پرسش :
شأن صدور احادیث زیر چیست؟ 1. فاطمه پاره تن من است و هر کس او را خشمگين کند، مرا خشمگین کرده است. 2. یا فاطمه ان الله یغضب لغضبک و یرضی لرضاک.
پاسخ :
چند نكته در پاسخ اين سوال:
نكته اول: هیچ لزومی ندارد که احادیثی که از پیامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و ائمه معصومین ـ عليهم السلام ـ به دست ما رسیده و در کتب روایی ما نقل شده ، شأن صدور داشته باشد؛ حتی در قرآن کریم هم، آیات بسیاری داریم که شأن نزول ندارد؛ مانند بعضی از آیات توحيد ، معاد، داستان های پیامبران ، و ... .
نكته دوم: احادیث فراواني در معرفي شخصیّت و منزلت حضرت فاطمه زهرا در پیشگاه خدا و رسولش وجود دارد، تا جایي که بزرگاني از شیعه و سنّي، به منظور جمع آوري آنها، کتاب هاي جداگانه اي را نوشته اند.
در همه منابع مهم روایی شیعه مثل امالی مفید و صدوق و شیخ طوسی و ...[1] و در بسیاری از صحاح و مسانید معتبر اهل سنت از جمله کتاب هاي : صحیح بخاری، صحیح مسلم، صحیح ابو داود، مسند احمد ابن حنبل، صحیح ترمذی، کنز العمال، حلیة الاولیاء، مستدرک الصحیحین، و چند کتاب معتبر دیگر از اهل سنت،[2] روایاتی با تعابیر مختلف، اما مفهوم نزدیک به هم از پیامبر اکرم ص نقل شده است که فرمود:
«فاطمه پاره تن من است پس هر کس او را غضب ناک کند مرا غضب ناک کرده است».
و نیز با تعبیر دیگری آمده است:
«فاطمه پاره تن من است خوشحال می کند مرا آنچه او را خوشحال می کند».
و نیز :
«همانا فاطمه پاره تن من است و هر چه باعث اذیت و آزار او شود؛ باعث آزار من است».
و نیز خطاب به حضرت فاطمه فرموده است:
«به درستی که خداوند به خاطر غضب تو، غضب می کند و به خاطر رضایت و خوشنودی تو خوشنود می شود».
در کتاب الامامة و السیاسة ابن قتیبه ضمن نقل حدیث مفصلی از ملاقات ابوبکر و عمر با فاطمه زهرا در خانه امیر المؤمنین پس از نقل حدیث از حضرت فاطمه و اعتراف عمر و ابوبکر مبنی بر اینکه آن حدیث را از پیامبر خدا شنیده اند؛ نقل می کند که: «حضرت فاطمه خطاب به آن دو نفر (ابوبکر و عمر) فرمودند: پس من، خداوند و فرشتگان خدا را به شهادت می طلبم که شما دو نفر مرا خشمناک نمودید و مرا خوشنود نکردید و اگر پیامبر خدا را ملاقات کنم شکایت شما را نزد آن حضرت می برم. پس ابوبکر گفت: پناه می برم به خدا از غضب او و غضب تو ای فاطمه... و فاطمه می فرمود: به خدا پس از هر نمازی که می خوانم بر تو نفرین می فرستم».[3]
در حدیث دیگری امام صادق ع می فرمايند: رسول خدا ص و سلم خطاب به فاطمه س مي فرمود: «اي فاطمه! همانا خداوند عزوجل به سبب غضب تو غضبناک مي شود و به خشنودي تو خشنود مي گردد».
همان گونه که ملاحظه می شود، این احادیث به طور مطلق هستند و هیچ گونه قیدي و هیچ جریان و قضیه ای در آنها به چشم نمي خورد. وقتي پیامبر خدا ص مي فرماید: «خداوند، به غضب فاطمه، غضب مي کند» نمي فرماید: اگر چنین و چنان بود، یا به فلان شرط، یا اگر غضبش به فلان علّت بود. بلکه بدون هیچ قیدي مي فرماید: «خداوند، به غضب فاطمه، غضب مي کند» این غضب به چه سببي باشد؟ نسبت به چه کسي باشد؟ در چه زماني باشد؟ هیچ اشاره اي ندارد و به طور مطلق است. و آن گاه که مي فرماید: «آنچه او را اذیت مي کند، مرا اذیت مي کند» دیگر نمي فرماید: اگر چنین بود، یا اگر اذیّت کننده فلاني بود، یا اگر در فلان وقت بود، بلکه حدیث به طور مطلق است و هیچ قید و شرطي ندارد.
پی نوشتها:
[1]. امالي المفيد، ص94؛ امالي الصدوق، ص383؛ امالی طوسی، ص437 ؛ مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، ج43، ص19 باب مناقب و فضائل حضرت زهرا(س)؛ الاحتجاج، ج2، ص354.
[2]. صحيح بخاري، ج5، ص96، ش278، صحيح مسلم، ج 16، ص3 به شرح نووي، کنزالعمال، ج12، ص108 ش 34222، مسند احمد حنبل، ج 4، ص329، حلیة الأولیاء، ج2، ص39، المستدرک الصحیحین، ج3، ص151، ابن ابي الحديد، ج 16، ص 273، جامع الصغير سيوطي، ج 2، ص 208 ش 58333.
[3]. الامامة و السیاسة، ص14.
منبع: اندیشه قم
چند نكته در پاسخ اين سوال:
نكته اول: هیچ لزومی ندارد که احادیثی که از پیامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ و ائمه معصومین ـ عليهم السلام ـ به دست ما رسیده و در کتب روایی ما نقل شده ، شأن صدور داشته باشد؛ حتی در قرآن کریم هم، آیات بسیاری داریم که شأن نزول ندارد؛ مانند بعضی از آیات توحيد ، معاد، داستان های پیامبران ، و ... .
نكته دوم: احادیث فراواني در معرفي شخصیّت و منزلت حضرت فاطمه زهرا در پیشگاه خدا و رسولش وجود دارد، تا جایي که بزرگاني از شیعه و سنّي، به منظور جمع آوري آنها، کتاب هاي جداگانه اي را نوشته اند.
در همه منابع مهم روایی شیعه مثل امالی مفید و صدوق و شیخ طوسی و ...[1] و در بسیاری از صحاح و مسانید معتبر اهل سنت از جمله کتاب هاي : صحیح بخاری، صحیح مسلم، صحیح ابو داود، مسند احمد ابن حنبل، صحیح ترمذی، کنز العمال، حلیة الاولیاء، مستدرک الصحیحین، و چند کتاب معتبر دیگر از اهل سنت،[2] روایاتی با تعابیر مختلف، اما مفهوم نزدیک به هم از پیامبر اکرم ص نقل شده است که فرمود:
«فاطمه پاره تن من است پس هر کس او را غضب ناک کند مرا غضب ناک کرده است».
و نیز با تعبیر دیگری آمده است:
«فاطمه پاره تن من است خوشحال می کند مرا آنچه او را خوشحال می کند».
و نیز :
«همانا فاطمه پاره تن من است و هر چه باعث اذیت و آزار او شود؛ باعث آزار من است».
و نیز خطاب به حضرت فاطمه فرموده است:
«به درستی که خداوند به خاطر غضب تو، غضب می کند و به خاطر رضایت و خوشنودی تو خوشنود می شود».
در کتاب الامامة و السیاسة ابن قتیبه ضمن نقل حدیث مفصلی از ملاقات ابوبکر و عمر با فاطمه زهرا در خانه امیر المؤمنین پس از نقل حدیث از حضرت فاطمه و اعتراف عمر و ابوبکر مبنی بر اینکه آن حدیث را از پیامبر خدا شنیده اند؛ نقل می کند که: «حضرت فاطمه خطاب به آن دو نفر (ابوبکر و عمر) فرمودند: پس من، خداوند و فرشتگان خدا را به شهادت می طلبم که شما دو نفر مرا خشمناک نمودید و مرا خوشنود نکردید و اگر پیامبر خدا را ملاقات کنم شکایت شما را نزد آن حضرت می برم. پس ابوبکر گفت: پناه می برم به خدا از غضب او و غضب تو ای فاطمه... و فاطمه می فرمود: به خدا پس از هر نمازی که می خوانم بر تو نفرین می فرستم».[3]
در حدیث دیگری امام صادق ع می فرمايند: رسول خدا ص و سلم خطاب به فاطمه س مي فرمود: «اي فاطمه! همانا خداوند عزوجل به سبب غضب تو غضبناک مي شود و به خشنودي تو خشنود مي گردد».
همان گونه که ملاحظه می شود، این احادیث به طور مطلق هستند و هیچ گونه قیدي و هیچ جریان و قضیه ای در آنها به چشم نمي خورد. وقتي پیامبر خدا ص مي فرماید: «خداوند، به غضب فاطمه، غضب مي کند» نمي فرماید: اگر چنین و چنان بود، یا به فلان شرط، یا اگر غضبش به فلان علّت بود. بلکه بدون هیچ قیدي مي فرماید: «خداوند، به غضب فاطمه، غضب مي کند» این غضب به چه سببي باشد؟ نسبت به چه کسي باشد؟ در چه زماني باشد؟ هیچ اشاره اي ندارد و به طور مطلق است. و آن گاه که مي فرماید: «آنچه او را اذیت مي کند، مرا اذیت مي کند» دیگر نمي فرماید: اگر چنین بود، یا اگر اذیّت کننده فلاني بود، یا اگر در فلان وقت بود، بلکه حدیث به طور مطلق است و هیچ قید و شرطي ندارد.
پی نوشتها:
[1]. امالي المفيد، ص94؛ امالي الصدوق، ص383؛ امالی طوسی، ص437 ؛ مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، ج43، ص19 باب مناقب و فضائل حضرت زهرا(س)؛ الاحتجاج، ج2، ص354.
[2]. صحيح بخاري، ج5، ص96، ش278، صحيح مسلم، ج 16، ص3 به شرح نووي، کنزالعمال، ج12، ص108 ش 34222، مسند احمد حنبل، ج 4، ص329، حلیة الأولیاء، ج2، ص39، المستدرک الصحیحین، ج3، ص151، ابن ابي الحديد، ج 16، ص 273، جامع الصغير سيوطي، ج 2، ص 208 ش 58333.
[3]. الامامة و السیاسة، ص14.
منبع: اندیشه قم
