پرسش :

ريشه پيدايش دو مذهب تسنن و تشيع كجاست

پاسخ :
تشيع و تسنن، از انشعاب‏هاي فكري و عملي است كه در داخل اسلام پديدار شده است. از همين‏رو بايستي ريشه‏هاي آن را در بطن اسلام جست و جو كرد، نه بيرون از آن. گفتني است كه مباني فكري تشيع، مبتني بر آيات قرآن و روايات است و بدون توجه به آنها، نمي‏توان راه به جايي برد. البته نه اين كه راه ديگري وجود نداشته باشد؛ ولي آنهابه نقطه اطمينان بخشي ختم نمي‏شود.
از جمله اين مسائل و ريشه‏ها، تحليل تاريخ صدر اسلام و علل منتهي شدن آن به حكومت معاويه‏ها است. با اندك تأملي در تاريخ صدر اسلام، اين نكته به ذهن مي‏آيد كه چرا سيره و سنّت پيامبر اكرم(ص) در حكومت و معيشت ـ كه روش پيامبران بود ـ مبدّل به يك نوع اريستوكراسي (Aristocracy) عربي و اشرافيت بي‏حد و مرز شد.
به عبارت ديگر، خاندان ابوسفيان ـ كه از سرسخت‏ترين دشمنان پيامبر خدا(ص) و اسلام بودند و تا آخرين سنگر(فتح مكه) نيز به دشمني خود ادامه دادند ـ چگونه سر از خلافت و حكومت درآوردند و فرزند او معاويه و ديگر وابستگان خاندان اموي، بر اريكه حكومت بر مسلمانان تكيه كردند.
وقتي ريشه اين حوادث را بررسي كنيم، مي‏بينيم كه معاويه از جانب عمر به حكومت شام منصوب گرديد و حتي در برابر انتقاداتي كه صحابه به نحوه حكومت او داشتند، مقاومت كرد و به آنها ترتيب اثر نداد.
پس از عمر نيز عثمان ـ كه توسط شوراي شش نفره به خلافت رسيده بود ـ به تقويت معاويه همت گماشت و علاوه بر آن، پايه‏هاي تسلط بني‏اميه را بر سرنوشت اسلام و مسلمانان پي‏ريزي كرد.
پس از عثمان مردم با رشد سياسي و متنبه شدن نسبت به گذشته‏ها با حضرت علي(ع) بيعت كردند؛ ولي اين پايه‏ها خود را نشان داد و عملاً حكومت حضرت علي(ع) را با مشكل روبه رو ساخت و در نهايت نيز با شهادت اميرالمؤمنين(ع)، آخرين سنگر مقاوم در برابر جريان انحراف رو به خاموشي نهاد.
بايد توجه داشت كه موضوع خلافت، تنها در ابعاد سياسي محصور نبود؛ بلكه موجب تغييرات و ايجاد بدعت‏هاي گسترده‏اي در ديگر ابعاد؛ از جمله در فقه و مسائل عملي بود. در برابر اين جريان‏هاي مختلف انحرافي، تنها حضرت علي(ع) و معدود ياران وفادار آن حضرت بودند كه به مقاومت پرداختند و از اساس اسلام حراست كردند.
شيعه از همان صدر اسلام، به كساني گفته مي‏شود كه از مكتب اهل بيت(ع) پيروي مي‏كردند و مي‏خواستند خود رااز انحرافات پيش آمده، مصون بدارند.
اين گروه، استمرار اسلام محمدي را در امامت علوي مي‏دانستند. خلاصه آن كه بررسي تاريخ و تحليل دقيق آن،مي‏تواند حقانيت تشيع و مواضع آن را تا حدود زيادي روشن سازد.
www.eporsesh.com