پاسخ اجمالی:
خداوند متعال در آیه 60 سوره «یس» به سرزنش مجرمان پرداخته، چنین مى گوید: «آیا با شما عهد نکردم اى فرزندان آدم، که شیطان را پرستش و اطاعت مکنید که او دشمن آشکار شماست؟» این عهد و پیمان الهى از طرق مختلف، از انسان گرفته شده و بارها این معنى را به او گوشزد کرده است. نخست آن روز که فرزندان آدم در زمین نشو و نما کردند. از سوى دیگر، این پیمان در عالم «تکوین» با دادن عقل به انسان، نیز گرفته شده است. از سوى سوم، با سرشت و فطرت الهىِ همه انسان ها بر توحید، پیمان از انسان گرفته شده است.

پاسخ تفصیلی:
خداوند متعال در آیه 60 سوره «یس» به ملامت و سرزنش مجرمان پرداخته، چنین مى گوید: (آیا با شما عهد نکردم اى فرزندان آدم، که شیطان را پرستش و اطاعت مکنید که او دشمن آشکار شماست)؟ «أَ لَمْ أَعْهَدْ إِلَیْکُمْ یا بَنِی آدَمَ أَنْ لا تَعْبُدُوا الشَّیْطانَ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ».

این عهد و پیمان الهى از طرق مختلف، از انسان گرفته شده، و بارها این معنى را به او گوشزد کرده است:
نخست آن روز که، فرزندان آدم در زمین نشو و نما کردند، این خطاب به آنها شد: «یا بَنِی آدَمَ لایَفْتِنَنَّکُمُ الشَّیْطانُ کَما أَخْرَجَ أَبَوَیْکُمْ مِنَ الْجَنَّةِ یَنْزِعُ عَنْهُما لِباسَهُما لِیُرِیَهُما سَوْآتِهِما إِنَّهُ یَراکُمْ هُوَ وَ قَبِیلُهُ مِنْ حَیْثُ لاتَرَوْنَهُمْ إِنّا جَعَلْنَا الشَّیاطِینَ أَوْلِیاءَ لِلَّذِینَ لایُؤْمِنُونَ»؛
(اى فرزندان آدم! شیطان شما را نفریبد همان گونه که پدر و مادرتان را از بهشت بیرون کرد، و لباسشان را از تنشان خارج ساخت، تا عورتشان را براى آنها آشکار کند! چه این که: او و پیروانش شما را مى بینند و شما آنها را نمى بینید، [بدانید] ما شیاطین را اولیاى کسانى قرار دادیم که ایمان نمى آورند).(1) 

پس از آن، همین اخطار به طور مکرر بر زبان رسولان الهى جارى شد، چنان که در آیه 62 سوره «زخرف» مى خوانیم: «وَ لا یَصُدَّنَّکُمُ الشَّیْطانُ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ»؛ (شیطان شما را از راه حق باز ندارد که او دشمن آشکار شماست).

و در آیه 168 «بقره» مى خوانیم: «وَ لاتَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ»؛ (از گام هاى شیطان پیروى نکنید که او براى شما دشمن آشکارى است)!

از سوى دیگر، این پیمان در عالم «تکوین» به زبان اعطاى عقل به انسان، نیز گرفته شده است؛ چرا که دلائل عقلى به روشنى گواهى مى دهد، انسان نباید فرمان کسى را اطاعت کند که، از روز نخست، کمر به دشمنى او بسته، او را از بهشت بیرون کرده، و سوگند به اغواى فرزندانش خورده است.

از سوى سوم، با سرشت و فطرت الهىِ همه انسان ها بر توحید، و انحصار اطاعت براى ذات پاک پروردگار، نیز این پیمان از انسان گرفته شده است، و به این ترتیب، نه با یک زبان که با چندین زبان، این توصیه الهى تحقق یافته و این عهد و پیمان سرنوشت ساز، امضاء شده است.

پی نوشت:
(1). سوره اعراف، آیه 27.

منبع: تفسیر نمونه، آیت الله العظمی مکارم شیرازی، دار الکتب الإسلامیه، چاپ بیست و ششم، ج 18، ص 447.

پرسش‌های مرتبط:

چگونه خداوند دشمنى را بر انسان مسلط کرده که حتى حضورش را هم احساس نمى کند؟

شیطان چگونه باطل را برای انسان تزیین می کند؟

امام علی(علیه السلام) در خطبه 192 نهج البلاغه، نسبت به دام های خطرناک «ابلیس» چه هشدارهایی داده است؟

آیا آفریدن ابلیس با عدل و حکمت خدا سازگار است؟

بر اساس آیات و روایات، سرانجام تکبّرِ «ابلیس» به کجا منتهی شد؟