پرسش :
چرا در پايان هر مجلس جهت زیارت فقط نام امام حسين وامام رضا(ع)و امام زمان(عج) را مي برند؟
پاسخ :
اگرچه افضل این است پس از نماز همه ائمه را با القاب آنها زیارت وسلامی از دور به محضرشان تقدیم بداریم اين زيارت كردن مستحب است مقيد به زمان و مكان خاصي نيست و تمام ائمه ـ عليهم السلام ـ در اين خصوصيت برابرند و مخصوص اين سه امام بزرگوار نمي باشد ؛ ولي در عرف خصوصياتي براي آنها باور دارند به این معنا که این بزرگواران عصاره همه امامت اند وتوجه به سه امام به منزله توجه به همه ی امامت است ؛
از اموري كه براي شيعه مهم است وبايد در تمامي زمانها مورد عنايت وتوجه او باشد، ارتباط معنوي با ائمه عليهم السلام وارج نهادن به مقام بزرگ آنهاوزیارتشان است.
وآنچه مسلم است بنابر آيات قرآن[1] وروايات[2] وادعيه[3] اهل بيت پيامبر (ص) همه ولي وامام منتخب از جانب پروردگارند كه اين خصوصيت در همة آنها به طور يكسان وجود دارد و ايشان همه نور واحدند و از انوار الهي منشعب مي گردند.
از آنچه اين سه امام بزرگوار را نزد عرف از ساير ائمه جدا نموده وبه آنها بعنوان عصاره امامت می نگرند وتوجه به آنها به منزله توجه به آنهاست وجهاتی دارد که مي توان به مواردی اشاره كرد:
1 - امام حسين (ع) از آن جهت كه سيد الشهداء مي باشد ودر ميان ائمه، به واسطه شهادتش بارز است ونيز در واقعة كربلا مظلوميت آن حضرت قلب هر انساني را به درد ميآورد، وديگر اينكه بقية ائمة معصومين عليهم اسلام از امام سجاد (ع) تا امام زمان (عج) از نسل امام حسين (ع) هستند، مورد توجه بيشتر قرار مي گيرد وخصوصيتهاي منحصر به فرد امام حسين (ع) است كه هيچگاه ارزش پاسداري وحمايت از دين آن حضرت را از يادها نميبرد ودر مورد زيارت آن حضرت آمده است: (كسي كه آن حضرت را زيارت كند مثل اين است كه خداوند را در عرش خود ملاقات نموده است)[4] و نيز (كسي كه آن حضرت را زيارت كند قبل از تمامي مردم داخل بهشت ميشود)[5]5 ونيز (همانا زوار امام حسين (ع) مورد شفاعت آن حضرت قرار مي گيرند.)[6] لذا زيارت آن حضرت در تمام اوقات وحالات و مكانها توصيه شده است، حتي اگر مختصر باشد. به گونه اي كه امام سجاد (ع) ميفرمايد: (شيعيان هرگاه آب گوارايي نوشيديد، لب تشنة پدرم حسين (ع) را فراموش نكنيد).
و اين توصيه در زنده نگه داشتن ياد امام حسين (ع)، در واقع به قصد ماندگار نمودن اهداف وانگيزههاي امام حسين (ع) وقيام آن حضرت در اذهان وافكار عالميان به خصوص شيعيان ميباشد پس هيچ منافاتي ندارد كه ياد آن حضرت در هر كجا خصوصاً بعد از نمازهاي يوميه ومجالس ذكر و ياد اهل بيت عليهم السلام در خويش زنده كنيم كه در واقع با آن اسلام زنده مانده است، چرا كه بقاي دين به حركت امام حسين (ع) است وايشان براي حفظ نماز وبقاي آن به شهادت رسيد. "أشهد أنك قد أقمت الصلوة .
2 - امام رضا (ع) هم از آن جهت كه در غربت، دور از وطن خويش واهل بيت پيامبر ـ عليهم السلام ـ و در ايران مدفون گرديده است وشيعيان مخصوصاً ايرانيان از نزديك وبيشتر از بركات آن حضرت بهره مي برند، مورد توجّه وياد شيعيان قرار ميگيرد. ولي ديگر اينكه در زمان آن حضرت اوضاع سياسي واجتماعي به گونه اي بود كه فرق ديگر از مسلمين به وجود آمد وبه سبب توقف بعضي از شيعيان در امام موسي كاظم (ع) كه از آنها به نام هفت امامي ياد ميشود) وقبول نكردن امامت وولايت حضرت رضا (ع) توسط آنها به وجود آمدند واختلاف در ميان شيعيان، پس از امام رضا (ع) توصيه به بيشتر ياد نمودن از آن حضرت شده است، تا شيعيان راه صواب وحق را از راه ناصواب و باطل بشناسند وگمراه نگردند، وشيعه اثني عشري كه سفارش پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم را مبني بر جانشيني دوازده نفر از اهل بيتش وجانشيني نه نفر از فرزندان امام حسين (ع) را نصب العين خويش قرار داده است با تأكيد ويادآوري مكرر از ولايت امام رضا (ع) فرق ضاله وباطل را از خويش طرد وسنت پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم را زنده نگاه ميدارند. حضرت امام رضا در اين خصوص هنگام سفر به خراسان وورود به نيشابور فرمود:"كلمة لا إله إلا الله حصني فمن دخل حصني أمن من عذابي بشرطها وشروطها وانا من شروطها[7]""يعني: حضرت رضا (ع) فرمود: اين كه خداوند ميفرمايد كلمة لا اله الا الله قلعة امني است پس كسي كه داخل قلعة من گردد از عذاب من در امان ميباشد؛ اين در امان بودن مشروط است و من از شروط آن ميباشم."
3 - امام زمان حضرت حجة ابن الحسن العسكري (عج) هم از آن جهت كه امام، راهنما وپيشواي زندة الهي بر مردم ودوازدهمين چراغ هدايت است، بر پويندگان راه وطريق الهي لازم است كه دائماً با ياد آن حضرت از انوار قدسي ونوراني آن حضرات بهرهگيرند و از تلاطمات زندگي ودنيا رهايي يابند واين به ياد حضرت بودن خصوصاً در زمان غيبت بسيار توصيه شده است وانتظار فرج دعا كردن براي فرج آن حضرت از افضل اعمال است.
پس نتيجه: اينكه زيارت ائمه ـ عليهم السلام ـ مورد توصيه قرار گرفته است وياد آنها روح انسان را زنده نگاه ميدارد، ودليلي بر وجوب آن نيست كه فقط امام حسين (ع) و امام رضا (ع) وامام زمان (عج) را زيارت كنيم بلكه اين عمل مستحب است وبراي حفظ شعائر ديني تأكيد ميگردد.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1.مفاتیح الحیات؛ عبدالله جوادی آملی .
2.کامل الزیارات؛ ابن قولویه .
پی نوشتها:
[1] . آية "انما يريد الله ان يذهب عنكم الرجس اهل البيت ويطهركم تطهيرا" سورة احزاب، 33، آية "قل لا اسئلكم عليه اجرا الا المودة في القربي" سورة شوري، آية 23.
[2] . محمد تقي موسوي اصفهاني، مكيال المكارم، مترجم حائري قزويني، انتشارات بدر، ج 1، ص 31 و32،
[3] . شيخ عباس قمي، مفاتيح الجنان، زيارت جامعة كبيره.
[4] . شيخ ابوالقاسم ابن قولویه قمي، كامل الزيارات، مطبعة مؤسسه نشر اسلامي، باب 59، ص 278.
[5] . همان، 53، ص 261.
[6] . همان ، ص 309، ط اول.
[7] . بحراني، عبد الله، عوالم العلوم الامام علي بن موسي الرضا ،موسسة الامام المهدي عج، قم. ج 22، ص 238.
منبع: اندیشه قم
اگرچه افضل این است پس از نماز همه ائمه را با القاب آنها زیارت وسلامی از دور به محضرشان تقدیم بداریم اين زيارت كردن مستحب است مقيد به زمان و مكان خاصي نيست و تمام ائمه ـ عليهم السلام ـ در اين خصوصيت برابرند و مخصوص اين سه امام بزرگوار نمي باشد ؛ ولي در عرف خصوصياتي براي آنها باور دارند به این معنا که این بزرگواران عصاره همه امامت اند وتوجه به سه امام به منزله توجه به همه ی امامت است ؛
از اموري كه براي شيعه مهم است وبايد در تمامي زمانها مورد عنايت وتوجه او باشد، ارتباط معنوي با ائمه عليهم السلام وارج نهادن به مقام بزرگ آنهاوزیارتشان است.
وآنچه مسلم است بنابر آيات قرآن[1] وروايات[2] وادعيه[3] اهل بيت پيامبر (ص) همه ولي وامام منتخب از جانب پروردگارند كه اين خصوصيت در همة آنها به طور يكسان وجود دارد و ايشان همه نور واحدند و از انوار الهي منشعب مي گردند.
از آنچه اين سه امام بزرگوار را نزد عرف از ساير ائمه جدا نموده وبه آنها بعنوان عصاره امامت می نگرند وتوجه به آنها به منزله توجه به آنهاست وجهاتی دارد که مي توان به مواردی اشاره كرد:
1 - امام حسين (ع) از آن جهت كه سيد الشهداء مي باشد ودر ميان ائمه، به واسطه شهادتش بارز است ونيز در واقعة كربلا مظلوميت آن حضرت قلب هر انساني را به درد ميآورد، وديگر اينكه بقية ائمة معصومين عليهم اسلام از امام سجاد (ع) تا امام زمان (عج) از نسل امام حسين (ع) هستند، مورد توجه بيشتر قرار مي گيرد وخصوصيتهاي منحصر به فرد امام حسين (ع) است كه هيچگاه ارزش پاسداري وحمايت از دين آن حضرت را از يادها نميبرد ودر مورد زيارت آن حضرت آمده است: (كسي كه آن حضرت را زيارت كند مثل اين است كه خداوند را در عرش خود ملاقات نموده است)[4] و نيز (كسي كه آن حضرت را زيارت كند قبل از تمامي مردم داخل بهشت ميشود)[5]5 ونيز (همانا زوار امام حسين (ع) مورد شفاعت آن حضرت قرار مي گيرند.)[6] لذا زيارت آن حضرت در تمام اوقات وحالات و مكانها توصيه شده است، حتي اگر مختصر باشد. به گونه اي كه امام سجاد (ع) ميفرمايد: (شيعيان هرگاه آب گوارايي نوشيديد، لب تشنة پدرم حسين (ع) را فراموش نكنيد).
و اين توصيه در زنده نگه داشتن ياد امام حسين (ع)، در واقع به قصد ماندگار نمودن اهداف وانگيزههاي امام حسين (ع) وقيام آن حضرت در اذهان وافكار عالميان به خصوص شيعيان ميباشد پس هيچ منافاتي ندارد كه ياد آن حضرت در هر كجا خصوصاً بعد از نمازهاي يوميه ومجالس ذكر و ياد اهل بيت عليهم السلام در خويش زنده كنيم كه در واقع با آن اسلام زنده مانده است، چرا كه بقاي دين به حركت امام حسين (ع) است وايشان براي حفظ نماز وبقاي آن به شهادت رسيد. "أشهد أنك قد أقمت الصلوة .
2 - امام رضا (ع) هم از آن جهت كه در غربت، دور از وطن خويش واهل بيت پيامبر ـ عليهم السلام ـ و در ايران مدفون گرديده است وشيعيان مخصوصاً ايرانيان از نزديك وبيشتر از بركات آن حضرت بهره مي برند، مورد توجّه وياد شيعيان قرار ميگيرد. ولي ديگر اينكه در زمان آن حضرت اوضاع سياسي واجتماعي به گونه اي بود كه فرق ديگر از مسلمين به وجود آمد وبه سبب توقف بعضي از شيعيان در امام موسي كاظم (ع) كه از آنها به نام هفت امامي ياد ميشود) وقبول نكردن امامت وولايت حضرت رضا (ع) توسط آنها به وجود آمدند واختلاف در ميان شيعيان، پس از امام رضا (ع) توصيه به بيشتر ياد نمودن از آن حضرت شده است، تا شيعيان راه صواب وحق را از راه ناصواب و باطل بشناسند وگمراه نگردند، وشيعه اثني عشري كه سفارش پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم را مبني بر جانشيني دوازده نفر از اهل بيتش وجانشيني نه نفر از فرزندان امام حسين (ع) را نصب العين خويش قرار داده است با تأكيد ويادآوري مكرر از ولايت امام رضا (ع) فرق ضاله وباطل را از خويش طرد وسنت پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم را زنده نگاه ميدارند. حضرت امام رضا در اين خصوص هنگام سفر به خراسان وورود به نيشابور فرمود:"كلمة لا إله إلا الله حصني فمن دخل حصني أمن من عذابي بشرطها وشروطها وانا من شروطها[7]""يعني: حضرت رضا (ع) فرمود: اين كه خداوند ميفرمايد كلمة لا اله الا الله قلعة امني است پس كسي كه داخل قلعة من گردد از عذاب من در امان ميباشد؛ اين در امان بودن مشروط است و من از شروط آن ميباشم."
3 - امام زمان حضرت حجة ابن الحسن العسكري (عج) هم از آن جهت كه امام، راهنما وپيشواي زندة الهي بر مردم ودوازدهمين چراغ هدايت است، بر پويندگان راه وطريق الهي لازم است كه دائماً با ياد آن حضرت از انوار قدسي ونوراني آن حضرات بهرهگيرند و از تلاطمات زندگي ودنيا رهايي يابند واين به ياد حضرت بودن خصوصاً در زمان غيبت بسيار توصيه شده است وانتظار فرج دعا كردن براي فرج آن حضرت از افضل اعمال است.
پس نتيجه: اينكه زيارت ائمه ـ عليهم السلام ـ مورد توصيه قرار گرفته است وياد آنها روح انسان را زنده نگاه ميدارد، ودليلي بر وجوب آن نيست كه فقط امام حسين (ع) و امام رضا (ع) وامام زمان (عج) را زيارت كنيم بلكه اين عمل مستحب است وبراي حفظ شعائر ديني تأكيد ميگردد.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1.مفاتیح الحیات؛ عبدالله جوادی آملی .
2.کامل الزیارات؛ ابن قولویه .
پی نوشتها:
[1] . آية "انما يريد الله ان يذهب عنكم الرجس اهل البيت ويطهركم تطهيرا" سورة احزاب، 33، آية "قل لا اسئلكم عليه اجرا الا المودة في القربي" سورة شوري، آية 23.
[2] . محمد تقي موسوي اصفهاني، مكيال المكارم، مترجم حائري قزويني، انتشارات بدر، ج 1، ص 31 و32،
[3] . شيخ عباس قمي، مفاتيح الجنان، زيارت جامعة كبيره.
[4] . شيخ ابوالقاسم ابن قولویه قمي، كامل الزيارات، مطبعة مؤسسه نشر اسلامي، باب 59، ص 278.
[5] . همان، 53، ص 261.
[6] . همان ، ص 309، ط اول.
[7] . بحراني، عبد الله، عوالم العلوم الامام علي بن موسي الرضا ،موسسة الامام المهدي عج، قم. ج 22، ص 238.
منبع: اندیشه قم
