پرسش :

حضرت محّمد(ص) تعليم اسرار و تأويل آن را به چه شخصيتي واگذار نمودند؟

پاسخ :
رسول اكرم(ص) در يكي از روزهاي پاياني عمر شريف خود به اميرالمؤمنين(ع) فرمودند: نزديك بيا تا در گوش تو سخني بگويم: اميرالمؤمنين(ع) در پاسخ برخي صحابه درباره محتواي اين نجوا، فرمود: آن حضرت، هزار باب علم بر روي من گشود كه از هر دري هزار در گشوده مي‏شود. يعني رسول گرامي(ص) يك ميليون مطلب علمي را يك‏جا به من آموخت. البته شايد اين ناظر به كثرت باشد، نه محدود به همين عدد رياضي، كه در اين صورت از ميليون هم بيشتر مي‏شود. آنگاه از اميرالمؤمنين(ع) پرسيدند: آيا رسول خدا(ص) تاريكي كه در جهره ماه و روشني كه در آفتاب خورشيد است به تو آموخت؟ حضرت فرمود: آري و آن اين كه خداوند سبحان مي‏فرمايد: «وجَعلنا الليّل و النَهار ايتين فَمحَونا اية الَّيل و جَعلنا اية النهار مُبصرة» إسراء/12 .
از سؤال و جواب مزبور، مشخص مي‏شود كه نحوه تعليم پيامبر به اميرالمؤمنين(ع) ارائه رموز و اسرار و باطن قرآن بوده است نه ظاهر لفظي آن، زيرا اين معنا را از ظاهر آيه نمي‏توان استفاده كرد، چون ظاهر آيه شب و روز است نه شمس و قمر.
پيامبر گرامي(ص) در همين محاوره محرمانه به اميرالمؤمنين(ع) فرمود: اين كه خداوند سبحان مي‏فرمايد: «إن الذين امنوا و عَملوا الصالحات أُولئك هم خير البَرية» بينه/7 ، مقصود تو و پيروان توست و اين كه مي‏فرمايد: «إن الذين كَفروا ... أُولئك هم شَر البَرية» بينه/6 ، درباره دشمنان دين و منحرفان از كوي تو نازل شده است (بحار،7،182).
غرض آن كه كوشش پيامبر(ص) بر آن بودن كه مسلمانان را به نحوه تطبيق و تفسير آيات قرآن، آشنا كرده، آنان را با تأويل قرآن مأنوس سازد، تا آشنايي به تنزيل قرآن و اكتفاي به آن، سبب فاصله گرفتن مردم از بطون و حقايق قرآن نشود. از همين‏رو مي‏فرمود: علي بن ابيطالب(ع) بر تأويل قرآن مي‏جنگد، چنانكه من بر تنزيل آن (بحار،32/299). يعني علي بن ابيطالب و عترت طاهره(ع) جزو راسخان در علمند كه به تأويل قرآن عالمند: «وما يَعلم تَأويله إِلا الله و الراسخون في العِلم» V}آل عمران/ V}7. بر اين اساس،دشمنان اهل بيت گر چه بر حسب ظاهر و تنزيل قرآن مسلمانند ولي در واقع بر اساس تأويل قرآن كافرند و اميرالمؤمنين امام علي(ع) با كفار مي‏جنگيد.
آيت الله جوادي آملي،تفسير موضوعي قرآن كريم ج 9 (سيرة رسول اكرم در قرآن)
www.payambarazam.ir