پرسش :

ابوتمّام طائى پیرامون غدیرخم چه اشعاری سروده است؟


پاسخ :
پاسخ اجمالی:
او در قصیده ای که داراى 73 بیت است می گوید: «روز غدیر، حقّ براى اهلش کاملاً روشن گشت... رسول خدا او را به پا داشت و آنها را به ولایت او دعوت کرد... بازوان علی(ع) را کشید و اعلام کرد که او سرپرست و مولاى شماست... مردم آشکارا حقّ او را اثبات کردند و آشکارا غارت کردند...!». 

پاسخ تفصیلی:
ابوتمّام طائى از شاعران نامدار قرن سوم درباره غدیر اینگونه سروده:
1 ـ ویوم الغدیر استوضح الحقُّ أهلَهُ *** بضحیاء(1) لا فیها حجابٌ ولا سترُ
2 ـ أقام رسول الله یدعوهمُ بها *** لیقربَهمْ عُرْفٌ وینآهمُ نُکْرُ
3 ـ یَمُدُّ بضبعیه ویُعلِمُ(2) أنّهُ *** ولیٌّ ومولاکمْ فهل لکُمُ خُبْرُ
4 ـ یروحُ ویغدو بالبیانِ لِمَعْشر *** یروح بهم غَمْرٌ ویغدو بهمْ غَمْرُ(3)
5 ـ فکان لهم جَهْرٌ بإثباتِ حقِّهِ *** وکان لهم فی بَزِّهِمْ حقَّهُ جَهْرُ
6 ـ أ ثَمَّ جعلتمْ حظَّهُ حدَّ مُرْهَف *** من البیضِ یوماً حظُّ صاحبهِ القبرُ
7 ـ بکفَّىْ شقیٍّ وجَّهَتْهُ ذنوبُهُ *** إلى مرتع یُرعَى به الغَیُّ والوِزرُ
این قصیده داراى (73) بیت است که در دیوان وى یافت مى شود(4).
1ـ و روز غدیر، حقّ براى اهلش کاملاً روشن گشت(5)، آن چنان که در آن حجاب وپرده اى نباشد.
2ـ رسول خدا (او را) به پا داشت و آنها را به آن (ولایت) دعوت کرد تا شناختشان آنها را نزدیک کند و انکارشان آنها را دور سازد.
3 ـ بازوان او(علی(علیه السلام)) را کشید و اعلام کرد که او سرپرست و مولاى شماست پس آیا شما مى دانید؟
4 ـ صبح و شب براى توضیح و بیان کردن با آن گروه بود، و انسان کریم و بزرگوار با آنها صبح و شب مى کرد.
5 ـ پس براى اثبات حقّ او بلند سخن گفتند و براى غارت حقّ او نیز بلند سخن گفتند!(آشکارا حقّ او را اثبات کردند و آشکارا غارت کردند!).
6 ـ آیا در آن جا نصیب او را تیزى شمشیر قرار دادید در روزگارى که صاحب او(پیامبر(صلی الله علیه و آله)) در قبر آرمیده بود.
7ـ با دو دست فرد بدبختى که گناهانش او را به چراگاهى سوق داد که در آن گمراهى و گناه چریده مى شود.(6)

پی نوشت:
(1). در نسخه اى «بفیحاء» آمده است به معنى: در مکانى وسیع و جادار و عرصه اى فراخ.
(2). از باب إفعال. و از سخن دکتر ملحم شارح دیوان ابوتمّام بر مى آید که او به صیغه مجرد خوانده، نه از باب افعال که ما خواندیم، و انتخاب ما صحیح است و ذوق عربى از آن جدا نمى شود.
(3). «غَمْر»: کریم.
(4). دیوان أبی تمّام، ص 143.
(5). این معنا بنابراین است که واژه «حقّ» مرفوع و واژه «أهلَه» منصوب باشد. ممکن است برعکس باشد که در این صورت معنا چنین خواهد بود: در روز غدیر، اهل حقّ خواست حقّ آشکار شود، یا در روز غدیر اهل حقّ، حقّ را آشکار یافتند.

منبع: گزیده ای جامع از الغدیر، علامه شیخ عبدالحسین امینی، ترجمه محمد حسین شفیعی شاهرودی، موسسه میراث نبوت، چاپ سوم، ص 227.

مطالب مرتبط:
دعبل خزاعى چگونه در اشعار خود از واقعه غدیر یاد کرده؟
ابو اسماعیل علوى پیرامون غدیرخم چه سروده ای دارد؟
اگر حدیث غدیر به شکل عمومی در میان مردم شهرت یافته بود چرا مسلمانان به مفاد آن عمل نکردند؟