پرسش :
خداوند خلق می‌کند انسان هم این کار را می‌کند! فرق بین این دو خلق چیست؟
پاسخ :
اولاً: ماده اولیه خلقت را تنها خدا خلق کرده و انسان اگر چیزی را خلق می‌کند تنها با استفاده از این مواد است.
ثانیاً: این خلقت و اختراع انسان نیز تنها در صورتی امکان پذیر است که خدا مجاز شمرده باشد؛ یعنی بدون اذن و کمک الهی کسی را قدرت و توان کم‌ترین حرکت نیست و هر اتفاقی که می‌افتد خارج از دایره اذن الهی نیست. به تعبیر علمی، افعال و اعمالی که در خارج صادر می‌شود یا بالذات است و یا بالعرض.
افعالی که مستقلاً و بدون واسطه و کمک از دیگری صادر می‌شوند از آنها بالذات تعبیر می‌شود، چنین افعالی فقط از خداوند صادر می‌شود. امّا افعالی که با واسطه و بدون استقلال صادر می‌شوند و از آن بالعرض تعبیر می‌شود با اذن الهی از غیر خدا نیز صادر می‌شود؛ یعنی افرادی غیر از خدا اعم از انسان، فرشته، جن و ... اموری را با اذن خداوند انجام می‌دهند.
همان طور که خداوند در قرآن بیان می‌کند یکی از معجزات حضرت عیسی(ع) زنده کردن مردگان و تبدیل کردن پرنده گلی به پرنده واقعی بود، اما این کار در صورتی ممکن می‌شد که خداوند این قدرت را به وی بدهد.
خداوند می‌فرماید: و [او را به عنوان] پیامبرى به سوى بنى اسرائیل [مىفرستد، که او به آنان مىگوید:] در حقیقت، من از جانب پروردگارتان برایتان معجزهاى آوردهام: من از گِل براى شما [چیزى] به شکل پرنده مىسازم، آن‌گاه در آن مىدمم، پس به اذن خدا پرندهاى مىشود.[1]
از این‌رو، می‌بینیم خداوند برخی از کارها را فقط به خود نسبت می‌دهد؛ چون خالق اصلی و علة العلل او است.
«آیا آنچه را کِشت مىکنید، ملاحظه کردهاید؟ آیا شما آن را [بىیارى ما] زراعت مىکنید، یا ماییم که زراعت مىکنیم»؟[2]
« این شما نبودید که آنها را کشتید بلکه خداوند آنها را کشت! و این تو نبودى (اى پیامبر که خاک و سنگ به صورت آنها) انداختى، بلکه خدا انداخت! و خدا مىخواست مؤمنان را به این وسیله امتحان خوبى کند، خداوند شنوا و دانا است.[3]
امّا نظر به این‌که برخی از کارها و لو با واسطه و اذن الهی از غیر خدا نیز صادر می‌شود، به وی نیز نسبت داده می‌شود و همین مسئله موجب می‌شود که در مقابل کارش پاسخ‌گو باشد.
در قرآن آمده است: بگو: «فرشته مرگ که بر شما مأمور شده، (روح) شما را مىگیرد، سپس شما را به سوى پروردگارتان بازمىگردانند.[4]
بنابر این، اگر انسان بتواند بدون آن‌که از فرمول آفرینش مخلوقات خدا هیچ بهره‌ای بگیرد و بدون آن‌که از مواد اولیه او استفاده‌ای کند و بدون اذن و اراده خداوند مستقلاً خلقتی پدید آورد، می‌تواند در مقابل خدا قرار گیرد، امّا با توجه به این‌که هیچ‌کس غیر از خدا از چنین قدرتی برخوردار نیست، فاعل و خالق واقعی نیست.
پی نوشتها:
[1]. «وَ رَسُولاً إِلى بَنی إِسْرائیلَ أَنِّی قَدْ جِئْتُکُمْ بِآیَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ أَنِّی أَخْلُقُ لَکُمْ مِنَ الطِّینِ کَهَیْئَةِ الطَّیْرِ فَأَنْفُخُ فیهِ فَیَکُونُ طَیْراً بِإِذْنِ اللَّهِ». آل عمران، ۴۹.
[2]. «أَ فَرَأَیْتُمْ ما تَحْرُثُونَ أَ أَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ»، واقعه، 63 و 64.
[3]. «فَلَمْ تَقْتُلُوهُمْ وَ لکِنَّ اللَّهَ قَتَلَهُمْ وَ ما رَمَیْتَ إِذْ رَمَیْتَ وَ لکِنَّ اللَّهَ رَمى وَ لِیُبْلِیَ الْمُؤْمِنینَ مِنْهُ بَلاءً حَسَناً إِنَّ اللَّهَ سَمیعٌ عَلیمٌ»، انفال، 17.
[4]. «قُلْ یَتَوَفَّاکُمْ مَلَکُ الْمَوْتِ الَّذی وُکِّلَ بِکُمْ ثُمَّ إِلى رَبِّکُمْ تُرْجَعُون»، سجده، 11.
منبع: www.islamquest.net
اولاً: ماده اولیه خلقت را تنها خدا خلق کرده و انسان اگر چیزی را خلق می‌کند تنها با استفاده از این مواد است.
ثانیاً: این خلقت و اختراع انسان نیز تنها در صورتی امکان پذیر است که خدا مجاز شمرده باشد؛ یعنی بدون اذن و کمک الهی کسی را قدرت و توان کم‌ترین حرکت نیست و هر اتفاقی که می‌افتد خارج از دایره اذن الهی نیست. به تعبیر علمی، افعال و اعمالی که در خارج صادر می‌شود یا بالذات است و یا بالعرض.
افعالی که مستقلاً و بدون واسطه و کمک از دیگری صادر می‌شوند از آنها بالذات تعبیر می‌شود، چنین افعالی فقط از خداوند صادر می‌شود. امّا افعالی که با واسطه و بدون استقلال صادر می‌شوند و از آن بالعرض تعبیر می‌شود با اذن الهی از غیر خدا نیز صادر می‌شود؛ یعنی افرادی غیر از خدا اعم از انسان، فرشته، جن و ... اموری را با اذن خداوند انجام می‌دهند.
همان طور که خداوند در قرآن بیان می‌کند یکی از معجزات حضرت عیسی(ع) زنده کردن مردگان و تبدیل کردن پرنده گلی به پرنده واقعی بود، اما این کار در صورتی ممکن می‌شد که خداوند این قدرت را به وی بدهد.
خداوند می‌فرماید: و [او را به عنوان] پیامبرى به سوى بنى اسرائیل [مىفرستد، که او به آنان مىگوید:] در حقیقت، من از جانب پروردگارتان برایتان معجزهاى آوردهام: من از گِل براى شما [چیزى] به شکل پرنده مىسازم، آن‌گاه در آن مىدمم، پس به اذن خدا پرندهاى مىشود.[1]
از این‌رو، می‌بینیم خداوند برخی از کارها را فقط به خود نسبت می‌دهد؛ چون خالق اصلی و علة العلل او است.
«آیا آنچه را کِشت مىکنید، ملاحظه کردهاید؟ آیا شما آن را [بىیارى ما] زراعت مىکنید، یا ماییم که زراعت مىکنیم»؟[2]
« این شما نبودید که آنها را کشتید بلکه خداوند آنها را کشت! و این تو نبودى (اى پیامبر که خاک و سنگ به صورت آنها) انداختى، بلکه خدا انداخت! و خدا مىخواست مؤمنان را به این وسیله امتحان خوبى کند، خداوند شنوا و دانا است.[3]
امّا نظر به این‌که برخی از کارها و لو با واسطه و اذن الهی از غیر خدا نیز صادر می‌شود، به وی نیز نسبت داده می‌شود و همین مسئله موجب می‌شود که در مقابل کارش پاسخ‌گو باشد.
در قرآن آمده است: بگو: «فرشته مرگ که بر شما مأمور شده، (روح) شما را مىگیرد، سپس شما را به سوى پروردگارتان بازمىگردانند.[4]
بنابر این، اگر انسان بتواند بدون آن‌که از فرمول آفرینش مخلوقات خدا هیچ بهره‌ای بگیرد و بدون آن‌که از مواد اولیه او استفاده‌ای کند و بدون اذن و اراده خداوند مستقلاً خلقتی پدید آورد، می‌تواند در مقابل خدا قرار گیرد، امّا با توجه به این‌که هیچ‌کس غیر از خدا از چنین قدرتی برخوردار نیست، فاعل و خالق واقعی نیست.
پی نوشتها:
[1]. «وَ رَسُولاً إِلى بَنی إِسْرائیلَ أَنِّی قَدْ جِئْتُکُمْ بِآیَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ أَنِّی أَخْلُقُ لَکُمْ مِنَ الطِّینِ کَهَیْئَةِ الطَّیْرِ فَأَنْفُخُ فیهِ فَیَکُونُ طَیْراً بِإِذْنِ اللَّهِ». آل عمران، ۴۹.
[2]. «أَ فَرَأَیْتُمْ ما تَحْرُثُونَ أَ أَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ»، واقعه، 63 و 64.
[3]. «فَلَمْ تَقْتُلُوهُمْ وَ لکِنَّ اللَّهَ قَتَلَهُمْ وَ ما رَمَیْتَ إِذْ رَمَیْتَ وَ لکِنَّ اللَّهَ رَمى وَ لِیُبْلِیَ الْمُؤْمِنینَ مِنْهُ بَلاءً حَسَناً إِنَّ اللَّهَ سَمیعٌ عَلیمٌ»، انفال، 17.
[4]. «قُلْ یَتَوَفَّاکُمْ مَلَکُ الْمَوْتِ الَّذی وُکِّلَ بِکُمْ ثُمَّ إِلى رَبِّکُمْ تُرْجَعُون»، سجده، 11.
منبع: www.islamquest.net
