پرسش :

پاسخ امام رضا(ع) به علی بن جهم در مورد شبهه حضرت داود وگناه آدم چیست؟

پاسخ :
در اين مناظره كه ميان حضرت امام رضا(ع) و علي بن محمد بن جهم در حضور مأمون عباسي انجام شده است[1] امام(ع) در راستاي عصمت انبياء از جایگاه حضرت داود دفاع کرد و دراین استدلال درباره حضرت نسبت معصیت آدم(ع) فرمود آدم(ع) در بهشت براي ماندن در آن خلق نشده بود، وترک اولی از او قبل از هبوط انجام شده است، عصمت او در زمین وپس از هبوط واجب است ؛ او باید در زمين معصوم باشد و لذا وقتي كه او را بعد از هبوطش زمين حجّت و خليفه خود قرار داد معصومش گردانيد در اين مورد بياني به اين صورت دارد كه واقعه حضرت آدم(ع) قبل از تشريع اصلي دين اتفاق افتاده و بهشتي كه آن حضرت در آن ساكن بود، بهشت برزخيه بوده كه در زندگي غير دنيوي و مادي تمثل داشته است. نهي خداوند هم ارشادي بوده نه مولوي و مخالفت نهي ارشادي معصيت شمرده نمي شود آنچه معصيت بر آن مترتب مي شود مخالفت امر مولوي و تكليفي است. و همه انبياء از مخالفت در امر مولوي معصوم مي باشند و كلام حضرت امام رضا(ع) نيز به همين معنا اشاره دارد[2].
اما در مورد حضرت داوود(ع) كه امتحان آن حضرت در سوره (ص) آمده است ؛ امام رضا(ع) ارتباط اين امتحان و خطاء با افسانه تمثل شيطان به شكل پرنده را نفي نموده است و ديدن زن ادريا در حال استحمام و عاشق شدن آن حضرت، و قتل ادريا، را كه از تورات نقل شده است كذب محض دانسته است. حضرت داوود وقتي متوجه غير عادي بودن ورود متخاصمين كه از فرشتگان بودند شد و او در قضاوت هم عجله نمود دانست كه مورد امتحان خدا قرار گرفته است؛ لذا استغفار و توبه نمود. اين خطاء‌حضرت داوود(ع) مستلزم معصيت او نيست زيرا اين واقعه با توجه به غير عادي بودن آن در عالم غير تكليف و مادي شبيه عالم رؤيا بوده است ؛ همانند خطيئه حضرت آدم قبل از هبوطش به زمين مي باشد. و اگر هم اين واقعه در عالم ماده واقع شده باشد قضاوت و حكم حضرت داوود(ع) تقديري خواهد بود يعني در فرض اينكه در اين دعوا مدعي عليه حجت نداشته باشد به مظلوميت مدعي حكم مي شود. و در هر دو فرض هيچ معصيتي براي حضرت داوود(ع) ثابت نمي گردد.[3] چون واقعی نبوده بلکه آزمایش تعلیمی دارای حکمت وپند برای او بوده است .

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. علامه طباطبائی ، تفسير الميزان، ج 14.
2. العصمه، سيد علي ميلائي.
3.تنزیه الانبیاء، سید مرتضی.

پی نوشتها:
[1] . باقر شریف قرشی، پژوهشى دقيق در زندگانى امام رضا عليه السلام ج‏1 ص 240 ؛
[2]. شیخ صدوق ، عیون اخبار الرضا ،ج1،ص191؛ سید محمد حسین طباطبائی ، الميزان، ج، 14 ص 222 .
[3] . همان الميزان ، ج، 17 ص 196 .
منبع: اندیشه قم