با سلام و سپاس از همراهی شما با مشاورین «راسخون»، از اینکه ما را به عنوان راهنمای خود انتخاب نمودید سپاسگزاریم.

برادر گرامی! در آموزه‌های دینی و تعالیم زندگی‌ساز اسلام، آشنا کردن فرزندان با مفاهیم دینی و جنبه‌های رفتاری آن و نیز راهنمایی آنها به سوی خداوند، از وظایف پدر و مادر شمرده شده است. این مهم، ممکن است در هیاهوی زندگی مادی به فراموشی سپرده شود یا به گمان این که فرزند همة این مسائل را در مدرسه یا از رسانه‌های جمعی خواهد آموخت، از برنامه‌های اصلی خانواده حذف شود؛ در حالی که خانه و خانواده می‌بایست نخستین و مهم‌ترین پایگاه فراگیری دین و انس با آن باشد. امام سجاد (علیه‌السلام) در شمارش حقوق فرزند بر پدر و مادر، یکی از مهم‌ترین مسائل را توجه به دین آموزی فرزندان دانسته است.

راهکارهای کلی ترغیب فرزندان‌تان به نماز و سایر آموزه های دینی

برای موفقیت در ایجاد یک رفتار باید جنبه‌های مختلف مرتبط با آن مسئله را مورد لحاظ قرار داد مثلاً برای نماز خوان کردن یک نفر لازم است هم بُعد شناختی مورد لحاظ قرار گیرد هم بُعد انگیزشی-عاطفی و هم بُعد رفتاری، البته مثلاً در کودکان باید بیشتر جنبه‌های رفتاری و عاطفی مد نظر قرار گیرد و در بعد شناختی به القاء شناخت متناسب با سطح شناخت فرزند مورد توجه قرار گیرد و در سطح جوانان بیشتر جنبه‌های شناختی مد نظر قرا گیرد و در برنامه‌ گنجانده شود. در ادامه به برخی از نکات مؤثر که امیدوارم متناسب با شرائط فرزندان شما باشد، اشاره می‌شود.

1. تقویت ایمان و باورهای دینی

برای ترغیب و تشویق فرزندان‌تان به انجام فرائض دینی از جمله نماز خواندن ابتدا باید زیر بناهای فکری آنها را مورد بررسی قرار داده و در اصلاح آن بکوشید. به طور حتم، دیدگاه فرد در مورد خداوند، جهان هستی، انسان، معاد و ... از اموری است که نتیجه‌ی مستقیم بر ایمان فرد دارد. تقویت و اصلاح این مبانی تأثیر زیادی بر ایمان فرزندان‌تان می‌گذارد و آنها را نسبت به آموزه‌های دینی و عمل به دستورات الهی پای‌بند می‌گرداند.

2. توجه دادن فرزندان‌تان به نعمت‌های الهی

یادآوری و ذکر نعمت‌های الهی از جمله شیوه‌هایی است که در ایجاد انگیزه برای توجه دادن فطرت پاک کودک و نوجوان به صاحب نعمت و سپاس‌گزاری از او بسیار مؤثّر است. ذکر نعمت‌ها می‌تواند زمینه‌ی بسیار مناسبی برای رشد و تعمیق بینش الهی فرزندتان و در نتیجه، گرایش به صاحب نعمت و زمینه‌های شکرگزاری را در وی فراهم سازد. مضمون روایتی از امام رضا (علیه‌السّلام) این‌گونه است که: خداوند متعال به حضرت موسی (علیه‌السّلام) وحی فرستاد که مردم را به من علاقه‌مند کن و آنان را نیز نزد من محبوب ساز. عرض نمود چگونه؟ وحی آمد: نعمت‌های مرا برای آنان بازگو کن، آنان خود عاشق من خواهند شد.» بنابراین، باید کاری کنید که محبت و عشق و علاقه خدا در دل فرزندان‌تان جای بگیرد. در این صورت، آنها با عشق درونی به احکام و تکالیف الهی عمل می‌کنند. برای رسیدن به این هدف، ضروری است از نعمت‌ها، مهربانیت، بخشندگی و توجه خاص خداوند به بندگانش سخن بگویید.

3. بیان آثار و برکات نماز و عبادات

توجه به آثار و پی‌آمدهای کارها از امور راه انداز یا ایجاد کننده مانع محسوب می‌شود. ذکر آثار و برکات دنیوی و اخروی نماز زمینه‌ساز علاقه‌مندی به انجام‌دادن آن عمل می‌گردد.

4. الگوی عملی نماز خواندن باشید

اساساً مشاهدة رفتار دیگران در تأثیر پذیری و الگوپذیری انسان بسیار مؤثر است از این روی، توصیه شده که خود افراد قبل از این که بخواهند دیگران را با رفتارهای مطلوب آشنا کنند، خودشان آن رفتارها را به نحو احسن و شایسته انجام دهند و با این شیوه به صورت غیر مستقیم بر دیگران تأثیر گذارند.

امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «کُونُوا دُعَاةَ النَّاسِ بِغَیْرِ أَلْسِنَتِکُم»؛ «مردم را با غیر زبان به دین دعوت کنید». تبلیغ و دعوت عملی بهترین و تأثیرگذارترین نوع تبلیغ است به همین خاطر، اگر می‌خواهید فرزند‌تان را به نماز خواندن ترغیب و تشویق کنید، ابتدا سعی کنید با رفتارتان فرزند‌تان را به دین و ارزش‌های دینی نظیر نماز دعوت کنید.

اگر دعوت‌کننده به ارزش‌های دینی، خودش یک فرد بی‌نظم و ناموفق، بی‌اهمیت به مسائل دینی و... باشد، مسلماً دعوت وی تأثیر چندانی نخواهد داشت.

به همسر و سایر اعضای خانواده نیز توصیه کنید با عمل به آموزه های دینی الگوی عملی فرزندان‌تان باشند.

5. به تشویق و تکریم کلامی و غیرکلامی فرزندان‌تان بپردازید

بر کسی پوشیده نیست که تشویق از اهمیت بسزایی در تربیت افراد برخوردار است. تشویق نه تنها در کودکان، بلکه در بزرگسالان نیز می‌تواند برانگیزاننده رفتاری درست و اصولی یا برحذردارنده از فعلی نادرست و غیراصولی باشد. فرزندان شما نیز از این قاعده مستثنا نیستند بنابراین آنها را با تشویق‌ گفتاری‌ یا عملی‌ به‌ نماز خواندن فرا بخوانید. البته جهت‌گیری کلی شما باید به سمت درونی کردن انگیزه‌های نماز خوانی باشد نه این که کاری کنید که فرزندان‌تان به تشویق و گرفتن پاداش شرطی بشوند.

6. عبادت جمعی و تأثیر آن در نمازخوانی فرزندان

اگر عبادت در خانه به شکل دسته جمعی به جای آورده شود (مثلاً همه اعضای خانواده، اول وقت و یا با جماعت نمازشان را بخوانند)، افزون بر آن که سبب افزایش ارتباط عاطفی، روحیه همدلی و همبستگی میان اعضای خانواده می شود، شوق به نماز در دل‌ها کاشته می شود.

7. پرهیز از رفتارهای ناخوشایند

برای واداشتن فرزندان‌تان به نماز رعایت حجاب، هرگز نباید به رفتارهای ناخوشایند روی بیاورید و سبب رنجش خاطر فرزندان‌تان شوید و یا در ذهن آنها خاطره تلخی از آموزه‌های دین همچون نماز پدید آورید. کارهایی که اثر سوء می‌گذارد و باید از آنها پرهیز شود، عبارتند از:

- استفاده از تنبیه بدنی، اعمال قدرت و خشونت برای مجبور کردن فرزندتان به نماز؛

- مقایسة فرزندان خود با بچه های دیگران؛

- خسته کردن فرزندان با برنامه‌های اضافی و تعقیبات نماز.

8. بیان پیامدهای منفی و مجازات‌های دنیوی و اخروی نماز نخواندن. بدون تردید، اگر فرزندان‌تان با پیامدهای منفی نماز نخواندن آشنا گردند، طبیعتاً ممکن است انگیزة آنها برای نماز خواندن و رعایت مسائل دینی بیشتر ‌شود.

9. استفاده از قدرت نفوذ و بیان دیگران

گاهی فرزندان از برخی از افراد فامیل، دوستان‌، مربیان، معلمان و دیگران حرف شنوی دارند، در صورتی که فرزندان‌تان این گونه هستند، بهتر است از آنها بخواهید (بدون این که فرزندان‌تان متوجه شود) فرزندان‌تان را به نماز ترغیب نمایند. در پایان توصیه می کنیم جهت جذب فرزندتان به نماز دوستان نامناسب را از گرد او دور کنید و تلاش کنید ارتباط او را با مسجد و فعالیت های مذهبی تقویت نمایید.

موفق باشید.