی مشکلات زندگی بهترین کاریست که می توانید انجام دهید. برای اینکار باید عوامل خشم و پرخاشگری را در خودتان پیدا کنید و ببینید که چه چیزی باعث گردیده است تا شما کنترل هیجانی خود را از دست بدهید و آرامش زندگی تان برهم بخورد و آنگاه با برطرف نمودن آن شرایط و مشکلات، آرامش را به زندگی تان بازگردانید.پرسشگر محترم، لازم است بدانید؛ عصبانیت، جلوه خشم و غضب است و غضب در واقع یک حالت نفسانى و درونى است که آدمى را وادار به رفتارى پرخاشگرانه وغلبه و انتقام نسبت به دیگرى مى‏کند. البته اصل «قوه غضب» در حفظ و بقاى انسان نقش به سزایى ایفا مى‏کند؛ اما این قوه نیز مانند سایر قواى نفسانى باید کنترل و در جهت صحیح از آن استفاده شود و از افراط و تفریط نسبت به آن اجتناب گردد؛ زیرا افراط در آن موجب ناکارآمدى فکر و عقل مى‏شود و خطرات و خسارات جبران ناپذیرى را در پى دارد. تفریط در آن نیز موجب جبن و خوارى مى‏شود و از پیامدهاى بد آن بى‏غیرتى و بى‏تفاوتى نسبت به مسئولیت‏هاى فردى و اجتماعى است. البته بحث ما در اینجا، بیشتر مربوط به جنبه افراطى غضب و (عصبانیت) است؛ از این رو زیان‏هایى که ناشى از شعله‏ور شدن غضب را به اختصار بیان مى‏کنیم، راه‏کارهایى به منظور کنترل آن بیان مى‏کنیم.از آثار بد غضب این است فرد غضبناک و عصبانى رفتارهاى نادرستى - مانند فحش دادن و پرخاشگرى کلامى، شماتت، مسخره کردن، فاش کردن اسرار و بدگویى از دیگران - را از خود بروز مى‏دهد. علاوه بر این موجب دشمنى دوستان و شماتت دشمنان، انزواى اجتماعى، افسردگى و بیمارى‏هاى جسمانى و روانى مى‏شود. بنابراین کنترل عصبانیت امرى بایسته و اجتناب‏ناپذیر است؛ وگرنه موجب هلاکت انسان و خسارات جبران ناپذیرى مى‏شود.غضب، فکر و عقل انسان را ناکار آمد و زمین گیر مى‏کند؛ چنان که پیامبر اکرم(صل الله و علیه و آله) فرمود: «غضب، دل مرد دانا را هلاک مى‏کند» خشم و غضب نابه‏جا، آتشى شیطانى است که از درون انسان شعله کشیده و انسان را به سوى آتشى ابدى رهنمون مى‏شود. امام باقرعلیه السلام می فرمایند:«ان هذا الغضب جمرة من الشیطان توقد فى قلب ابن آدم...».«خشم پاره آتشى شیطانى است که در قلب انسان شعله‏ور مى‏شود...»در مقابل، حلم و بردبارى برآورنده بزرگ‏ترین آرزوى سالکان الى اللَّه و رسیدن به رضوان الهى است. امام صادق‏علیه السلام مى‏فرماید: «من کظم غیظاً، ولو شاء ان یمضیه امضاه، املأ اللَّه قلبه یوم القیامة رضاه» «هر کس خشم و غضب خود را بشکند - در حالى که اگر بخواهد مى‏تواند آن را عملى کند - خداوند در روز قیامت قلب او را با رضوان خود پر مى‏سازد».

آنچه مهم است اینکه شخص عزم راسخ و جدى بر پالایش نفس خویش از خشم و کژخلقى داشته و آن را به زیور حلم و بردبارى بیاراید. بنابراین براى تقویت حلم و بردبارى، باید طبق برنامه‏اى جدى، به تقویت اراده پرداخت و همواره بر خود مسلط باشد. در این رابطه راه‏هاى مختلفى وجود دارد؛ ولى مهم آن است که در راه درمان آن، مصمّم باشید و مطالب پیشنهادى را بدون کمترین کاستى به اجرا گذارید:

عوامل بسیاری وجود دارد که می توانند زمینه خشم و پرخاشگری را ایجاد کنند از جمله: مشکلات زندگی مثل مشکلات مالی، بی توجهی اطرافیان، عدم امنیت روانی و اجتماعی، مشکلات جسمی و درد های بدنی، حسادت به دیگران، شکست های پی درپی در زندگی، احساس حقارت، نداشتن استراحت و تفریح کافی در زندگی، ناامیدی، ضعف باور های مذهبی و توکل به خداوند و ....

توصیه هایی برای حفظ آرامش در زندگی و عصبانی نشدن

1. مطمئن باشید که مى‏توانید روحیه خود را تغییر دهید؛ ولى براى نتیجه‏گیرى شتاب نکنید. بیندیشید که باید مدتى طولانى، رفتارهاى خود را به دقت کنترل کنید و اگر چنین کردید، پس از آن حتماً دگرگونى رفتارى خواهید داشت.

2. از حساسیت بیش از حد در هر زمینه بپرهیزید.

3. در هر مسئله‏اى، ابتدا از دیگران انتظار بدترین برخورد را داشته باشید و خود را براى تحمل آن آماده کنید. این نکته باعث مى‏شود، برخوردهاى خوب بیش از انتظار، در شما ایجاد خشنودى کند. اگر همیشه انتظار برخورد خوب داشته باشید، چه بسا نتیجه عکس خواهید گرفت.

4. با خود شرط کنید که هیچ گاه و در هیچ شرایطى، برخورد تند نداشته باشید و اگر ناگهان از شما برخورد تندى سر زد، خود را جریمه کنید. براى مثال تصمیم بگیرید - یا در صورت امکان نذر کنید - اگر بر سر کسى فریاد زدید، فلان مبلغ را صدقه بدهید، یا نماز شب بخوانید و یا یک روز روزه بگیرید. این گونه جریمه معنوى نباید نگاه انسان به عمل نیک را منفى کند؛ بلکه باید آن را با یک تیر دو نشانه زدن به حساب آورد؛ یعنى از طرفى رشد و تعالى معنوى و کسب تقرب مستقیم به سوى خدا و از طرف دیگر بازداشتن از بدى‏ها و زشتى‏ها. کارآیى این روش، بسیار بالا است و بسیارى از علماى بزرگ، بدین سان تمرین عملى و خودسازى کرده‏اند.

5. در تصمیم‏گیرى‏ها، با افراد عاقل و پخته مشورت کنید و از اقدامات عجولانه و مطالعه نشده بپرهیزید.

6. با افراد خوش خلق و غیر عصبى معاشرت کنید.

7. از موقعیت‏هایى که زمینه تندخویى در آن فراوان است، اجتناب کنید و در موقعیت‏هایى حضور یابید که رفتار پرخاشگرانه در آنجا دیده نمى‏شود و از شرایطى که شما را به رفتارهاى تند دعوت مى‏کند، دورى گزینید.

8. قبل از هر عملى، در مورد پیامد آن بیندیشید و آن گاه اقدام کنید. با تمرین به این راه‏کار در تمام امور، اندک اندک کنترل خویش را بر تمام رفتارها توسعه بخشید.

9. به رفتارها و حالاتى که از افراد سر مى‏زند و شما را عصبانى مى‏کند، بى‏توجه باشید. براى مثال اگر کسى با حرف ناروا شما را بر مى‏افروزد، از شنیدن و گوش سپردن به سخنان وى بپرهیزید و یا محیط را ترک کنید. به گفته‏هاى او توجه نکرده و آنها را در ذهن خود مرور نکنید. نسبت به دیگر اعمال فیزیکى و رفتارهاى پرخاشگرانه و تحریک کننده نیز همین طور واکنش نشان دهید و راه بى‏توجهى و سهل‏گیرى را پیش گیرید.

10. سطح شناخت خود را با مطالعه و تفکّر از زشتى، ناپسندى و جبران اعمال پرخاشگرانه بالا ببرید. روایات، آیات و داستان‏هایى را در این زمینه، مطالعه و در مورد آنها فکر کنید. در برخى از موارد، به آثار بد رفتار تند خود، توجه و زشتى آن را در ذهن مرور کنید تا به یک حالت خود هشدارى از درون دست یابید. همچنین آثار فردى و اجتماعى و پیامدهاى حیثیتى آن عمل زشت را در ذهن خود، حاضر و به زشتى آن توجه کنید تا از درون از آن عمل متنفّر شوید.

11. از خواندن قرآن به مقدار زیاد و در نوبت‏هاى متعدد در روز غفلت نورزید. قرآن تأثیر زیادى در رسیدن به حالت سکینه و آرامش درونى دارد. عبادت‏هاى خود، مانند نماز را در اول وقت و با حضور قلب کامل به جا آورید که تأثیر بزرگى در رسیدن به اطمینان خاطر دارد و آدمى را از درون به آرامش مى‏رساند.

12. بعد از استحمام و به هنگام خروج از حمام، دو پاى خود را تا قوزک، با آب سرد بشویید.

13. دیگر رفتارهاى عادى و روزمره خود را با تسلّط کامل بر رفتار و بدون شتابزدگى انجام دهید و آنها را آرام آرام تعقیب کنید، تا نرم‏خویى و پرحوصلگى، بر تمام رفتارهاى شما حاکم شود.

14. شرح موارد یاد شده را در جدولى بنویسید و موارد انجام شده و یا تخلّف از آن را یادداشت کنید. همواره بکوشید موارد تخلف را کاهش داده و بیش از پیش خود را به انجام آنها مقید سازید. حتى قبل از بروز آن موقعیت‏ها و به صورت مستمر، این راه‏کارها را سرلوحه اعمال خود قرار دهید. از آن به بعد، باید میزان موارد پرخاشگرى شما کاهش یابد. آنها را نیز یادداشت کنید و کم کم از میزان آنها در طول روز، هفته و ... بکاهید.

15. یک نفر محرم اسرار براى خود برگزینید. این رابطه نزدیک و صمیمانه، باید به گونه‏اى باشد که بتوان در مورد موضوعات بى‏اهمیت با او درد دل کرد و حتى بدون اینکه احساس کنید وقت او را تلف کرده‏اید به او تلفن بزنید و موضوع را با وى درمیان گذارید. در این صورت است که با پدید آمدن هرگونه مشکل جسمى یا روانى، مى‏توان با تکیه کردن به او و بیان مشکل خود، احساس آرامش کنید .

16. شوخ طبع باشید و احساسات منفى و تندتان را نسبت به دیگران با تمرین به احساسات مثبت تبدیل کنید. البته نباید شوخ طبعى حالت تهاجمى به خود گیرد و از طریق شوخى و خندیدن به شکست‏هاى دیگران، به گونه‏اى پرخاشگرى بروز داده شده و با شوخى‏هاى آزار دهنده و متلک‏هاى غیراخلاقى یا ضد اخلاقى به انتقام جویى از دیگران پرداخت. پس با شوخ طبعى مى‏توان در برخورد با مسائل جدى، فشارها و مشکلات زندگى خود را کاهش داد؛ زیرا لذت بردن از شوخ طبعى، خنده سرگرم کننده و شادى آفرین، در فرد هیجان و احساس مثبت ایجاد کرده و در درازمدت بر کاهش میزان عصبانیت مى‏انجامد.

17. پرهیز از محرک های عصبى؛ بعضى از مواد به طور طبیعى سیستم اعصاب و دستگاه قلبى - عروقى را تحریک مى‏کند. نوشابه‏هاى گازدار، شکلات‏ها و فست فود ها و برخى داروهاى غیرمجاز، محرک‏هایى است که سبب تشدید واکنش افراد حساس به محرک‏هاى اطراف آنها مى‏شود؛ به طورى که در مواقع لزوم نمى‏توانند واکنش مناسب نشان دهند. آنها براى به دست آوردن آرامش قادر نیستند به موقع از سیستم پاراسمپاتیک خود استفاده کنند و براى مدت طولانى در حالت عصبى باقى مى‏مانند. بنابراین توصیه مى‏شود از مصرف چنین مواد تحریک کننده به حداقل ممکن اکتفا کنند.

18. براى توجیه رفتارهاى خلاف انتظار دیگران، توجیه مناسبى داشته باشید و آنها را مقصر تلقى نکنید؛ مثلاً بگویید: خودم از این فرد بدتر رفتار مى‏کنم، او اشتباه گرفته و مقصر نیست. اشتباه من باعث رفتار نامناسب او شده است.

19. همیشه خود و رفتارتان را درست و صحیح تلقى نکنید و احتمال خطا در کارهاى خود را بدهید.

20. به عنوان تمرین گاهى با افرادى که سلیقه آنها را نمى‏پسندید، برخورد کوتاه مدت داشته باشید.

21. از تفریحات سالم، آرامش‏بخش و تقویت کننده اراده - مانند کوهنوردى، شنا، دو پیاده‏روى و گردش در طبیعت و... استفاده کنید.

توصیه هایی برای لحظه عصبانیت

1. هر گاه عصبانی شدید این مطلب را به خود متذکر شوید که من الان عصبانی هستم، در واقع خودآگاهی هیجانی مقداری از عصبانیت شما می کاهد.

2. به هنگام بروز عصبانیت و تندخویى، سریع حالات خود را تغییر دهید. براى مثال اگر ایستاده‏اید، بنشینید و اگر نشسته‏اید، دراز بکشید و صورت خود را با آب سرد بشویید. یک لیوان آب خنک بیاشامید و خود را از آن موقعیت دور سازید.

3. به هنگام عصبانیت چند نفس عمیق بکشید و سعی کنید به چیزی فکر نکنید.

4. یکی از راهکارهای مفید برای کاهش خشم و عصبانیت این است که در هنگام عصبانیت با دوستان دیگر ارتباط برقرار کرده و با آنها راجع به مسائل دیگری غیر از مسئله خشم آور صحبت کنید. شاید این عمل در حین عصبانیت کار سختی باشد ولی اگر شما خواهان آرامش هستید باید این کار را انجام دهید صحبت کردن راجع به مسئله دیگر به شما کمک می کند تا نتوانید به موضوع خشم آور فکر نکنید.

5. اگر امکان دارد، هنگام عصبانیت یا بى‏حوصلگى و کسالت، یک دوش آب ولرم بگیرید. بعد از استحمام و به هنگام خروج از حمام، دو پاى خود را تا قوزک، با آب سرد بشویید.

6. وضو با آب سرد می تواند تا حد زیادی از عصبانیت شما بکاهد.

7. چند لحظه دراز بکشید و چشمان خود را ببندید و همه ماهیچه‏هاى خود را شل کنید تا آرامش عضلانى پیدا نمایید. فکر خود را از آنچه موجب عصبانیت شما شده است، منصرف کنید و به عضلات بدن خود تمرکز یابید.

8. به خودتان تلقین کنید: که اتفاق خاصى نیفتاده؛ مگر آسمان به زمین آمده است؟ دیگران در چنین مواردى چه مى‏کنند؟ آیا همه عزا مى‏گیرند؟ هر کس به کارى مشغول مى‏شود و به این گونه موارد اعتنایى نمى‏کند.

9. اگر گاهى سریع سخن گفتید و عجولانه تصمیم گرفتید و رفتار نابجا از شما سرزد؛ به سرعت خود را سرزنش و حتى در لفظ، اظهار پشیمانى کنید و وعده‏ها و قول‏هاى خود را در ذهن خویش، حاضر سازید.اگر رفتار و یا صفتى که در شخصى هست، موجب عصبانیت شما شده، آن را شوخى تلقى کنید و به شکلى، خود را از تیررس او دور در نظر بگیرید. یعنى؛ از در نظر گرفتن خویش به عنوان مخاطب رفتارهاى دیگران پرهیز کنید؛ مثلاً از مشاهده کسى که فحش مى‏دهد با خود بگویید مخاطب او من نیستم و در این هنگام از صحنه دور شده و راه دریافت‏هاى حسى را سد سازید تا بیشتر مورد هجوم قرار نگیرید.