پرسش :

کسرى بودجه ‏ى هزینه‏ هاى جنگى عراق در جنگ تحمیلی چگونه تأمین مى‏شد؟

پاسخ :
عراق در موقعیتى جنگ را به ایران تحمیل کرد که اوضاع بین‏المللى و منطقه‏اى براى حمله عراق مساعد بود. سران عراق عنوان مى‏کردند که انقلاب ایران خطرى است که کشورهاى منطقه خاورمیانه را تهدید مى‏کند و عراق حاضر به مقابله با این خطر است؛ بنابراین کشورهاى منطقه باید از نظر مالى از عراق حمایت کنند. این کشورها که با موج اسلام خواهى مواجه بودند از خواست عراق پشتیبانى کردند و میلیاردها دلار کمک مالى در اختیار عراق قرار دادند. شش کشور حوزه خلیج فارس )عربستان، کویت، قطر، بحرین، امارات متحده عربى و عمان( که سازمان شوراى همکارى خلیج فارس را تشکیل دادند از عراق پشتیبانى نمودند. این کشورها در دوران جنگ، میلیاردها دلار کمک مالى در اختیار عراق قرار دادند و کویت و عربستان نیز علاوه بر کمک‏هاى مالى، میلیاردها دلار نفت براى عراق فروختند.
فرانسه بیش از میلیارد دلار تجهیزات نظامى فرانسوى به صورت عاریه در اختیار عراق گذاشت. آمریکا نیز با دادن اعتبار مالى به کمک عراق شتافت و هم زمان با آن فشار فزاینده‏اى را بر متحدین خود براى جلوگیرى از تأمین مالى و تسلیحاتى ایران وارد آورد. مصر و اردن نیز در مواقع حساس جنگ کمک‏هاى تسلیحاتى و پشتیبانى زیادى به عراق کردند. شوروى نیز هر زمانى که از سرازیر شدن جنگ افزارهاى مختلف قدرت‏هاى غربى به عراق آگاه مى‏شد، نقش حساسى را در کمک به عراق بازى مى‏کرد. علاوه بر آن عراق از کمک سایر کشورها همچون ایتالیا و یوگسلاوى نیز برخوردار بود.
سرلشکر وفیق السامرایى، رئیس بخش ایران در سازمان اطلاعات نظامى عراق در این باره نوشته است:
«بیش از 45 میلیارد دلار از سوى کشورهاى خلیج [فارس] به عراق داده شد که بیش از نیمى از آن را عربستان سعودى پرداخت نمود. عراق بدون در اختیار داشتن چنین پول هنگفتى، قدرت ادامه جنگ را نداشت. اگر سرازیر شدن کمک‏هاى مختلف به سوى عراق نبود، به طور قطع رژیم صدام حسین در سال 1982، یعنى سال شکست‏هاى فراگیر، سرنگون شده بود. »
طبق برآوردهاى انجام شده، از صد میلیارد دلار بدهى خارجى عراق، بخش اعظم آن مربوط به کشورهاى عضور شوراى همکارى خلیج فارس بود که عراق اصولا این را بدهى نمى‏دانست و معتقد بود عراق سرباز است و به نیابت از کشورهاى منطقه و حتى آمریکا جنگیده است و شوراى همکارى با همین هدف به عراق پول داده است و لذا نباید هیچ گونه منتى بر گردن عراق گذاشت . به هر صورت، کشورهاى منطقه به ویژه کشورهاى شوراى همکارى خلیج فارس نقش عمده‏اى در تأمین منابع مالى جنگ افزارهاى عراق براى تداوم جنگ داشتند و بدون این کمک‏ها، یقینا عراق قادر به ادامه جنگ نبود.
منبع: جنگ ایران و عراق، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، فرهاد درویشی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ