پرسش :
با توجه به منابع ديني معيار و ملاک انتخاب اصلح در انتخابات رياست جمهوري چيست؟
پاسخ :
با توجه به حضور قابل توجهی از کارشناسان اسلامي در مجلس خبرگان قانون گذاری و نقش فعال آن در تدوين قانون اساسی می توان شرايطي که براي رياست جمهوري در قانون اساسی بيان شده است را برگرفته از منابع ديني دانسته و آن را ملاک صلاحيت افراد برای اين مسئوليت مد نظر قرار داد با اين وجود برای انتخاب اصلح ، به بعضي از معيارها و ملاک ها اشاره مي شود :
1 – تقوا : يکي از شرايط رياست جمهوري و به عبارت بهتر يکي از معيارها براي انتخاب اصلح تقواست . حضرت علي علیه السلام در نامه به مالک اشتر به مسئله تقوا تاکيد دارند و فرموده است : «امره بتقوي الله»[1] البته تقوا با تمام ابعاد آن . به عنوان مثال وقتي کانديدايي در معرفي خودش و همچنين در زمان تبليغات انتخاباتي رعايت کند و به ديگر کانديداها تهمت نزند و در چارچوب حرف بزند و وعده و وعيد ندهد و خلاصه تقواي سياسي ، اجتماعي و ... داشته باشد يکي از بهترين ملاک برا ي انتخاب اصلح مي باشد .
امام خميني (ره) هم به اين مسئله اشاره دارند و فرموده اند : «ما احتياج به رجالي متدين و قابل اعتماد داريم که در عضويت شورايي پس از سقوط رژيم شرکت کنند»[2]
2 – ولايت پذير باشد ، همانطور که حضرت علي علیه السلام فرموده است : «و والي الامر عليک فوقک»[3] يکي از مسلمات و مباني جمهوري اسلامي مسئله ولايت فقيه مي باشد که بايد از اول تا آخرين روز زمان رياست جمهوري اش از ولي فقيه اطاعت کند . پس مردم بايد توجه داشته باشند که يکي ديگر از ملاک هاي انتخاب اصلح ، ولايت پذيري کانديدا مي باشد و آن را مي توان از طريق پرسش از متخصصين اهل فن و همچنين مراجعه به سابقه کانديدا تا حدي تشخيص داد .
امام خميني(ره) هم به اين مساله خيلي تاکيد داشتند و فرموده اند انقلاب ما يک انقلاب فرهنگي است و هدف اصلي ايشان از نهضت و انقلاب احياء و اجراي احکام اسلامي است و اين زماني عملي مي شود که رئيس جمهوري از ولي فقيه تبعيت کند و در همه کارها تحت نظر حاکم اسلامي باشد تا کارهاي بر خلاف اسلام انجام نگيرد چون از نظر ما ولي فقيه ادامه امامت و رسالت مي باشد و به همين خاطرتبعيت از آن لازم و ضروري است .
3 – تبعيت از قانون : مي توان گفت يکي از مواردي که امام خميني(ره) به آن تاکيد داشتند تبعيت از قانون بود و در اين مورد فرموده است «در اسلام قانون است . همه تابع قانونند و قانون هم قانون خداست . قانوني است که از روي عدالت الهي پيدا شده است . قانوني است که قرآن است ، قرآن کريم است و سنّت رسول اکرم(ص) است . همه تابع او هستيم و همه بايد روي آن ميزان عمل کنيم . فرقي ما بين اشخاص نيست در قانون اسلام . فرقي مابين گروه ها نيست»[4]
امام خميني(ره) حکومت اسلامي را حکومت قانون مي دانند و به همين خاطر به آن تاکيد دارند . حضرت علي علیه السلام هم فرموده است : «و اتباع ما امر به في کتابه»[5]
حاکم اسلامي در زمان غيبت کبرا ولي فقيه مي باشد، براي اطاعت از ولي فقيه که ادامه امامت و رسالت است بايد به سراغ قرآن و دستورات آن رفت . قرآن راه اطاعت خدا را مشخص کرده است و هم چنين راه را براي اطاعت از پيام و کلام رسول خدا(ص) هموار ساخته است .
4 – ساده زيستي : يکي ديگراز معيارهاي انتخاب اصلح ، ساده زيستي و دوري از تجملات و تشريفات مي باشد . همانطوري که حضرت علي علیه السلام فرموده است : «اولئک اخف عليک مؤونه»[6]
امام خميني (ره) هم به اين مسئله خيلي تاکيد داشته و در اين مورد فرموده است : «آخرين نکته اي که در اينجا ... بايد از باب تذکر عرض کنم و بر آن تاکيد نمايم مساله ساده زيستي و زهدگرايي ... است ... و از گرايش به تجملات و زرق وبرق دنيا دون شان .... و اعتبار نظام جمهوري اسلامي ايران است پرهيز کنند و برحذر باشند»[7]
امام خميني (ره) در مورد کاخ نشيني فرموده است : « آن روزى كه دولت ما توجه به كاخ پيدا كرد، آن روز است كه بايد ما فاتحه دولت و ملت را بخوانيم. آن روزى كه رئيس جمهور ما خداى نخواسته، از آن خوى كوخنشينى بيرون برود و به كاخنشينى توجه بكند، آن روز است كه انحطاط براى خود و براى كسانى كه با او تماس دارند پيدا مىشود. آن روزى كه مجلسيان خوى كاخنشينى پيدا كنند خداى نخواسته، و از اين خوى ارزنده كوخنشينى بيرون بروند، آن روز است كه ما براى اين كشور بايد فاتحه بخوانيم»[8]
حضرت علي علیه السلام به مردم بصره فرمود : «اي مردم بصره ، بر من خورده مگيريد (سپس به پيراهن خود اشاره کرده و فرمود) : اين از دستبافت هاي همسر من است»[9]
5 – تخصص و تعهد : يکي ديگر از ملاک هاي انتخاب اصلح علاوه بر تعهد ، تخصص داشتن همکاران رئيس جمهور مي باشد. البته مقداري تشخيص آن مشکل مي باشد ولي به هر حال به نظر مي رسد در انتخاب اصلح يک معيار مهم مي باشد، همانطوري که امام به اين مسئله اشاره کرده و فرموده است : « دولت بدون گزينش اشخاص متعهد و متخصص در رشتههاى مختلفه موفق نخواهد شد و دولتمردان در گزينش همكاران به كاردانى و تعهد آنان و بهتر خدمت كردن آنها به كشور و در منافع ملت بودن آنان تكيه كنند تا در پيش حق تعالى و ملت رو سفيد باشند و در امور موفق باشند، نه بر دوستى و آشنايى و حرف شنوى بىتفكر و تأمل كه اين رويّه موجب ناكامى در خدمت به كشور است. دوست خوب براى دست اندركاران آن است كه در پيشرفت امور محوله به آنان مؤثر باشد و در خدمت ملت باشد، نه در خدمت آنان، هر كه و هر چه خواهد بود. دولتمردان از دانشمندان و متخصصان متعهد استمداد كنند تا راز موفقيت را به دست آورند. دولتمردان با رويّه و فكر واحد براى رسيدن به آنچه صلاح اسلام و كشور است به پيش روند. و اين سياست صحيح اسلامى است»[10]
6 – حمايت از محرومان و مستضعفان :
يکي ديگر از معيارهاي انتخاب اصلح اين است که از قشر مستضعف و طبقه پائين جامعه باشد تا بتواند ازمحرومان و مستضعفان حمايت کند و به فکر آنها باشد و وضع معيشت آنها رسيدگي کند . پيامبر اسلام (ص) هم به پيروان خود توصيه مي کرد که از مستضعفان حمايت کنند و هم چنين در يک روايتي از امام صادق علیه السلام آمده است که يکي از خصلت هاي مهم سلمان فارسي آن بود که مستمندان و مستضعفان را دوست مي داشت و مجالست با آنان را بر مجالست با ثروتمندان ترجيح مي داد[11] .
امام خميني (ره) هم بر حمايت ازمحرومان ومستضعفان تاکيد مي کردند و در اين مورد فرموده اند : « توجه داشته باشند رئيس جمهور و وكلاى مجلس از طبقهاى باشند؛ كه محروميت و مظلوميت مستضعفان و محرومان جامعه را لمس نموده و در فكر رفاه آنان باشند»[12]
در مجموع اين ويژگی های که به اختصار در باره آن پرداختيم می تواند ملاک و معيارهای خوبی برای انتخاب اصلح برای تصدی رياست جمهوری باشد که علاوه برآن ملاک هايی چون داشتن برنامه مدون و برخورداری از مديريت قوي، دارای روحيه استقلال و خودباوری و عدم گرايش به غرب، حسن سابقه و شهرت و نداشتن سوء ظن به آن از مواردی است که می توان بر موارد فوق افزود.
پی نوشتها:
[1] نهج البلاغه ، ترجمه دکتر شهيدي ، نامه 53 ص 325
[2]. صحيفه امام، ج5 ، ص151
[3]. نهج البلاغه، همان، ص326
[4]. صحيفه امام، ج9 ص 425
[5] نهج البلاغه ، همان
[6]. نهج البلاغه.همان
[7]. صحيفه امام، ج20، 342
[8]. همان؛ ج17، ص376
[9] . بحارالانوار، ج40، ص325
[10]. صحيفه امام، همان، ج19، ص157و 158
[11]. بحارالانوار،ج22، ص327
[12] وصيت نامه سياسی الهی امام(ره)
منبع: اندیشه قم
با توجه به حضور قابل توجهی از کارشناسان اسلامي در مجلس خبرگان قانون گذاری و نقش فعال آن در تدوين قانون اساسی می توان شرايطي که براي رياست جمهوري در قانون اساسی بيان شده است را برگرفته از منابع ديني دانسته و آن را ملاک صلاحيت افراد برای اين مسئوليت مد نظر قرار داد با اين وجود برای انتخاب اصلح ، به بعضي از معيارها و ملاک ها اشاره مي شود :
1 – تقوا : يکي از شرايط رياست جمهوري و به عبارت بهتر يکي از معيارها براي انتخاب اصلح تقواست . حضرت علي علیه السلام در نامه به مالک اشتر به مسئله تقوا تاکيد دارند و فرموده است : «امره بتقوي الله»[1] البته تقوا با تمام ابعاد آن . به عنوان مثال وقتي کانديدايي در معرفي خودش و همچنين در زمان تبليغات انتخاباتي رعايت کند و به ديگر کانديداها تهمت نزند و در چارچوب حرف بزند و وعده و وعيد ندهد و خلاصه تقواي سياسي ، اجتماعي و ... داشته باشد يکي از بهترين ملاک برا ي انتخاب اصلح مي باشد .
امام خميني (ره) هم به اين مسئله اشاره دارند و فرموده اند : «ما احتياج به رجالي متدين و قابل اعتماد داريم که در عضويت شورايي پس از سقوط رژيم شرکت کنند»[2]
2 – ولايت پذير باشد ، همانطور که حضرت علي علیه السلام فرموده است : «و والي الامر عليک فوقک»[3] يکي از مسلمات و مباني جمهوري اسلامي مسئله ولايت فقيه مي باشد که بايد از اول تا آخرين روز زمان رياست جمهوري اش از ولي فقيه اطاعت کند . پس مردم بايد توجه داشته باشند که يکي ديگر از ملاک هاي انتخاب اصلح ، ولايت پذيري کانديدا مي باشد و آن را مي توان از طريق پرسش از متخصصين اهل فن و همچنين مراجعه به سابقه کانديدا تا حدي تشخيص داد .
امام خميني(ره) هم به اين مساله خيلي تاکيد داشتند و فرموده اند انقلاب ما يک انقلاب فرهنگي است و هدف اصلي ايشان از نهضت و انقلاب احياء و اجراي احکام اسلامي است و اين زماني عملي مي شود که رئيس جمهوري از ولي فقيه تبعيت کند و در همه کارها تحت نظر حاکم اسلامي باشد تا کارهاي بر خلاف اسلام انجام نگيرد چون از نظر ما ولي فقيه ادامه امامت و رسالت مي باشد و به همين خاطرتبعيت از آن لازم و ضروري است .
3 – تبعيت از قانون : مي توان گفت يکي از مواردي که امام خميني(ره) به آن تاکيد داشتند تبعيت از قانون بود و در اين مورد فرموده است «در اسلام قانون است . همه تابع قانونند و قانون هم قانون خداست . قانوني است که از روي عدالت الهي پيدا شده است . قانوني است که قرآن است ، قرآن کريم است و سنّت رسول اکرم(ص) است . همه تابع او هستيم و همه بايد روي آن ميزان عمل کنيم . فرقي ما بين اشخاص نيست در قانون اسلام . فرقي مابين گروه ها نيست»[4]
امام خميني(ره) حکومت اسلامي را حکومت قانون مي دانند و به همين خاطر به آن تاکيد دارند . حضرت علي علیه السلام هم فرموده است : «و اتباع ما امر به في کتابه»[5]
حاکم اسلامي در زمان غيبت کبرا ولي فقيه مي باشد، براي اطاعت از ولي فقيه که ادامه امامت و رسالت است بايد به سراغ قرآن و دستورات آن رفت . قرآن راه اطاعت خدا را مشخص کرده است و هم چنين راه را براي اطاعت از پيام و کلام رسول خدا(ص) هموار ساخته است .
4 – ساده زيستي : يکي ديگراز معيارهاي انتخاب اصلح ، ساده زيستي و دوري از تجملات و تشريفات مي باشد . همانطوري که حضرت علي علیه السلام فرموده است : «اولئک اخف عليک مؤونه»[6]
امام خميني (ره) هم به اين مسئله خيلي تاکيد داشته و در اين مورد فرموده است : «آخرين نکته اي که در اينجا ... بايد از باب تذکر عرض کنم و بر آن تاکيد نمايم مساله ساده زيستي و زهدگرايي ... است ... و از گرايش به تجملات و زرق وبرق دنيا دون شان .... و اعتبار نظام جمهوري اسلامي ايران است پرهيز کنند و برحذر باشند»[7]
امام خميني (ره) در مورد کاخ نشيني فرموده است : « آن روزى كه دولت ما توجه به كاخ پيدا كرد، آن روز است كه بايد ما فاتحه دولت و ملت را بخوانيم. آن روزى كه رئيس جمهور ما خداى نخواسته، از آن خوى كوخنشينى بيرون برود و به كاخنشينى توجه بكند، آن روز است كه انحطاط براى خود و براى كسانى كه با او تماس دارند پيدا مىشود. آن روزى كه مجلسيان خوى كاخنشينى پيدا كنند خداى نخواسته، و از اين خوى ارزنده كوخنشينى بيرون بروند، آن روز است كه ما براى اين كشور بايد فاتحه بخوانيم»[8]
حضرت علي علیه السلام به مردم بصره فرمود : «اي مردم بصره ، بر من خورده مگيريد (سپس به پيراهن خود اشاره کرده و فرمود) : اين از دستبافت هاي همسر من است»[9]
5 – تخصص و تعهد : يکي ديگر از ملاک هاي انتخاب اصلح علاوه بر تعهد ، تخصص داشتن همکاران رئيس جمهور مي باشد. البته مقداري تشخيص آن مشکل مي باشد ولي به هر حال به نظر مي رسد در انتخاب اصلح يک معيار مهم مي باشد، همانطوري که امام به اين مسئله اشاره کرده و فرموده است : « دولت بدون گزينش اشخاص متعهد و متخصص در رشتههاى مختلفه موفق نخواهد شد و دولتمردان در گزينش همكاران به كاردانى و تعهد آنان و بهتر خدمت كردن آنها به كشور و در منافع ملت بودن آنان تكيه كنند تا در پيش حق تعالى و ملت رو سفيد باشند و در امور موفق باشند، نه بر دوستى و آشنايى و حرف شنوى بىتفكر و تأمل كه اين رويّه موجب ناكامى در خدمت به كشور است. دوست خوب براى دست اندركاران آن است كه در پيشرفت امور محوله به آنان مؤثر باشد و در خدمت ملت باشد، نه در خدمت آنان، هر كه و هر چه خواهد بود. دولتمردان از دانشمندان و متخصصان متعهد استمداد كنند تا راز موفقيت را به دست آورند. دولتمردان با رويّه و فكر واحد براى رسيدن به آنچه صلاح اسلام و كشور است به پيش روند. و اين سياست صحيح اسلامى است»[10]
6 – حمايت از محرومان و مستضعفان :
يکي ديگر از معيارهاي انتخاب اصلح اين است که از قشر مستضعف و طبقه پائين جامعه باشد تا بتواند ازمحرومان و مستضعفان حمايت کند و به فکر آنها باشد و وضع معيشت آنها رسيدگي کند . پيامبر اسلام (ص) هم به پيروان خود توصيه مي کرد که از مستضعفان حمايت کنند و هم چنين در يک روايتي از امام صادق علیه السلام آمده است که يکي از خصلت هاي مهم سلمان فارسي آن بود که مستمندان و مستضعفان را دوست مي داشت و مجالست با آنان را بر مجالست با ثروتمندان ترجيح مي داد[11] .
امام خميني (ره) هم بر حمايت ازمحرومان ومستضعفان تاکيد مي کردند و در اين مورد فرموده اند : « توجه داشته باشند رئيس جمهور و وكلاى مجلس از طبقهاى باشند؛ كه محروميت و مظلوميت مستضعفان و محرومان جامعه را لمس نموده و در فكر رفاه آنان باشند»[12]
در مجموع اين ويژگی های که به اختصار در باره آن پرداختيم می تواند ملاک و معيارهای خوبی برای انتخاب اصلح برای تصدی رياست جمهوری باشد که علاوه برآن ملاک هايی چون داشتن برنامه مدون و برخورداری از مديريت قوي، دارای روحيه استقلال و خودباوری و عدم گرايش به غرب، حسن سابقه و شهرت و نداشتن سوء ظن به آن از مواردی است که می توان بر موارد فوق افزود.
پی نوشتها:
[1] نهج البلاغه ، ترجمه دکتر شهيدي ، نامه 53 ص 325
[2]. صحيفه امام، ج5 ، ص151
[3]. نهج البلاغه، همان، ص326
[4]. صحيفه امام، ج9 ص 425
[5] نهج البلاغه ، همان
[6]. نهج البلاغه.همان
[7]. صحيفه امام، ج20، 342
[8]. همان؛ ج17، ص376
[9] . بحارالانوار، ج40، ص325
[10]. صحيفه امام، همان، ج19، ص157و 158
[11]. بحارالانوار،ج22، ص327
[12] وصيت نامه سياسی الهی امام(ره)
منبع: اندیشه قم
.jpg "لجاجت و لج بازی چیست؟ علل و آثار و درمان آن چیست؟")
