پرسش :

خصایص و ویژگی‌‌های امام زمان(عج)، منحصر در آن حضرت است یا دیگر اولیای الهی آن‌ها را دارند؟

پاسخ :
شرح پرسش:
حضرت مهدی علیه السلام دارای چه خصایص و ویژگی‌‌هایی است که او را متمایز و برتر می‌کند؟ آیا این خصوصیات، منحصر در آن حضرت است یا دیگر اولیای الهی و پیامبران در آنها با او مشترک هستند؟!

پاسخ:
بر اساس منابع معتبر روایی و تاریخ، امام مهدی(عج) خصوصیات و خصالی برجسته و والایی دارد که در بعضی از آنها منحصر به فرد بی همتا است و یا جامع همه‌‌‌‌ی ویژگی‌‌ها و خصایص است که دیگر اولیای الهی و انبیا دارنده‌‌ی بعضی از آنها بودند.

یک. دانشمندترین و حکیم‌‌ترین مردم
رسول خدا(ص) فرموده است: «انّ الله اختار من الایام الجمعه و من اللیالی القدر و من الشهور رمضان و اختارنی نبیّاً و اختار علیّاً لی وصیّاً و ولیّاً و اختار من علیِّ الحسن و الحسین(ع) حجه الله علی العالمین تاسعهم اَعلمهم و احکمهم»(۱)؛ «خداوند متعال روزها، روز جمعه و از شب‌‌ها، شب قدر و از ماه‌‌ها، ماه رمضان را برگزید. مرا نیز پیامبر برگزید و علی را برای من جانشین و ولی انتخاب کرد. از علی نیز حسن و حسین را حجت برای جهانیان برگزید که نهمین فرزند حسین (قائم)، دانشمندترین و حکیم‌‌ترین آنان است».

دو. مورد عنایت مخصوص الهی
امام باقر(ع) فرمود: «القائمُ منّا منصورٌ بالرعب مویّد بالنصر تطوی له الارض...» (۲) ؛ «قائم ما با «رعب» یاری شده و به نصرت الهی تایید می‌‌شود. زمین برای او رام می‌‌گردد و ...».
امام باقر(ع) نیز فرموده است: «هرگاه قائم آل محمد(عج) ظهور کند، خداوند او را با فرشتگان نشان دار (بالملائکه المسومین) و مقرب یاری می‌‌کند، جبرئیل، پیشاپیش او و میکائیل را از طرف راست و اسرافیل از طرف چپ او حرکت می‌کنند. بهت و رعب و وحشت به فاصله‌‌ی یک ماه راه –از جلو، عقب، چپ و راست او – حرکت می‌‌کند (یعنی شعاع هیبت آن حضرت، تا مساحت یک ماه راه را زیر پوشش می‌‌گیرد) وفرشتگان مقرب خدا، خدمت گزاران او هستند. همراه او، شمشیری برکشیده و برهنه است. خداوند متعال، روم، دیلم، هند، کابل و خزر را برای او فتح می‌‌کند». (۳)

سه. عصاره و شبیه پیامبران
امام زین العابدین(ع) فرموده است «فی القائم منّا سنن من الانبیاء: سُنهٌ من اَبینا آدم(ع) و سُنهٌ من نوح سنهٌ من ابراهیم و سُنهٌ من موسی و سُنهٌ من عیسی و سُنهٌ من ایوب و سنهٌ من محمد(ص)؛ فامّا آدم، و نوح فَطولُ العمر و امّا من ابراهیم، فخفاءُ الولاده و اعتزالُ الناس و اما من موسی فالخَوفُ و الغیبه و اما من عیسی فاختلافِ الناسِ فیه و اما من ایوب فالفرجُ بعد البَلوی و اما من محمد فالخروجُ بالسّیف»(۴)؛ «در قائم ما سنت‌‌هایی از پیامبران وجود دارد: سنتی از پدرمان آدم(ع)، سنتی از نوح، سنتی از ابراهیم،سنتی از موسی، سنتی از عیسی، سنتی از ایوب و سنتی از محمد(ص). اما از آدم و نوح، «طول عمر» و اما از ابراهیم، «پنهانی ولادت و کناره گیری از مردم» و اما از موسی «خوف و غیبت» و اما از عیسی «اختلاف مردم درباره‌‌ی او» و اما از ایوب «فرج پس از گرفتاری» و اما از محمد(ص) «خروج با شمشیر» و ...».

چهار. دارای عمر طولانی
امام سجاد(ع) درباره‌‌ی آن حضرت فرموده است: «فی القائم سنهٌ من نوح و هو طول العمر»(۵) ؛ «در قائم سنتی از نوح است و آن طول عمر (او) است».

پنج. مورد احترام و محبوب امامان و اولیا
مهدی موعود، برگزیده‌‌ی ممتاز الهی و محبوب دل صالحان، اوصیا و انبیا – به خصوص امامان پیش از خود- و مورد احترام و توجه آنان بوده است.
حضرت صادق(ع) می‌‌فرماید: «لو ادرکتُه لخدمتُه ایام حیاتی»(۶) ؛ «اگر دوران او را درک می‌‌کردم، همه‌‌ی زندگی‌‌ام را در خدمت به او می‌‌گذراندم».
پیشوای هشتم وقتی نام عزیز او (قائم) را شنید، برخاست و بر روی پای مبارکش ایستاد و سر نازنین را به سوی زمین خم کرد. پس کف دست راست خود را بر سر نهاد و فرمود: «اللهم عجل فرجه و سهّل مخرجه» (۷)؛ «خداوندا بر فرجش شتاب کن و راه ظهور و قیامش را آسان گردان».
محدث جزایری نیز نقل کرده است که روزی در مجلس حضرت صادق(ع) اسم مبارک آن جناب برده شد، پس حضرت برای تعظیم و احترام او برخاست. (۸)

شش. مقتدای عیسی
یکی از ویژگی‌‌های برجسته‌‌ی امام مهدی(عج)تبعیت و همراهی برخی از اولیا و برگزیدگان الهی – از جمله حضرت عیسی و خضر(ع) – با او است. بعد از قیام جهانی آن حضرت، عیسی(ع) نیز ظهور می‌‌کند و در پشت سر امام قرار می‌‌گیرد. به رهبری‌‌اش گردن می‌‌نهد و حتی همراه با او نماز می‌‌خواند...
رسول خدا(ص) فرموده است: «یجتمع المهدی و عیسی بن مریم، فیجیء وقت الصلاه فیقولُ المهدی بعیسی تقدّم؛ فیقول عیسی: انّک اولی بالصلاه؛ فیصلّی عیسی وراء مأموماً» (۹) ؛ «امام، با حضرت عیسی دور هم درمی‌‌آیند؛ پس هنگام نماز فرا می‌‌رسد. حضرت مهدی(عج) به عیسی(ع) می‌‌گوید: نه، شما برای امامت نماز، شایسته‌‌ترید. آنگاه عیسی(ع)، به آن حضرت اقتدا کرده، نماز را پشت سر او می‌‌خواند».
در روایت دیگری نیز از پیامبر(ص) آمده است: «بهشت مشتاق چهار نفر از خاندان من است که خدا آنان را دوست دارد و مرا به دوستی آنان فرمان داده است؛ علی، حسن، حسین و مهدی؛ که حضرت عیسی پشت سر او نماز می-خواند». (۱۰)

هفت. زیباترین موجود بهشت
بر اساس روایات معتبر، حضرت مهدی(عج)، هم در دنیا و هم در بهشت، از جمال و کمال بی نظیری برخوردار است. پیامبر اکرم(ص) درباره‌‌ی آن حضرت می‌‌فرماید: «المهدی طاووس اهل الجنه»(۱۱) ؛ «مهدی طاووس اهل بهشت است».
این تعبیر جالب درباره‌‌ی هیچ پیامبر یا امامی وارد نشده است و اختصاص به حضرت ولی عصر(عج) دارد. این رمز، نهایت زیبایی و جمال آسمانی و فوق العاده‌‌ی او دارد؛ به طوری که در میان بهشتیان، ممتاز و شاخص است و خلاصه اینکه زیباترین موجود بهشتی و دیدنی‌‌ترین تمام اهل بهشت است. (۱۲)

هشت. میراث دار پیامبران
بر اساس روایات، تمام معجزات و ودایع انبیاء و اوصیاء، همراه حضرت مهدی(عج) است؛ یعنی، او وارث پیامبر او و اوصیا است و خداوند معجزات انبیا را در اختیار ایشان نهاده است. وجود میراث پیامبران در نزد حضرت مهدی(عج)، بیانگر این است که آن حضرت، جامع صفات و خصوصیات آنان بوده و دارنده‌‌ی وسایل و لوازم منحصر به فرد ایشان است؛ برای نمونه:
الف. تابوت آدم(ع): حضرت مهدی آن را از دریاچه‌‌ی طبریه بیرون می‌‌آورد؛ به طوری که نه پوسیده و نه متغیر گشته است. (۱۳)
ب. عصای موسی(ع): آن را از دریاچه‌‌ی طبریه – و در روایتی از غار انتاکیه – بیرون می‌‌آورد و با آن چنان می‌‌کند که موسی با فرعون کرد.
ج. حجر موسی(ع): سنگی است که آن را از مکه به همراه خواهد داشت و تا کوفه، به هر جا که بزند، چشمه‌‌ای از آب ظاهر شود. اصحاب او بنوشند؛ هرکس تشنه باشد، سیراب و هرکه گرسنه باشد، سیر گردد. (۱۴)
د. تورات و انجیل و سایر کتاب‌‌های آسمانی: ... مهدی مردم را به تورات، انجیل و کتاب‌‌های آسمانی دعوت خواهد کرد. آنها را از غاری در انطاکیه بیرون آورده، بین اهل تورات به تورات و اهل انجیل به انجیل و اهل زبور به زبور حکم خواهد کرد. (۱۵)
ه. پیراهن یوسف(ع): جبرئیل این پیراهن را هنگامی که حضرت ابراهیم را در آتش افکندند، بر تن او کرد. پس آن را بازوبند ساخت و به بازوی اسحاق بست و اسحاق به یعقوب و یعقوب به یوسف ... سپس در دست حضرت مهدی خواهد بود. (۱۶)
و. انگشتر سلیمان(ع): حضرت مهدی، این انگشتر را همراه خود دارد. وقتی آن را در دست می‌‌کند، جن و طیور بر دور او جمع می‌‌شوند. (۱۷)
ز. پیراهن رسول گرامی اسلام(ص): یعقوب بن شعیب از امام صادق(ع) روایت کرده است: « آیا پیراهن قائم را – که هنگام قیام می‌‌پوشد – نشانت ندهم؟ عرض کردم: چرا؛ پس آن حضرت جعبه‌‌ای را خواست و آن راگشود و آن پیراهن کرباسی را بیرون آورد. آن را باز کرد که ناگهان دیدم در آستین چپ آن، آثار خون مشاهده می‌‌شود. سپس فرمود: «این پیراهن پیامبر اکرم است؛ در روزی که دندان‌‌های پیشین آن حضرت ضربه دید». آن پیراهن خونی را بوسیدم و بر صورت خویش نهادم. سپس امام صادق(ع) آن را در هم پیچید و برداشت». (۱۸)
علاوه بر این، آثار دیگری از پیامبر اکرم(ص) و حضرت علی(ع) را به همراه دارد؛ چون بیرقی که جبرئیل در روز بدر آورد، عمامه‌‌ی سحاب، زره‌‌ی پیغمبر، انگشتر و عصای آن حضرت، اسب، مصحف و ذوالفقار حضرت علی(ع)، عهدنامه-ای از پیغمبر اکرم(ص)و ...
امام صادق(ع) در تایید میراث برای امام زمان(عج) از پیامبر می‌‌فرماید: «تراث رسول خدا، به امام قائم می‌‌رسد»؛ یکی از یاران پرسید: تراث چیست؟ فرمود: «شمشیر، زره، عمامه، لباس بُرد، شلاق، اسب، زین و آلات جنگی رسول خدا». (۱۹)

پی‌نوشت‌ها:
۱. بحارالانوار، ج ۴۶، ص ۳۷۲، ج ۱۴؛ کمال الدین، ص ۲۸۱، ج ۳۲
۲. بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۹۱؛ منتخب الاثر، ص ۳۶۰
۳. الغیبه النعمانی، ص ۲۳۴، ج ۲۲؛ بشاره الاسلام، ص ۱۱۸
۴. کمال الدین، ج ۱، ص۲۲۱، باب ۳۱، ح ۳
۵. کمال الدین و تمام النعمه، ج ۱، ص ۳۲۲، ح ۴
۶. الغیبه النعمانی، ص ۲۴۵، ج۲۶
۷. منتهی الآمال، ج ۲، ص ۳۳۳؛ بحارالانوار، ج ۵۱، ص ۳۰
۸. نجم الثاقب، ص ۴۴۴
۹. تذکره الخواص، ج ۲، ص ۳۲۵؛ منتخب الاثر، ص ۳۱۷
۱۰. اثبات الهداه، ج ۷، ص ۱۰۳
۱۱. کشف الغمه،ج ۲، ص ۴۸۱
۱۲. شمس ولایت، ص ۸۱
۱۳. بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۵۱، ح ۹۱۰۴
۱۴. همان، ج ۵۲، ص ۲۲۴،ح ۳۷؛ اصول کافی، ج ۱، ص ۲۵۸، ح ۶۱۴
۱۵. بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۵۱، ح ۱۰۳؛ علل الشرایع،ص ۱۶۱، ج ۳
۱۶. بحارالانوار، ج ۱۷، ص ۱۴۷، ج ۳۰؛ اصول کافی، ج ۱، ص ۲۵۸، ح ۵۱۶
۱۷. مهدی منتظر، ص ۴۶؛ به نقل از: سوال از امام مهدی در روایات، ص ۴۵ و ۴۶
۱۸. الغیبه النعمانی، ص ۳۵۰، ج ۴۲
۱۹. بحارالانوار، ج ۵۴، ص ۲۴۲
منبع: پورتال جامع مهدویت