پرسش :
دفن مخفيانه و شبانة جسد حضرت زهرا (س) توسط علي (ع) هيچگونه توجيهي نداشته و مخالف با سيرة پيامبر است!
پاسخ :
حضرت فاطمة زهرا ـ سلام الله عليها ـ بعد از رحلت پدر گراميشان مدت اندكي در قيد حيات بودند كه مورخين با اختلاف اين مدت را از 75 روز تا هشت ماه ذكر كرده اند. در اين مدت درباره اهل بيت پيامبر ـ عليهم السلام ـ و مخصوصاً نسبت به حضرت علي ع و حضرت فاطمة زهرا س ظلمهاي فراواني روا داشته شد، از جمله غصب حق خلافت علي ع و هجوم به درب خانه فاطمه زهرا[1] و موارد ديگر كه منجر به ناراحتي فاطمه زهرا نسبت به خليفه اول و اطرافیان او شد و لذا در روزهاي آخر عمرش به شوهر خويش وصيت مي كند كه بعد از شهادت آن حضرت جنازه اش را شبانه دفن كند.[2]
با توجه به سؤال فوق كه اين عمل را بدون توجيه و مخالف سيرة پيامبر اسلام قلمداد كرده بايد ديد كه آيا اصولاً در شرع مقدس اسلام از دفن شبانه ميّت منع شده؟ و يا اينكه آيا در عصر پيامبر دفن شبانه انجام نگرفته؟ و آيا هيچ يك از صحابه پيامبر شبانه دفن نشده اند؟
در كتب فقهي اسلامي چه از اهل تشيع و چه از اهل تسنن موردي كه دلالت بر منع از دفن شبانه ميّت شده باشد، وارد نشده و حتي نقل شده كه برخي از صحابه از جمله ابي بكر را هنگام شب دفن كرده اند[3] و همچنين از كتاب صحيح بخاري از ابن عباس نقل شده كه پيامبر بر مردي كه در شب دفن كرده بودند همراه صحابه نماز خواندند.[4] يعني اينكه پيامبر با نماز خواندن بر ميّتي كه شب دفن كرده اند و صحابه هم حضور داشته اند، اين عمل (دفن شبانه) را منع نكردند، چرا كه اگر اين عمل مخالف اسلام و روش پيامبر مي بود حتماً از اين كار منع مي نمودند. پس منع نكردن پيامبر و خواندن نماز بر آن ميت و دفن شبانه ميت مذكوردر عصر پيامبر همه دلالت بر اين مطلب دارد كه اين عمل خلاف شرع نبوده و حتي مورد تأييد پيامبر بوده است. و بعد از پيامبر چنانچه گفته شد ابي بكر (خليفه اول) را نيز شبانه دفن كردند، پس دفن شبانه جسد حضرت زهرا توسط علي خلاف دستور پيامبر نبوده و اين ادعا بي مورد و باطل است.
2. دليل ديگر بر صحيح بودن عمل حضرت علي دردفن حضرت زهرا در شب هنگام اين است كه از پيامبر اسلام در كتب شيعه و سني نقل شده كه در تجهيز و دفن ميت بايد عجله كرد[5] و هيچ قيدي هم ندارد كه بايد در روز براي دفن ميت عجله كرد، پس روايت مطلق است و شب را هم شامل مي شود.
3. دليل ديگر بر اينكه دفن شبانه جسد حضرت زهرا توسط علي خلاف سنت و سيره نبوي نبوده، اين است كه علي بر وصيت همسر محترمه شان عمل نموده و در اسلام هم به وصيت كردن و عمل به آن سفارش فراوان شده و در قران كريم[6] در موارد متعدد به وصيت كردن اشاره شده و از پيامبر اسلام ص نقل شده است كه مؤمن هنگام مرگ بايد وصيت نامه اش همراهش باشد[7] و وصيت هم دو گونه است، يكی وصيت ماليه است كه مربوط به ماترك – اموال و دارايي اش- انسان بعد از مرگش مي باشد و ديگري وصيت عهديه است كه مربوط به كارهايي مي شود كه وصيت كننده انجام آنها را از وصي خود مي خواهد، مثل دفن جنازه در اماكن مقدس و يا استفاده از كفن مخصوص كه مشخصات منحصره دارد. در اسلام و سيرة پيامبر نه تنها از اين گونه وصيت منعي نشده بلكه ما در موارد متعدد اين گونه وصيت ها را شاهد هستيم.[8]
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
- فاطمه از مهد تالحد، محمد كاظم موسوي
پی نوشتها:
[1] . ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه، ترجمه محمود مهدوي دامغاني، تهران، نشر ني، چاپ دوم، 75، ج1، ص225.
[2] . مجلسي، محمدباقر، بحارالانوار، بيروت، انتشارات مؤسسه وفاء، چاپ دوم، 1403، ج43، ص214.
[3] . بخاري، ابي عبدالله محمد بن اسماعيل بن ابراهيم، صحيح بخاري، بيروت، مكتبة البحوث و الدراسات دارالفكر، چاپ اول، 1418 ، ج1، ص379.
[4] . همان.
[5] . همان، ص 374.
[6] . بقره/180 تا 182.
[7] . بخاري، صحيح بخاري، پيشين، ج 2، ص 191، و ابن قتيبه، السياسة و الامامة، قم، راضي، 1388 ق، ص 12.
[8] . ر.ك: شهيد ثاني، شرح لمعه، كتاب وصية.
منبع: اندیشه قم
حضرت فاطمة زهرا ـ سلام الله عليها ـ بعد از رحلت پدر گراميشان مدت اندكي در قيد حيات بودند كه مورخين با اختلاف اين مدت را از 75 روز تا هشت ماه ذكر كرده اند. در اين مدت درباره اهل بيت پيامبر ـ عليهم السلام ـ و مخصوصاً نسبت به حضرت علي ع و حضرت فاطمة زهرا س ظلمهاي فراواني روا داشته شد، از جمله غصب حق خلافت علي ع و هجوم به درب خانه فاطمه زهرا[1] و موارد ديگر كه منجر به ناراحتي فاطمه زهرا نسبت به خليفه اول و اطرافیان او شد و لذا در روزهاي آخر عمرش به شوهر خويش وصيت مي كند كه بعد از شهادت آن حضرت جنازه اش را شبانه دفن كند.[2]
با توجه به سؤال فوق كه اين عمل را بدون توجيه و مخالف سيرة پيامبر اسلام قلمداد كرده بايد ديد كه آيا اصولاً در شرع مقدس اسلام از دفن شبانه ميّت منع شده؟ و يا اينكه آيا در عصر پيامبر دفن شبانه انجام نگرفته؟ و آيا هيچ يك از صحابه پيامبر شبانه دفن نشده اند؟
در كتب فقهي اسلامي چه از اهل تشيع و چه از اهل تسنن موردي كه دلالت بر منع از دفن شبانه ميّت شده باشد، وارد نشده و حتي نقل شده كه برخي از صحابه از جمله ابي بكر را هنگام شب دفن كرده اند[3] و همچنين از كتاب صحيح بخاري از ابن عباس نقل شده كه پيامبر بر مردي كه در شب دفن كرده بودند همراه صحابه نماز خواندند.[4] يعني اينكه پيامبر با نماز خواندن بر ميّتي كه شب دفن كرده اند و صحابه هم حضور داشته اند، اين عمل (دفن شبانه) را منع نكردند، چرا كه اگر اين عمل مخالف اسلام و روش پيامبر مي بود حتماً از اين كار منع مي نمودند. پس منع نكردن پيامبر و خواندن نماز بر آن ميت و دفن شبانه ميت مذكوردر عصر پيامبر همه دلالت بر اين مطلب دارد كه اين عمل خلاف شرع نبوده و حتي مورد تأييد پيامبر بوده است. و بعد از پيامبر چنانچه گفته شد ابي بكر (خليفه اول) را نيز شبانه دفن كردند، پس دفن شبانه جسد حضرت زهرا توسط علي خلاف دستور پيامبر نبوده و اين ادعا بي مورد و باطل است.
2. دليل ديگر بر صحيح بودن عمل حضرت علي دردفن حضرت زهرا در شب هنگام اين است كه از پيامبر اسلام در كتب شيعه و سني نقل شده كه در تجهيز و دفن ميت بايد عجله كرد[5] و هيچ قيدي هم ندارد كه بايد در روز براي دفن ميت عجله كرد، پس روايت مطلق است و شب را هم شامل مي شود.
3. دليل ديگر بر اينكه دفن شبانه جسد حضرت زهرا توسط علي خلاف سنت و سيره نبوي نبوده، اين است كه علي بر وصيت همسر محترمه شان عمل نموده و در اسلام هم به وصيت كردن و عمل به آن سفارش فراوان شده و در قران كريم[6] در موارد متعدد به وصيت كردن اشاره شده و از پيامبر اسلام ص نقل شده است كه مؤمن هنگام مرگ بايد وصيت نامه اش همراهش باشد[7] و وصيت هم دو گونه است، يكی وصيت ماليه است كه مربوط به ماترك – اموال و دارايي اش- انسان بعد از مرگش مي باشد و ديگري وصيت عهديه است كه مربوط به كارهايي مي شود كه وصيت كننده انجام آنها را از وصي خود مي خواهد، مثل دفن جنازه در اماكن مقدس و يا استفاده از كفن مخصوص كه مشخصات منحصره دارد. در اسلام و سيرة پيامبر نه تنها از اين گونه وصيت منعي نشده بلكه ما در موارد متعدد اين گونه وصيت ها را شاهد هستيم.[8]
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
- فاطمه از مهد تالحد، محمد كاظم موسوي
پی نوشتها:
[1] . ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه، ترجمه محمود مهدوي دامغاني، تهران، نشر ني، چاپ دوم، 75، ج1، ص225.
[2] . مجلسي، محمدباقر، بحارالانوار، بيروت، انتشارات مؤسسه وفاء، چاپ دوم، 1403، ج43، ص214.
[3] . بخاري، ابي عبدالله محمد بن اسماعيل بن ابراهيم، صحيح بخاري، بيروت، مكتبة البحوث و الدراسات دارالفكر، چاپ اول، 1418 ، ج1، ص379.
[4] . همان.
[5] . همان، ص 374.
[6] . بقره/180 تا 182.
[7] . بخاري، صحيح بخاري، پيشين، ج 2، ص 191، و ابن قتيبه، السياسة و الامامة، قم، راضي، 1388 ق، ص 12.
[8] . ر.ك: شهيد ثاني، شرح لمعه، كتاب وصية.
منبع: اندیشه قم
